خسروشاهی در گفت‌وگو با ایلنا:
مسیر سیونیک در صورت احداث باید از مرزهای ایران دورتر باشد
یک کارشناس حوزه قفقاز گفت: در موقعیت فعلی، یکی از مواردی که می‌تواند به عنوان موضوع مذاکره ایران و ارمنستان مطرح شود، این است که حالا که قرار است این مسیر احداث شود، باید از مرزهای ایران دورتر شده و به سمت مناطق مرکزی ارمنستان حرکت داده شود تا ایران اطمینان بیشتری پیدا کند که در مسیرهای خود با قفقاز جنوبی و از این مسیر به روسیه و اروپا تحت تأثیر کمتری قرار خواهد گرفت. احتمال می‌رود که این موضوع در مذاکرات آقای پزشکیان و پاشینیان مطرح شود تا این مسیر جدید از مرزهای ایران دورتر شده و مسیرهای ایران را قطع نکند.
حامد خسرو شاهی کارشناس مسائل قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از سفر رییس‌جمهور به ارمنستان و بلاروس و ظرفیت‌های دو جانبه همکاری‌ها ایران با این دو کشور تصریح کرد: ارمنستان از دیرباز همسایه ما بوده است. در سی سال اخیر که مرزهای این کشور با آذربایجان و ترکیه از شرق و غرب بسته بوده، با توجه به صعب العبور بودن و همچنین اختلافات مرزی با گرجستان، وضعیت خاصی را تجربه کرده است. ایران در سی سال به عنوان تنها راه ورودی زمینی و هوایی ارمنستان عمل کرده و نیازهای اقتصادی این کشور را برطرف کرده است.
قفقاز نیازمند بازتعریف امنیتی است
وی ادامه داد: پس از جنگ ۲۰۲۰ قره باغ و بازتعریف و بازسازی امنیتی قفقاز جنوبی که اتفاق افتاده است، حسن همسایگی و نیاز متقابل به همسایگان در وضعیت جدیدی قرار گرفته و نیازمند بازتعریف است. دالان یا کریدور قفقاز جنوبی با هر نامی که مطرح شود، به واسطه چهارراه بودن برای کریدورهای شرق به غرب و شمال به جنوب، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بدیهی است که هم قدرت‌های جهانی و هم قدرت‌های منطقه‌ای درصدد کنترل این مسیر مهم هستند.
به نظر ارمنستان توجهی به خط قرمزهای ایران ندارد
خسروشاهی با بیان اینکه ارمنستان به این نتیجه رسیده که باید خود را از انزوای جغرافیایی نجات دهد، اظهار کرد: ارمنستان می‌خواهد در روندهای اقتصادی آینده جهان نقش‌آفرینی کند و میزبان بخشی از شاهراه‌های مهم کریدوری جهان باشد. جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده است که با رفع انسداد مسیرهای قفقاز جنوبی و پایان دادن به جنگ بین دو همسایه، آذربایجان و ارمنستان، نیز موافق است. اما ایران برخی خط قرمزهایی را اعلام کرده که احساس می‌شود ارمنستان به آن‌ها توجه کافی نداشته است.
ارمنستان نباید حق حاکمیت خود را در مسیر جدید به طرف ثالث واگذار کند
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه حضور هر نیروی نظامی خارجی برای منطقه مناسب نیست، عنوان کرد: بهتر است کشورهای منطقه خودشان مسائل موجود را حل کنند. ایران به ارمنستان اعلام کرده که یکی از خط قرمزهای اصلی این کشور این است که ارمنستان کنترل مسیر جدید صادرات را در دست داشته باشد. به این معنا که هر ورود و خروج انسانی، کامیونی، قطاری و ریلی باید تحت حاکمیت کشور ارمنستان باشد. بنابراین، هر پاسپورتی باید مهر شود و ورود و خروج هر کامیونی باید کنترل شود. مسئولیت کلیه عبور و مرورها از این مسیرهای جدید بر عهده دولت ارمنستان خواهد بود و این دولت نباید حق حاکمیت خود را در این مسیر جدید به یک طرف ثالث واگذار کند، خواه آن طرف ترکیه و جمهوری آذربایجان باشد یا آمریکا و اروپا.
وی اضافه کرد: به نظر می‌رسد در سفر آقای پزشکیان به ایروان، در مذاکرات با آقای نیکول پاشینیان نخست وزیر، تأکید مجددی بر این مسئله (مسیر سیونیک) شده باشد. آمریکا به عنوان دشمن اصلی جمهوری اسلامی ایران، هرگونه استقرار خود به عنوان نیروی نظامی یا در قالب شرکت‌های امنیتی برای کنترل این مسیر را به یک مسئله و بحران برای امنیت ملی جمهوری اسلامی تبدیل خواهد کرد و ایران از ارمنستان انتظار دارد که این اتفاق نیفتد.
اگر این مسیر احداث شود، باید از مرزهای ایران دورتر باشد
این کارشناس سیاست خارجی در رابطه با مفادی که در توافق صلح واشنگتن به امضا رسیده است، گفت: درست است که برخی مفاد در واشنگتن در حضور ترامپ امضا شده است، اما این نیازمند بررسی‌های حقوقی بیشتری است، مجلس ارمنستان باید اصلاحاتی در قانون اساسی خود انجام دهد. در موقعیت فعلی، یکی از مواردی که می‌تواند به عنوان موضوع مذاکره ایران و ارمنستان مطرح شود، این است که حالا که قرار است این مسیر احداث شود، باید از مرزهای ایران دورتر شده و به سمت مناطق مرکزی ارمنستان حرکت داده شود تا ایران اطمینان بیشتری پیدا کند که در مسیرهای خود با قفقاز جنوبی و از این مسیر به روسیه و اروپا تحت تأثیر کمتری قرار خواهد گرفت. احتمال می‌رود که این موضوع در مذاکرات آقای پزشکیان و پاشینیان مطرح شود تا این مسیر جدید از مرزهای ایران دورتر شده و مسیرهای ایران را قطع نکند.
در سی سال گذشته منطقه اوراسیا را رها کرده بودیم
خسرو شاهی در خصوص اهمیت سفر پزشکیان به بلاروس و حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: در مذاکراتی که آقای امیرعبداللهیان در اولین سفر خود و همچنین آقای ظریف در آخرین سفر کاری خود به عنوان وزرای امور خارجه به مسکو داشتند، آقای لاوروف در هر دو دیدار گفت که تعجب می‌کند چرا موضوع قفقاز در این سی سال گذشته مورد گفت‌وگوی ما و همکاران ایرانی‌مان نبوده است و به یک باره در صدر موضوعات مورد توجه گفت‌وگوهای طرف ایرانی قرار گرفته است. منظور لاوروف این بود که در سی سال گذشته ما این منطقه را رها کرده بودیم و توجهی به اوراسیا نداشتیم.
اوراسیا در آینده نقش مهمی خواهد داشت
وی افزود: متأسفانه سیاست‌های خاورمیانه‌ای و همچنین سیاست‌های غرب محور ما که در دولت‌های مختلف تغییر یافته و در هر دولت یکی از این دو حوزه بر دیگری غالب شده است و باعث شده که کمتر به اوراسیا توجه شود. اما اکنون می‌بینیم که همه بازیگران جهانی از آمریکا و اروپا تا روسیه و چین در حال سرمایه‌گذاری در این مناطق هستند و این توجه ناگهانی به منطقه اوراسیا نشان می‌دهد که این منطقه در آینده جهان نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
هر چه سریع‌تر باید سیاست‌های اوراسیایی خود را بازتنظیم کنیم
وی خاطرنشان کرد: دلیل اصلی اهمیت منطقه اوراسیا عبور از مسیرها و شاهراه‌های آینده جهان از این منطقه است. درست است که دیر شده، اما ما باید دوباره توجه خود را به منطقه اوراسیا و آسیای میانه و قفقاز جلب کنیم. با توجه به سیاست همسایگی که داشتیم، سال‌ها با این منطقه در تاریخ مشترک و فرهنگی مشترک زندگی کرده‌ایم و هنوز می‌توانیم از این تاریخ و فرهنگ و پیوندهای مشترک استفاده کافی ببریم. بنابراین، هر چه سریع‌تر باید سیاست‌های اوراسیایی خود را بازتنظیم کنیم و این سفر می‌تواند هم در راستای سیاست‌های اقتصادی و هم در راستای سیاست‌های منطقه‌ای نقش ایفا کند.
