ایلنا از سیستان و بلوچستان گزارش می دهد؛
جابه‌جایی خطرناک دانش‌آموزان با خودروهای سوخت‌بر؛ واقعیتی تلخ اما تکراری در بلوچستان
در برخی مدارس با بیش از ۸۰ دانش‌آموز، تنها دو معلم فعالیت دارند
در جنوب سیستان و بلوچستان، جایی میان روستاهای پراکنده دشتیاری و بخش تلنگ، دانش‌آموزان برای رسیدن به کلاس درس راهی پرخطر را طی می‌کنند. راهی که گاه با وانت، گاه با تانکر آب و گاه اصلاً پیموده نمی‌شود. هزینه‌های بالای سوخت، نبود بودجه و کمبود معلم، آموزش را در این مناطق به چالشی روزمره بدل کرده و بسیاری از خانواده‌ها را ناچار به بازداشتن فرزندانشان از تحصیل کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، انتشار ویدئویی از روستای دِک در شهرستان قصرقند که در آن دانش‌آموزان برای رفتن به مدرسه سوار تانکر آب شده بودند، بار دیگر نگاه‌ها را به وضعیت نگران‌کننده آموزش در بلوچستان جلب کرد. در دشتیاری و بخش تلنگ، جایی که بسیاری از روستاها کیلومترها از نزدیک‌ترین مدرسه فاصله دارند، نبود سرویس ایاب‌وذهاب و کمبود معلم، تحصیل را به رویایی دوردست تبدیل کرده است. فرهنگیان بازنشسته، اعضای شوراهای محلی و حتی والدین می‌گویند با پرداخت‌های اندک آموزش و پرورش، هیچ راننده‌ای حاضر به جابه‌جایی دانش‌آموزان نیست. نتیجه، تکرار صحنه‌هایی است که در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. کودکانی که با وسایل ناایمن مانند خودرو سوخت بر، راهی مدرسه می‌شوند یا به ناچار از تحصیل بازمی‌مانند.
توان پرداخت هزینه سرویس نداریم
یکی از والدین دانش‌آموزان بخش تلنگ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا گفت: مدرسه فرزندانم حدود هفت کیلومتر با محل سکونت ما فاصله دارد و هیچ وسیله‌ای برای رفت‌وآمد دانش‌آموزان وجود ندارد. همسرم کارگر روزمزده است و توانایی پرداخت هزینه سرویس را نداریم. گاهی فرزندانم ناچار می‌شوند تا جاده اصلی پیاده بروند تا شاید با خودروی آشنایی به مدرسه برسند. در روزهای بارانی یا زمانی که راه‌ها بسته می‌شود، عملاً از رفتن به مدرسه بازمی‌مانند.
او افزود: سال گذشته از خانواده‌ها خواسته شد بخشی از هزینه رانندگان را پرداخت کنند، اما برای بسیاری از ما این امکان وجود ندارد. وقتی سه فرزند دانش‌آموز در یک خانواده باشد، هزینه رفت‌وآمد ماهانه چند میلیون تومان می‌شود که از عهده‌مان خارج است. فرزندانم علاقه زیادی به درس خواندن دارند، اما شرایط رفت‌وآمد و نبود سرویس باعث شده برخی روزها در خانه بمانند. امیدواریم مسئولان برای حل این مشکل فکری اساسی کنند تا تحصیل در روستاهای ما متوقف نشود.
هزینه‌های بالا و نبود سرویس، عامل اصلی بازماندگی از تحصیل
خدیر، یکی از فرهنگیان بازنشسته بخش تلنگ شهرستان دشتیاری، با انتقاد از وضعیت نابسامان سرویس مدارس در جنوب استان گفت: هزینه بالای سوخت و کمبود بودجه آموزش و پرورش باعث شده بسیاری از رانندگان حاضر به همکاری نباشند و دانش‌آموزان ناچارند با وسایل ناایمن به مدرسه بروند. در حال حاضر هیچ سرویس فعالی در سطح بخش تلنگ وجود ندارد. رانندگان به‌دلیل پایین بودن نرخ پرداختی آموزش و پرورش حاضر به فعالیت نیستند و دانش‌آموزان مجبورند با وانت یا خودروهای شخصی غیرایمن رفت‌وآمد کنند.
او با اشاره به ویدئوی منتشرشده از انتقال دانش‌آموزان با تانکر سوخت در فضای مجازی گفت: این اتفاق مربوط به روستای "دِک" بوده و متأسفانه مشابه چنین صحنه‌هایی در مناطق مختلف دشتیاری مدام تکرار می‌شود. واقعیت این است که راننده‌ای حاضر نیست با پرداخت ماهی چهار میلیون تومان، سوخت ۱۴ میلیون تومانی مصرف کند.
خدیر افزود: بعضی روستاها تا ۱۵ کیلومتر از مرکز بخش فاصله دارند و خانواده‌ها توان پرداخت هزینه سرویس را ندارند. در چنین شرایطی، دانش‌آموزان مجبورند مسیرهای طولانی را با وسایل ناایمن طی کنند. گاهی دانش‌آموزان با وانت های فرسوده به مدرسه می‌روند. هزینه های رفت و آمد باعث شده والدین ترجیح دهند فرزندانشان را از تحصیل بازدارند و این مسئله باعث افزایش آمار بازماندگان از تحصیل در دشتیاری افزایش یابد.
به گفته این فرهنگی بازنشسته، یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش مشکلات سرویس مدارس، ایجاد و تجهیز مدارس شبانه‌روزی در مناطق روستایی است: قرار است در هفته آینده نخستین مدرسه شبانه‌روزی دخترانه در بخش تلنگ افتتاح شود. اگر این مدارس در نقاط مختلف فعال شوند، بخش بزرگی از دانش‌آموزان روستایی می‌توانند بدون نیاز به سرویس در محل اسکان خود تحصیل کنند.
او همچنین از خیرین و سازمان منطقه آزاد چابهار خواست تا در تأمین هزینه‌های سوخت و تعمیر خودروهای سرویس مدارس مشارکت کنند و افزود: در سال گذشته تنها بخش محدودی از هزینه‌ها توسط آموزش و پرورش پرداخت شد و بقیه بر دوش مردم ماند. بدون ورود نهادهای حمایتی، این وضعیت قابل تداوم نیست.
خدیر گفت: به‌عنوان عضوی از انجمن اولیا و مربیان و کسی که سال‌ها در مدارس این منطقه خدمت کرده‌ام، معتقدم تا زمانی که تأمین سرویس مدارس جدی گرفته نشود، ترک تحصیل دانش‌آموزان ادامه خواهد داشت. اگر آموزش و پرورش، خیرین و مردم هر سه در کنار هم قرار بگیرند، می‌توان بخشی از این مشکل را برطرف کرد.
کمبود معلم و سرویس دو چالش اصلی مدارس تلنگ
رحیم جدگال، رئیس شورای بخش تلنگ، نیز در گفت‌وگو با ایلنا از مشکلات جدی مدارس این منطقه در زمینه کمبود معلم و نبود سرویس ایاب‌وذهاب دانش‌آموزان سخن گفت و تأکید کرد: هر سال از ابتدای مهر تا میانه آبان، دانش‌آموزان روستاهای ما با بلاتکلیفی و سختی زیاد به مدرسه می‌رسند، برخی نیز به‌دلیل همین شرایط از ادامه تحصیل بازمی‌مانند.
او افزود: متأسفانه کمبود شدید معلم و نبود سرویس ایاب‌وذهاب، دو معضل اصلی مدارس در روستاهای تلنگ و اطراف آن است. در برخی مدارس فقط دو معلم برای حدود ۸۰ تا ۹۰ دانش‌آموز فعالیت می‌کنند و گاهی مدیر مدرسه نیز مجبور است هم‌زمان تدریس کند.
جدگال با اشاره به تکرار این وضعیت گفت: برخی مدارس از ابتدای مهر تا هفته دوم آبان بدون معلم مانده‌اند. معلمان دیر اعزام می‌شوند یا تعدادشان کم است. وقتی هم اعتراض می‌کنیم، مسئولان آموزشی می‌گویند نیرو نداریم. این شرایط هم معلمان را خسته کرده و هم دانش‌آموزان را دلسرد می کند.
او با اشاره به طرح ایجاد مدارس شبانه‌روزی گفت: در حال حاضر وعده داده شده که یک مدرسه شبانه‌روزی دخترانه در تلنگ راه‌اندازی شود. اگر این طرح اجرا شود، بخشی از مشکلات دانش‌آموزان دختر برای رفت‌وآمد برطرف خواهد شد. البته بارندگی‌های فصلی نیز مشکل دیگری است. به‌محض بسته شدن راه‌های روستایی، دانش‌آموزان تا چند روز یا حتی چند هفته نمی‌توانند به مدرسه بروند.
معضل سرویس مدارس سال‌هاست پابرجا مانده
فاروق اعظمی، عضو شورای عالی استان‌ها، هم در ادامه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره وضعیت آموزش در مناطق روستایی سیستان و بلوچستان گفت: نبود وسایل ایاب و ذهاب مناسب، صعب‌العبور بودن راه‌ها و کمبود نیروی انسانی از مهم‌ترین دلایل بازماندگی از تحصیل در استان است. انتشار ویدئوهایی از جابه‌جایی خطرناک دانش‌آموزان با خودروهای سوخت‌بر، واقعیتی تلخ اما تکراری در بلوچستان است.
او افزود: آموزش و پرورش طرحی برای واگذاری مسئولیت سرویس مدارس به اولیا و شوراهای محلی اجرا کرده که در آن، مبلغی از سوی خانواده‌ها پرداخت و بخشی نیز از سوی آموزش و پرورش تأمین می‌شود، اما توان مالی پایین خانواده‌ها باعث شده این طرح عملاً در بسیاری مناطق اجرا نشود. نهادهای حمایتی و مؤسسات خیریه نیز در این زمینه ورود مؤثری نداشته‌اند و معضل سرویس مدارس سال‌ها پابرجا مانده است.
در برخی مدارس با بیش از ۸۰ دانش‌آموز، تنها دو معلم فعالیت دارند
اعظمی همچنین به کمبود شدید معلم در مدارس مناطق محروم اشاره کرد و گفت: در برخی مدارس با بیش از ۸۰ دانش‌آموز، تنها دو معلم فعالیت دارند. نبود نیروی کافی باعث شده در بسیاری مناطق تا اواخر مهرماه هنوز کلاس‌ها بدون معلم باشند. سازمان امور اداری و استخدامی نیز در تخصیص نیرو متناسب با رشد جمعیت دانش‌آموزی استان عمل نکرده است.
وی تأکید کرد: یکی از راهکارهای اساسی، جذب نیروهای بومی است. همان‌طور که وزارت بهداشت نیروهای خانه‌های بهداشت را از همان منطقه انتخاب می‌کند، آموزش و پرورش هم باید جذب نیرو را منطقه‌ای انجام دهد تا مشکل ماندگاری معلمان برطرف شود.
او تصریح کرد: مشکل سرویس مدارس و کمبود نیروی انسانی در سیستان و بلوچستان دو حلقه به‌هم‌پیوسته‌اند. تا زمانی که راهکار جامعی برای حمل‌ونقل دانش‌آموزان و جذب معلمان بومی ارائه نشود، نه کیفیت آموزش بهبود می‌یابد و نه آمار بازماندگان از تحصیل کاهش پیدا می‌کند.
گزارش: مجتبی اسماعیلی
