اقدام سه کشور اروپایی باعث آشفتگی حقوقی در سطح بین‌المللی شده است

به گزارش خبرنگار ایلنا، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در نشست خبری خود روز دوشنبه ۲۸ مهرماه گفت: امروز دوست دارم با یک مناسبت تاریخی شروع کنم. امروز زادروز ستارخان است؛ یکی از چهره‌های اثرگذار در تاریخ ایران، خصوصاً در تاریخ مشروطیت، که نقش ماندگاری در تاریخ معاصر ایران به‌جا گذاشته است.

وی با بیان اینکه چند روز گذشته شاهد تحولات مهمی در عرصه دیپلماتیک بودیم که بسیاری از آن‌ها به ما ارتباط پیدا می‌کرد، گفت: کماکان مهم‌ترین تحول در منطقه ما مربوط به فلسطین است و علی‌رغم صلح در شرم‌الشیخ، شاهد نقض آتش‌بس بودیم که باعث شهادت ۱۰۰ نفر از مردم غزه شده است. گذرگاه رفح همچنان بسته است.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: این بار نیز رژیم صهیونیستی به آتش‌بس پایبند نبوده و ضامن‌های این توافق نیز سکوت و بی‌عملی داشته‌اند، به‌ویژه آمریکا که همواره با بی‌عملی، عملکرد رژیم صهیونیستی را تأیید کرده است. همچنین نشست اجلاس عدم تعهد را داشتیم که بسیار مهم بود؛ جنبش عدم تعهد از موضع ایران مبنی بر غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی در بازگشت قطعنامه‌ها حمایت کرد.

وی ادامه داد: موضوع دیگر به شرق کشور مربوط می‌شود. درگیری در پاکستان و افغانستان ما را نگران کرده است و ما تأکید کرده‌ایم ثبات در حوزه پیرامونی برای ما اهمیت دارد. خوشحال هستیم که دو طرف موفق به انعقاد توافق آتش‌بس شدند و امیدواریم این روند به یک مسیر مبتنی بر گفت‌وگو و توافق تبدیل شود.

بقایی در خصوص توصیه وزارت خارجه به کشورهای همراه با ایران در موضوع اسنپ‌بک گفت: تحولاتی که در این چند روز شاهد بودیم، محصول یک کارزار دیپلماتیک در همه سطوح بود که از سال قبل آغاز کردیم. در نظر داشتیم که سه کشور اروپایی از این سازوکار پس‌گشت استفاده خواهند کرد. ما تأکید کردیم استفاده از این سازوکار، موضوع را پیچیده‌تر می‌کند. در جریان سفر نیویورک هستند، ولی متأسفانه طرف‌های مقابل با تأیید خواسته‌های آمریکا، قطعنامه‌های شش‌گانه را بازگرداندند.

وی ادامه داد: مخالفت دو عضو دائم شورای امنیت با اسنپ‌بک به این معناست که کشورهای اروپایی موفق به بازگشت تحریم‌ها با اکثریت آراء نشدند و این، از نظر حقوقی، غیرقانونی بودن اقدام آن‌ها را اثبات می‌کند. ما می‌بینیم که اعضای جنبش عدم تعهد نیز این اقدام را غیرقانونی می‌دانند.

سخنگوی وزارت امور خارجه یادآور شد: دیروز نیز ایران، چین و روسیه مواضع خود را مجدداً تأکید کردند. ما باید قطعنامه ۲۲۳۱ را خاتمه‌یافته تلقی کنیم و دبیرخانه شورای امنیت باید بر این اساس اقدام کند. این اقدام سه کشور اروپایی باعث آشفتگی حقوقی در سطح بین‌المللی شده است. اکثر کشورها با سوءاستفاده آمریکا و اروپا از سازوکارهای بین‌المللی مخالفت دارند. نباید اجازه دهیم این کشورها از اصول سازمان ملل برای منافع شخصی خود استفاده کنند.

وی ادامه داد: درباره غزه مواضع روشنی داریم. ما از ابتدای شروع نسل‌کشی، بر ضرورت فشار بر رژیم صهیونیستی برای جلوگیری از کشتار در غزه تأکید داشتیم. این موضوعی است که هیچ انسان مسئولی نمی‌تواند نادیده بگیرد. اما شما هیچ موردی پیدا نمی‌کنید که رژیم صهیونیستی به قول خود عمل کرده باشد. در همین غزه، بیش از ۸۰ مورد نقض آتش‌بس داشته است و در این صلح اخیر نیز ضامن‌ها هیچ اقدامی انجام ندادند. در خصوص نشست شرم‌الشیخ نیز توضیحات داده شده است و حضور در این نشست در راستای منافع ملی کشور تشخیص داده نشد.

بقایی گفت: روند همکاری‌های ایران و روسیه در همه زمینه‌ها رو به رشد است و ما دارای چندین موافقت‌نامه همکاری هستیم. آخرین آن، موافقت‌نامه راهبردی اخیر بوده است. اعتقاد راسخ ما و روسیه این است که قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه پیدا کرده است. همکاری ایران و روسیه در چارچوب توافق‌هایی که از قبل وجود داشته، ادامه پیدا خواهد کرد.

وی در خصوص خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ و مفاد آن گفت: آنچه ما گفتیم خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ است. بر اساس متن صریح قطعنامه در روز خاتمه که ۱۸ اکتبر است، خاتمه پیدا کرد. در خصوص حقوقی که برای ایران کسب شده هیچ تغییری نمی‌یابد. در این قطعنامه به حق غنی سازی ایران تاکید شده است.

بقایی تاکید کرد: اساسا برجام تفاهم موقتی بود و طرف‌های مقابل قرار شد تحریم‌ها را رفع کنند و در عوض آن ایران اقدامات شفاف ساز در خصوص برنامه هسته‌ای خود را بپذیرد. ۱۵ گزارش رسمی آژانس هم بر اجرای تعهدات از سوی ایران تاکید کرد، اما طرف مقابل نمی‌تواند چنین ادعایی بکند. از ۲۰۱۸ به بعد، هم آمریکا و هم ۳ کشور اروپایی ناقض برجام تلقی شدند. قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه پیدا می‌کند، بدون تغییر ۲۲۳۱ اساسی که ما دادیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه  درخصوص قصد آمریکا برای در اختیار داشتن پایگاه بگرام عنوان کرد: من شما را به تجربه حضور آمریکا در افغانستان ارجاع می‌دهم که چیزی جز ناامنی و بی ثباتی و قاچاق مواد مخدر به ارمغان نیاورده است. در اجلاس مسکو این موضوع برجسته شد و همه بر تمامیت ارضی افغانستان تاکید کردند و اینکه حضور بیگانگان می‌تواند باعث افزایش ناامنی‌ها شود.

بقایی درباره تفسیرهای آشفته از خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ گفت: این اولین بار نیست که آمریکا از شورای امنیت سوء استفاده کرده است. نمونه روشن آن وتوهای متعدد برای جلوگیری اقدام علیه رژیم صهیونیستی است، ۶ مورد وتو در ماه‌های اخیر توسط آمریکا انجام شده است. پیشتر هم آمریکا برای سوءاستفاده جهت بازگشت تحریم‌ها تلاش کرد اما قبلا سه  کشور اروپایی اراده و توانایی لازم داشتند و مانع اجرا شدند. اکنون ما مخالفت خودمان را برای بازگشت تحریم‌ها اعلام کردیم و استدلال‌های خودمان را بیان کردیم. واقعیت این است که هیچ تصمیمی در این خصوص در شورای امنیت اتخاذ نشده است.  نکته دوم اینکه دو کشور مهم عضو شورای امنیت دیدگاه‌های خود را بیان کردند، نظراتشان ادامه دارد. جنبش عدم تعهد آشکارا مخالفت کردند. سوءاستفاده از یک روند نمی‌تواند واجد آثار حقوقی باشد. اساسا این اقدام و آشفتگی حقوقی، مواردی که در قطعنامه‌های لغو شده وجود دارد با وضعیت کنونی سازگار نیست.

وی درباره آخرین وضعیت مهدیه اسفندیاری و تبادل زندانی با فرانسه اظهار کرد: هر دو طرف اراده لازم را دارند. همچنین درباره سفر لاریجانی به مسکو و سخنان پوتین برای تبادل پیام بین ایران و اسرائیل گفت: ما به صورت مستمر و طبیعی با دوستان در منطقه مشورت  داریم. تماس‌ها با روسیه به همین ترتیب ادامه دارد. همین امروز نماینده ویژه روسیه در امور سوریه با مقام‌های وزارت خارجه در تهران دیدار دارند. این تماس‌ها در چارچوب رایزنی‌های دوجانبه است.

بقایی در رابطه با سخنان اخیر گروسی گفت: آژانس به عنوان نهاد مسئول و فنی در رابطه با مباحث هسته‌ای نقش مهمی دارد. مادامی که بر اساس صلاحیت‌ها و به دور از فشار سیاسی اعضا عمل کند، مورد احترام ما است. آن چیزی که ما نسبت به آن معترض هستیم این است که آژانس عدم وابستگی خودش را حفظ کند و اجازه ندهد در گزارش‌ها، اغراض سیاسی برخی کشورها تاثیرگذار باشد.

بقایی درباره تعامل وزارت خارجه با مجلس شورای اسلامی گفت: حضور وزیر امور خارجه در مجلس شورای اسلامی اقدامی طبیعی و قانونی در راستای پاسخگویی به نمایندگان ملت است. وزارت امور خارجه همواره تلاش کرده است مجلس را در جریان تحولات سیاست خارجی قرار دهد و با اجماع‌سازی میان ارکان حاکمیت، روند تصمیم‌گیری‌های دیپلماتیک را تسهیل کند. نقش دیپلماسی پارلمانی در شرایط کنونی جهان، با توجه به گسترش یک‌جانبه‌گرایی، از اهمیت دوچندان برخوردار است. پارلمان‌ها می‌توانند با همکاری مؤثر، در جهت حفظ اصول منشور ملل متحد و تقویت صلح و امنیت بین‌المللی گام بردارند.

وی در خصوص  اجلاس جنبش عدم تعهد و حمایت اعضا از نظر ایران درباره قطعنامه ۲۲۳۱ گفت: اجلاس اوگاندا نوزدهمین اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد بود. ما از این فرصت‌های گفت‌وگو با کشورهای آفریقایی استفاده کردیم. سال گذشته اجلاس ایران و آفریقا برگزار شد و آنان حضور خوبی در نمایشگاه‌های ایران داشتند و آن رویداد تاثیر مهمی در ارتقای روابط با کشورهای آفریقایی داشت.   محکومیت تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران در سند نشست اخیر اجلاس جنبش عدم تعهد گنجانده شد. همچنین بحث حمایت جنبش از دیدگاه ایران در موضوع هسته‌ای ایران بود و تاکید بر اینکه اقدام ۳ کشور اروپایی هیچ  وجاهت قانونی ندارد. کشورها حتما بر اساس دیدگاه سیاسی که می‌گیرند در اجرا نیز عمل می‌کنند. امیدواریم در عمل هم نتایج این کارزار دیپلماتیک را ببینیم.

وی درباره احتمال مذاکرات و نقش مصر گفت: تماس‌ها بین ما و طرف‌های مقابل با واسطه کم و بیش ادامه دارد اما به این معنا نیست که وارد مرحله مذاکراتی شدیم. مذاکره وقتی شکل می‌گیرد که طرف‌ها حقوق یکدیگر را محترم بشمارند، ما در این مرحله نیستیم. مادامی که انتظارات زیادی وجود دارد این روند شکل نمی‌گیرد. مصر به عنوان یکی از ضامنان آتش بس غزه، در هر گفت‌وگویی ما این موضوع را مدنظر قرار می‌دهیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه عنوان کرد: در حوزه دیپلماسی استانی نیز دومین اجلاس با حضور استانداران خراسان‌های سه‌گانه، سفرای ایران در کشورهای همسایه شرق و شمال‌شرق، و فعالان اقتصادی برگزار شد. هدف از این نشست‌ها، ایجاد هماهنگی میان ظرفیت‌های استانی و نهادهای اجرایی و تقویت ارتباطات اقتصادی و تجاری با کشورهای منطقه است.

بقایی با اشاره به سخنان متفاوت درباره برجام و اظهارات لاوروف درباره مکانیسم ماشه گفت: روایت داخلی درست است، زیاد در این خصوص صحبت شده است. ما در مورد هر اتفاقی باید در زمان خودش ارزیابی کنیم. اسنپ بک راه حلی بود برای اینکه دو طرف به نتایجی برسند در روزهای آخر مذاکراتی برجام، به دلیل بی‌اعتمادی ما به آنان و همچنین آنان به ما.  ما تاکید داشتیم که فنی سازی باید حفظ شود و هر آن هم این امکان وجود داشت که توانستیم مواردی که محدود کرده بودیم را بازیابی کنیم. طرف مقابل هم گفت که ما هم نیازمند تضمینی هستیم و آن تضمین هم چیزی جز قطعنامه‌های شورای امنیت نیست. سازوکاری هم اجرا شد، نهایتا به این راه حلیض رسیدیم که اگر طرف‌ها ثابت کنند ایران تعهداتش را انجام نداده تحریم‌ها برگردند. عملا چنین چیزی اتفاق نیافته و آنان از این سازوکار سوءاستفاده کردند. در این خصوص کتاب‌هایی منتشر شده است. ادامه بحث‌ها در این خصوص را مفید نمی‌دانم. ما باید نسبت به وضعیتی که با آن مواجهیم توجه کنیم. نباید اجازه دهیم روایت‌های مختلف درباره موضوعاتی که مربوط به گذشته است، مبنایی برای زیرسئوال رفتن گذشته قرار گیرد، ما این را مناسب نمی‌بینیم.

بقایی درباره روابط ایران و هند گفت: هند کشور مهمی است و ما رابطه مهمی با آن ها داریم و می‌خواهیم این روند را ادامه دهیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه درباره درگیری بین پاکستان و افغانستان تصریح کرد: تحلیل‌هایی وجود دارد که چرا درگیری شروع شد. آنچه که برای ما مهم است این است که ما شاهد کاهش تنش و توقف درگیری و صلح پایدار باشیم. صلح و ثبات در منطقه پیرامونی برای ما مهم است. از امضای توافق بین دو کشور پاکستان و افغانستان استقبال می‌کنیم.

بقایی در خصوص سفر جولانی به روسیه و احتمال تبادل پیام در سفر لاریجانی به روسیه گفت:  اطلاعاتی ندارم. سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی انجام شده و باید سئوال کنم. در مورد سفر نماینده ویژه روسیه در امور سوریه هم الان انجام می‌شود.

بقائی درباره تهدیدها نسبت به خلع سلاح حزب الله گفت: این دوباره به همان هشدارها درباره عدم اجرای تعهدات از سوی رژیم صهیونیستی بازمی‌گردد، این امر جدید نیست. موضوع سلاح مقاومت موضوعی است که باید توسط خودشان تصمیم گرفته شود.

سخنگوی وزارت خارجه درباره شهادت رئیس ستاد مشترک ارتش یمن گفت: من جا دارد شهادت رئیس ستاد کل نیروهای مسلح یمن را تسلیت بگویم. کاری که مردم یمن انجام دادند در راستای عمل به یک تعهد اخلاقی و انسانی بوده و باید اجر نهاده شود.

وی درباره نشست آتی مصر برای بازسازی غزه عنوان کرد: در مورد این رویداد و حضور ما هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم. ما در بیانیه خودمان تاکید کردیم که هر کمکی که بتوانیم به مردم غزه کنیم، دریغ نداریم.

سخنگوی وزارت خارجه درباره اظهارات مدیرکل آسیای جنوبی در خصوص صدور ویزای کاری برای شهروندان افغانستان گفت: ما به صورت کلی درباره حضور اتباع خارجی در کشور مجموعه اقداماتی را انجام دادیم و نوع صدور ویزا برای مردم افغانستان را تنظیم کردیم.

وی درباره ضرب و شتم یک خانم سیاهپوست در آمریکا گفت: همیشه نسبت به ضرورت احترام به حقوق همه اقشار جامعه آمریکا خصوصا رنگین پوستان تاکید کرده‌ایم، این یک معضل است. موضوع تبعیض نژادی و نهادینه شده در سطوح حکمرانی آمریکا متاسفانه امر واقعی است. هر از گاهی موردی باعث یادآوری می‌شود به جامعه آمریکا که این یک واقعیت است. ما واقعه جورج فلوید را داریم که کشته شد. در این مورد هم صحنه بسیار منزجرکننده‌ای است که یک پلیس با خشونت با یک خانم سیاهپوست در مقابل چشمان فرزندانش اقدام می‌کند.

بقایی در خصوص بیانیه اتحادیه اروپا برای پیوستن برخی کشورهای غیر عضو اتحادیه به تحریم‌ها علیه ایران گفت: خیلی از کشورها گفتند اجرا نمی‌کنند. کشورهایی در قالب نامزد عضویت در اتحادیه اروپا ممکن است در چارچوب‌های قانونی خودشان تعهداتی داشته باشند، اما در این مورد خاص اعتقاد داریم که این اقدام مغایر با قوانین بین‌المللی است. قاطبه جامعه جهانی مخالف با این اقدام 3 کشور اروپایی و آمریکا است.

سخنگوی وزارت خارجه درباره موضوع هسته‌ای ایران گفت: ما اساسا اعتقاد نداریم موضوع هسته‌ای ما یک مشکل بین‌المللی است. این را رژیم صهیونیستی و کشورهای غربی با بهانه‌هایی وارد دستورکار کردند. موضوع هسته‌ای ایران به هیچ عنوان موضوع اختلافی بین‌المللی نیست. موضوع هسته‌ای ایران بر اساس حقوق ایران در پیمان منع اشاعه باید دیده شود. حق غنی سازی حقی نیست که کسی برای ما به رسمیت بشمارد، به موجب عضویت در معاهده پادمان این حق وجود دارد.

وی در خصوص  اظهارات ویتکاف مبنی بر تبادل پیام با ایران خاطرنشان: تماس‌هایی با واسطه بین ایران و طرف مقابل در این روزها مثل قبل وجود داشته است، واسطه‌هایی پیام‌ها را تبادل کردند. اما اینکه در آستانه روند مذاکراتی قرار داریم، نمی‌توان همچین ادعایی داشت.