هزینه ترخیص کالا از گمرک چگونه محاسبه می‌شود؟
یکی از مهمترین مراحل واردات و صادرات، ترخیص کالا از گمرک است. در این مرحله باید کلیه مجوزها و مدارک را تحویل گمرک داد تا ترخیص‌کاران و بازرسان پس از بررسی نهایی محموله و اسناد اجازه خروج بار را بدهند. اما بسیاری از بازرگانان مشکلاتی در روند ترخیص دارند و به خاطر عدم تسلط بر تمامی قوانین و فرایندها دچار ضررهای مالی زیادی می‌شوند و یا مدت زیادی بارشان در گمرک می‌ماند.
فرقی هم ندارد که این مشکلات در گمرک فرودگاه امام خمینی (حمل هوایی) رخ می‌دهد یا گمرکات مرزی همچون مرز بازرگان (حمل زمینی) و یا بنادر جنوبی ایران مانند بندرعباس (حمل دریایی). درهرصورت اگر نتوانند مدیریت هزینه انجام دهند، تجارت‌شان موفق نخواهد شد.
به همین خاطر در ادامه این مطلب نگاهی به مهمترین مراکز گمرک ایران می‌اندازیم تا با شناخت روند ترخیص کالا با میزان هزینه‌های این کار نیز آشنا شوید.
مهمترین مراکز گمرک ایران جهت ترخیص بار
ایران به خاطر وسعت بالای خود و داشتن مرز دریایی و زمینی مشترک با کشورهای همسایه دارای بنادر، گمرکات مرزی و فرودگاه‌های بین‌المللی متعددی است که در آنجا کارهای ترخیص کالا انجام می‌شود. برای آشنایی بیشتر با مهمترین و حساس‌ترین مراکز گمرکی ایران به موارد زیر دقت کنید:
گمرک فرودگاه امام خمینی: یکی از بزرگ‌ترین گمرک‌های هوایی در خاورمیانه است و بسیاری از بارهای تجاری در آنجا بارگیری و خارج می‌شوند. پس برای ترخیص از فرودگاه امام خمینی حتما با کالاهای ممنوعه آشنا شوید و شرایط قانونی آن را بسنجید.
گمرک فرودگاه پیام: این گمرک که در استان البرز قرار دارد، شرایطی را فراهم کرده تا به صورت مستقیم محموله‌های تجار وارد گمرک فرودگاه شود. تفاوتی هم ندارد حمل بار به صورت هوایی انجام شده باشد یا زمینی (جاده‌ای، ریلی) و دریایی. تنها کافیست برای انتقال بار به این گمرک، از حمل ترانزیت به عنوان حمل و نقل واسط استفاده شود.
مرز بازرگان: گذرگاه مرزی بازرگان که در مرز ترکیه و در استان آذربایجان غربی قرار دارد، از جمله مهمترین و قدیمی‌ترین گمرکات کشور است. از طریق این گمرک تجارت با ترکیه و کشورهای اروپایی انجام می‌شود و بار بسیاری از کامیون‌ها و تریلی‌ها در آنجا تخلیه می‌شود. همچنین این گمرک در منطقه آزاد قرار دارد و امکان ترخیص پیله روی برای افراد مرزنشین فراهم شده است.
بندرعباس: بندرعباس واقع در استان هرمزگان یکی از استراتژیک‌ترین شهرهای بندری کشورمان است که به خاطر عمیق بودن بندر امکان پذیرش کشتی‌های بزرگ را دارد و می‌توان در آنجا بارگیری و تخلیه بارهای سنگین را انجام داد.
البته خود بندرعباس، بنادر کوچک‌تر و وابسته‌ای به خود دارد که حجم زیادی از ترانزیت دریایی و ترخیص کالا در این مناطق انجام می‌شود. معمولا نیز واردکنندگان هنگام واردات کالا از کشورهای حاشیه خلیج فارس و یا سایر کشورهایی که به آب‌های زیاد دسترسی دارند، از گمرکات بندرعباس استفاده می‌کنند. این بنادر عبارتند از: بندر شهید رجایی، بندر شهید باهنر و بندر شهید حقانی.
بندر بوشهر: از دیگر بنادر گمرکی مهم ایران که سالن‌ها و سوله‌های وسیعی در دل خود دارد و سالانه حجم بسیار زیادی از کالاهای وارداتی و صادراتی در آنجا ترخیص می‌شود، بندر بوشهر است.
این بندر یک ویژگی خاص و جذاب دارد و آن هم تخفیف 23 درصدی گمرک برای بازرگانان است. از طرف دیگر، به خاطر داشتن 700 کیلومتر مرز دریایی با سایر کشورها و دریافت روزانه بیشتر از هشت میلیون تن کالای نفتی و غیرنفتی اهمیت بسیار بالایی در تجارت و اقتصاد ایران دارد.
بندرانزلی: اسکله انزلی از مهمترین بنادر شمالی کشور است که در استان گیلان قرار دارد و به خاطر ظرفیت بالای خود (یازده میلیون تن) توان آن را دارد تا هفت درصد ترانزیت ورودی به داخل کشور را ساپورت کند.
به خاطر موقعیت استراتژیک بندر انزلی، امکان ارتباط تجاری میان این اسکله و بنادر خارجی در دریای خزر یعنی باکوی آذربایجان، کراسنودسک در ترکمنستان، اکتائو در قزاقستان و بنادر آستراخان و لاگان در روسیه وجود دارد.
ترخیص کالاهایی که از طریق حمل دریایی به این بندر می‌رسند، معمولا در دسته‌ی گمرکات فله‌ای قرار می‌گیرد که برطبق آن، می‌توان تقریبا تمامی اقلام را به جز کالاهای ممنوعه از آن ترخیص کرد.
لیست کامل مدارک لازم جهت ترخیص کالا چیست؟
هنگام ترخیص بار اگر مدارک و اسناد لازم برای این کار را تهیه نکنید و به صورت کامل آن را تحویل نهادها و مسئولان مربوطه ندهید، قطعا در پروسه ترخیص به مشکل خواهید خورد و جریمه‌های نقدی شامل حالتان خواهد شد.
از طرف دیگر، برای دریافت هر یک از آن‌ها باید هزینه کنید و خوب است برای برنامه‌ریزی دقیق‌تر کار خود کلیه هزینه‌های تجارت و ترخیص را درنظر بگیرید. باتوجه به این توضیحات به معرفی این اسناد می‌پردازیم:
- بارنامه
- پکینگ لیست
- ترخیصیه
- پروفرما
- گواهی مبدا
- پروانه بهره برداری
- اظهارنامه گمرکی
- مجوزهای ورود و خروج کالا
- فاکتورهای خرید کالا
- وکالت‌های مرتبط
- گواهی بازرسی کالا در صورت نیاز
- اصل کارت بارزگانی و کارت ملی
- مجوزهای مربوط به استاندارد، بهداشت، وزارت ارشاد، وزارت راه و شهرسازی و ...
نحوه محاسبه هزینه ترخیص کالا از گمرک
باتوجه به نکات گفته شده و شناخت جوانب گوناگون ترخیص کالا از گمرک وقت آن است که بدانید باید چه عواملی را درنظر بگیرید تا قیمت نهایی ترخیص و نرخ گمرکی بارتان مشخص شود. باید بدانید که هزینه‌ها مشخص و یکسان نیست و نرخ ارز امری بسیار تاثیرگذار است. حال در ادامه مهمترین عوامل را به شما معرفی می‌کنیم:
ارزش و ماهیت کالا: هزینه ترخیص کالا از گمرک بستگی به ارزش واقعی کالا دارد. ارزش کالا معمولاً بر اساس فاکتورهایی مانند قیمت فروش، هزینه تولید، نرخ ارز و سایر هزینه‌های مربوط به حمل‌و نقل و بسته‌بندی تعیین می‌شود.
نرخ گمرکی: این نرخ معمولاً بر اساس تعرفه‌های گمرکی، مالیات و عوارض ویژه محصول مورد نظر توسط گمرک مشخص می‌شود.
شیوه حمل و نقل: هزینه‌های حمل و نقل کالا از مبدأ به مقصد نیز اهمیت بالایی دارد. حمل هوایی نیز نسبت به حمل زمینی و دریایی گران‌تر، سریع‌تر و امن‌تر است.
بیمه بار: هزینه بیمه کالا نیز بر اساس ارزش کالا و نوع بیمه‌ای که برای کالا بسته شده است محاسبه می‌شود.
خدمات گمرکی: برای ترخیص کالا از گمرک، هزینه‌هایی مانند هزینه ترخیص، هزینه ثبت و هزینه‌های مربوط به مستندات مورد نیاز پرداخت می‌شود.
مدت زمان ترخیص کالا از گمرک چقدر است؟
ترخیص کالا از گمرک گاهی اوقات طولانی‌مدت است و گاهی نیز بسیار سریع انجام می‌شود. برای آنکه بدانید چه عواملی بر روی این موضوع تاثیرگذارند، باید تمامی جوانب را بررسی کنید. قطعا ترخیص در گمرکات ایران با ترخیص کالا از چین تفاوت‌هایی دارد و قوانین و مقررات گمرکی هر کشوری در این امر بسیار تاثیرگذار هستند.
نوع کالا: برخی کالاها مانند مواد غذایی، داروها و کالاهای مربوط به بهداشت، نیازمند بررسی های اضافی هستند که ممکن است زمان بیشتری بخواهند.
میزان ترافیک گمرکی: میزان ترافیک و تعداد کالاهایی که در گمرک در حال ترخیص هستند نیز می‌تواند تأثیر بزرگی بر زمان ترخیص داشته باشد.
مراحل ترخیص: فرآیند ترخیص کالا از چندین مرحله تشکیل شده است که شامل بررسی اسناد، بررسی فنی، پرداخت مالیات و عوارض، ارائه مدارک و غیره می‌شوند. قاعدتا هر مرحله نیز زمان خاص خود را می‌طلبد.
نتیجه گیری
ترخیص کالا از گمرک اگر توسط یک شرکت حمل‌ونقل و ترخیص به صورت اصولی انجام شود، میزان هزینه‌ها بسیار کاهش پیدا می‌کند و زیان‌های مالی به حداقل می‌رسد. شرکت‌هایی همچون پی اس پی اکسپرس از جمله مراکزی‌ست که بیش از یک دهه در این حوزه فعالیت می‌کند.
