یک مستندساز مطرح کرد؛
همه فیلم‌های مستند را نمی‌توان به نمایش عمومی گذاشت
آثار مستند باید رده‌بندی سنی داشته باشند
محمدرضا خوش‌فرمان مستندساز درباره مناسب نبودن همه مستندها برای عموم مردم گفت و بر توجه به درجه‌بندی سنی اینگونه آثار تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمدرضا خوش‌فرمان مستندساز که با مستند «پدگر» در هفدهمین جشنواره فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» حضور داشت و یکی از فیلم پر مخاطب اکران آنلاین جشنواره بود، درباره اکران آنلاین آثار مستند گفت: ماهیت سینما از منظر مکان و موضوع تغییر کرده و سینما دیجیتال شده است، مکان سینما می‌تواند در اتومبیل، اتوبوس، قطار، موبایل، تبلت و تلویزیون باشد و دیگر همچون گذشته لزوما نباید در یک فضای آپاراتوسی و به همراه صدها نفر دیگر به تماشای آثار بنشینیم. امروز خانه، سینماست و کودکان و نوجوانان از طریق تلویزیون‌های اینترنتی به راحتی به همه آثار نمایشی دسترسی دارند، این را می‌دانم که بسیاری از همکارانم نمی‌توانند فیلم‌هایی را که تولید کرده‌اند به دختر یا پسرشان نشان دهند.
او ادامه داد: از سال ۹۳ مرتب در جشنواره «سینماحقیقت» حضور داشتم و تماشاگر فیلم‌ها بودم؛ گاهی جرات دیدن بعضی از فیلم‌هایی که حتی جایزه گرفتند، نداشتم و تا امروز کنجکاو دیدن‌شان نبوده‌ام، بعضی را هم که دیدم تاثیرات مخربی داشت برای مثال شهری که دوست داشتم، با دیدن فیلمی از آن شهر، دیگر آن شهر برایم زیبا نبود و زشتی‌های یک شهر دیگر اجازه نداد به منظر قبلی بازگردم و دچار اضطراب از حضور در آن شهر شدم. عریانی و مواجهه مستقیم با شخصیت‌هایی که آسیب دیده بودند چه در یک دارالتادیب، آسایشگاه، زندان، اردوگاه جنگی، بیمارستان روان پزشکی، آرامستان و کلونی‌های معتادان که دگر مکان نام دارند فضای مناسبی برای فیلم مستند بنظر می‌رسد اما برای مخاطب نمی‌دانم. باید تولیدکنندگان و پخش‌کنندگان به این موضوعات توجه داشته باشند که ما چه چیزی را در معرض نمایش عمومی می‌گذاریم، آیا فیلم مستند برای همه مخاطبان قابل تماشاست و از آسیب‌زا نبودن آن اطمینان داریم؟
خوش‌فرمان درباره نمایش آنلاین مستندها تاکید کرد: گرچه تصور عموم مردم فیلم مستند به شکل فیلم‌های راز بقا و حیات‌‌وحش تداعی می‌شود و گونه‌های دیگر کم‌تر شناخته شده هستند اما آن‌ها هم مخاطبان خاص خودشان را دارند. در اکران آثار مستند باید به این مساله توجه شود که حقوق و حریم شخصیت جلوی دوربین حفظ شود و در دسترس عموم قرار نگیرد، شاید ساخت فیلم و انتشار شخصی‌ترین نمای یک فرد آسیب دیده از هر موضوعی باعث شود آن شخص هیچ‌گاه نتواند به جامعه بازگردد.
کارگردان «توتیا» ادامه داد: باید توجه داشت بسیاری از مستندسازان در فیلم خود به دنبال حل مشکلات جامعه هستند، ممکن است تماشای یک فیلم برای پنج نفر از مسئولان یک کمیسیون مجلس یا وزارتخانه یا قوه قضاییه باعث تصویب یک قانون شود و به حل مشکل بینجامد اما اگر همین فیلم را یک میلیون نفر ببینند دچار اضطراب، وسواس و ترس‌هایی شوند و به مشکلات دامن زند.
خوش‌فرمان درباره محدودیت‌های اکران مستندها خاطرنشان کرد: موضوعاتی وجود دارند که به حریم خصوصی افراد وارد می‌شوند و میزان ورود به زندگی فرد عبور از خط قرمزهاست باید همیشه این سوال رو پرسید که مخاطب بعد از دیدن فیلم چه حس و حالی خواهد داشت؟ آیا مخاطب را می‌خواهیم بترسانیم یا بگریانیم؟ فیلمساز مستند در طول تولید آثارش همواره باید این سوال را از خود بپرسد که تا کجا می‌توانم به حریم شخصی ورود کنم یا برای حل مساله باید از چه زوایا و معیارهایی به تولید بپردازم و سوال مهم‌تر اینکه مخاطب این فیلم کیست و چه کسانی می‌توانند آن را ببینند؟
او در پاسخ به این پرسش که ما موضوعات مستند را در سینمای داستانی هم شاهد هستیم و آن آثار به اکران عموم در می‌آیند، چرا این تقسیم‌بندی را تنها برای مستند قائل هستید، بیان کرد: سینمای داستانی قصه و ساخته ذهنی نویسنده است اما در مستند مخاطب با موضوع یا شخصیت واقعی مواجهه مستقیم دارد که می‌داند چه اتفاقاتی برای او رخ داده یا حتی رقم زده است و واقعیت ترسناک‌تر از یک فیلم ترسناک داستانی است چون وجود دارد و به شکل ارگانیک لمس می‌شود، فیلم مستند باید کارکردی داشته باشد و نباید موضوعاتی را که به افول اخلاقی می‌پردازند برای جامعه به نمایش درآوریم که زخم‌های آن بر تن مخاطبان باقی بماند. تماشای یک قاتل سریالی زن یا مرد برای کارآگاهان و روانشناسان مفیدتر از عموم مردم خواهد بود، فیلم مستند مخاطب خاص ساخته می‌شود چون سرگرمی نیست گرچه می‌تواند سرگرمی هم باشد.
این مستندساز خاطرنشان کرد: شاید فیلم مستندی برای یک درصد از افراد جامعه مناسب و برای ۹۹ درصد دیگر نامناسب باشد پس به طور قطع نیاز به دسته‌بندی‌های شفاف‌تر و دقیق‌تری از مستند داریم و همانگونه که رده سنی در هر فیلم داستانی کاملا آشکار است و اعلام می‌شود، در مستند نیز باید مخاطب به دقت همراهی و هدایت شود.
کارگردان مستند «اسپانک» در پایان درباره اکران آنلاین «پدگر» مطرح کرد: مستند «پدگر» محصول مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی‌ست اما من به‌عنوان کارگردان ترجیح می‌دهم که فیلم پس از شرکت در جشنواره‌های مختلف، به اکران آنلان درآید. اکران آنلاین نشدن فیلم از مهم‌ترین موارد انتخاب فیلم برای فستیوال‌هاست، اکران آنلاین در 2 سال اول تولید فیلم، فرصت حضور درجشنواره‌ها را از فیلم می‌گیرد، مستند «پدگر» فیلمی درونی، درباره گمشده‌های ما انسان‌هاست و مخاطب با دیدن «پدگر» از خود سوال خواهد کرد که گمشده من چیست؟ پیشنهاد می‌شود بعضی فیلم‌های مستند در کارتابل سران سه قوه برای ارجاع به مدیران ارشد، میانی و کارشناسان قرار گیرد، مسولان و مدیران تصمیم‌گیر، نیاز بیشتری به تماشای فیلم مستند از زندگی مردم دارند.
