ایلنا گزارش می‌دهد:
آسیب جدی قطعی برق به «نان کارگران»/ دیگر از پاداش تولید و اضافه‌کار خبری نیست!
قطع برق صنایع سیمان و فولاد در فصل گرم سال به دلیل افزایش مصرف لوازم برقی سرمایشی و همچنین افزایش مصرف صنایع پایین دستی همواره رخ می‌دهد اما امسال کار به جایی رسیده که گویا مسئولان باید میان صنایع انتخاب کنند! در این شرایط، کارگران از تعطیلی‌های گاه و بیگاه متضرر شده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از اصلی‌ترین دلایل رکود این روزهای صنایع کلیدی کشور، موضوع ناترازی برق و کمبود چند هزار مگاواتی انرژی الکتریکی در شبکه‌های مصرفی خانگی و صنعتی کشور است. شدت این کمبود و ناترازی مصرفی به حدی است که برخلاف سال گذشته که از خردادماه بحران آن آغاز و به تدوین جدول خاموشی صنایع منتهی شد، امسال از همان فروردین ماه شاهد تعطیلی برخی صنایع بودیم.
صنایع سیمان، از اولین دسته صنایعی بودند که به دلیل مصرف بالای برق، دچار تعطیلی‌های پیاپی شدند. کار به جایی رسید که در نیمه اردیبهشت‌ماه یعنی ماه گذشته، تولید سیمان کشور به مرز صفر رسید. این موضوعی بود که برخی مدیران شرکت‌های بزرگ تولیدکننده سیمان کشور به آن اشاره کردند. کار به جایی رسید که نهایتاً در تاریخ ۳۱ اردیبهشت، الوندیان دبیر انجمن سیمان پس از فشار شدید قیمتی و چند برابر شدن قیمت سیمان در بازار با اطلاع‌رسانی پیرامون تعامل صورت گرفته، ادعا کرد که «محدودیت برق ۹۰ درصد صنایع تولیدکننده سیمان و مشتقات مشابه رفع شد»!
کاهش بحران کمبود برق صنایع کلیدی سیمان -که در کنار فولاد اصلی‌ترین صنایعی هستند که افزایش قیمت‌شان مستقیماً به افزایش تورم می‌انجامد- در روزهای ابتدایی خردادماه اندکی مشهود بود، اما آنچه که به‌عنوان گمانه زنی از سوی برخی تولیدکنندگان و صنایع مهم مطرح می‌شد، موضوع ناترازی در سایر صنایع بود؛ گویی برق صنایع کلیدی دیگر مانند فولاد، تولید ورق، پتروشیمی‌ها و معادن و کک‌سازی‌ها، همگی قربانی تامین برق لازم برای تولید سیمان شده است.
در این میان، اولین گروهی که از قطعی‌های گاه و بیگاه برق و ناترازی‌های پایدار انرژی ضرر می‌بینند، کارگران هستند. اولین آسیب جدی، کاهش ساعات کار، قطع اضافه‌کار و پاداش تولید است؛ قطع برق سطح تولیدات را کاهش می‌دهد اما آسیب جدی‌تر، احتمالی تعطیلی چند خط کارخانه و فرستادن کارگران به بیمه بیکاری‌ست.
در این رابطه به سراغ برخی کارگران در کارخانجات مختلف رفتیم. یک کارگر اخراجی یک کارخانه فولاد می‌گوید: ما همواره مشکل مواد اولیه داشتیم اما از ماه اردیبهشت مشکل قطع شدن مداوم برق نیز مزید علت شد. به همنی دلیل حدود پنجاه کارگر در واحد ما بیکار شدند....
همچنین سیدعلی موسوی (از پرسنل گروه ملی فولاد در اهواز و فعال کارگری) نیز این مشکل را معضل عمده تولیدکنندگان فولادی در استان خوزستان معرفی کرده و گفت: در بسیاری از کارخانجات فولادی و مشتقات آن، شاهد فعالیت با حداقل ظرفیت هستیم. برای مثال فولاد خوزستان و گروه ملی فولاد در اهواز هر دو، تعداد هفت کوره و هفت خط تولید دارند که از این تعداد هرکدام تنها یک خط فعال تولیدی دارند. این وضعیت از دو هفته پیش آغاز شده است.
وی در ادامه گفت: ما چند کارخانه ورق‌سازی و تولید سایر محصولات فولادی نیز در اطراف خود داریم که یا گاه تعطیل هستند یا بخاطر مشکل فقدان برق با حداقل ظرفیت تولید می‌کنند. البته در تامین مواد اولیه که باید از ما بگیرند نیز مشکل دارند.
رضا عرب احمدی (عضو هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار استان سمنان) نیز در این رابطه توضیح داد: در هفته‌های اخیر فشار ناشی از کمبود برق بر تولیدکنندگان سیمان کاسته شده و اولویت وزارت نیرو، تامین برق صنایع انرژی‌بر مانند سیمان شده است. لذا قاعدتاً صنایع دیگری مانند صنایع معدنی کشور، چندان دچار تنش ناشی از قطع تولید ناشی از قطع برق نیستند.
وی افزود: تولید سیمان چون به سطحی رسید که قیمت آن در بازار ناگهان به ده برابر رسید، اقدام فوری صورت گرفت. البته در استان سمنان ما در تولید فروسیلیس مشکل جدی داریم چون واحدهای تولیدکننده با کمترین ظرفیت درحال فعالیت بوده و ۵ ساعت در روز برق ندارند. البته در شب‌ها برق در استان سمنان برای همه صنایع کاملاً وصل است. بعضی تولیدکننده‌های لوله‌های نورد نیز فقط شب‌ها تولید می‌کنند و شیفت روز برای تولید ندارند. اکنون ولی سیمانی‌ها به شبکه تولید بازگشته‌اند. در برخی از کارخانجات استان، شیفت کاری کارگران و در نتیجه دستمزد ماهانه آن‌ها کاهش یافته.
محمد محسنی (عضو شورای اسلامی کار کارخانه سیمان دماوند) اما می‌گوید هنوز حال و روز سیمانی‌ها خوب نشده است. وی اظهار می‌کند: طی هفته‌های گذشته میزان قطعی برق در واحدهای سیمانی بهتر شده اما هنوز وضعیت تولید خراب است. امروزه سیمان بدون بازار سیاه به قیمت پاکتی ۵۰۰ هزار تومان رسیده و این وضعیت خرید و فروش سیمان، حالِ همه از تولیدکننده تا کارگر را خراب کرده است. مقصر اصلی در این میان خود دولت است و باید رسیدگی می‌کرد.
طرف کارفرمایی نیز در این میان دچار بحران و مشکلات جدی شده است. علی اصغر آهنی‌ها (عضو اتاق بازرگانی و نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار) در این رابطه با اطلاع درباره آخرین مذاکرات دولت و بخش خصوصی درباره تولید اقلام ضروری صنعتی در شرایط ناترازی برق گفت: سیمان و فولاد اصلی‌ترین صنایع کشور بوده که در نرخ تورم تولیدکننده و مصرف کننده سریعاً نقش ایفا می‌کنند و مادر دیگر صنایع هستند. این دو صنعت همزمان بیشترین برق را نیز مصرف می‌کنند و نمی‌توان میان یکی از این دو انتخاب کرد. ساختمان‌های ما نمی‌توانند همزمان مدتی بحران بتن داشته باشند و بعد فوراً دچار بحران تامین میلگرد و تیرآهن و داربست شوند.
وی افزود: اگر کمبود در هرکدام از این صنایع باشد، فوراً نارضایتی و تورم شدید ایجاد می‌شود. ناترازی برق ما ریشه در گذشته دارد اما ما مواردی را داریم که می‌توانیم زودتر از آنچه برخی فکر می‌کنند مشکل را حل کنیم. شاید برخی تا دیروز جدی نمی‌گرفتند اما ما با انبوهی از مزارع قانونی و غیرقانونی بیت کوین در کشور مواجه هستیم که اجازه رسیدن برق به صنایع کلیدی کشور را نمی‌دهد و ما را دچار بحران کرده‌اند. اظهارات اخیر وزیر نیرو در برخورد با مزارع بیت‌کوین و تولید رمز ارز نیز فعلا در سطح حرف است و با تولیدکننده‌گان عمده این بخش که بخش زیادی از برق صنایع را می‌بلعند، برخورد صورت نگرفته است.
این فعال کارفرمایی ادامه داد: ما بارها تلاش کردیم وارد کنسرسیوم‌هایی برای مشارکت در تولید برق به عنوان بخش خصوصی شویم. اما شرط این موضوع این است که وزارت نیرو نیز مانند سایر وزارتخانه‌ها برای تضمین قرار داد یک بانک عامل معرفی کند تا ما به اتکای آن سرمایه‌گذاری خود را پیش ببریم و بدانیم اگر روزی پولی پرداخت نشد، اصل مبالغ ما زنده می‌ماند؛ اما وزارت نیرو هیچ تضمینی در این زمینه نمی‌دهد و هیچ بانک عاملی را به‌عنوان بانک تخصصی یا هم‌پیمان خود به بخش خصوصی معرفی نمی‌کند.
وی با اشاره به مشکلات تولید برق خورشیدی و بادی در کشور گفت: بخش خصوصی در این حوزه نیز آمادگی خود را برای کار اعلام کرده اما دولت هیچ اقدام موثری برای تسهیل‌گری در اخذ مجوزهای لازمه برای این بخش را به ما نمی‌دهد. ما نباید فراموش کنیم که صنایع فولاد و سیمان ما به شدت نیروی انسانی‌بر بوده و شاغلان و کارگران بسیاری از آن نان می‌خورند و تعطیلی آن‌ها آسیبی راهبردی به کل کشور، بخش خصوصی و کارگران خواهد بود. دولت باید حرکت انقلابی کند و صنعت برق را اقتصادی کند. نیروگاه‌های متعدد کوچک‌مقیاس ما باید احیا شوند. ما باید قراردادهای بلندمدت با ضمانت میان تولیدکننده و وزارت نیرو داشته باشیم که اگر وزارت نیرو تعهد خود را انجام نداد، تولیدکننده به کار ادامه دهد تا خسارات یک طرفه وارد نشود. در شرایط فعلی هم راندمان و بهره‌وری تولید پایین آمده و هم درآمد-هزینه تولیدکننده سیمان و فولاد ما سر به سر شده و کار در معرض توقف است و هم حقوق دریافتی کارگران با کاهش تولید کاهش یافته؛ در بسیاری از واحدهای اقتصادی از پرداخت پاداش تولید یا اضافه‌کار دیگر خبری نیست.
مجوز تولید برق به تولیدکنندگان سیمان و فولاد داده شود
اکبر شوکت (دبیر اجرایی خانه کارگر قم و رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی) نیز در این رابطه توضیح داد: استان قم رتبه اول تولید مسکن ملی در کشور است و ۷۰ هزار واحد در دست ساخت در این استان وجود دارد. این حجم بسیار بالا قاعدتاً مصرف بسیار زیاد فولاد، سیمان و بتن را دارد که در شرایط ناترازی فصل گرم سال و کمبود برق، دچار رکود شدید در تولید شده است.
وی افزود: ما بتن آماده را ۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان می‌خریدیم و اکنون همه پیمانکاران قراردادهای قبلی را به خاطر افزایش قیمت سیمان لغو کرده و قیمت را تا ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در هر متر مکعب بتن افزایش دادند. بلوک سیمانی برای دیوارچینی استفاده می‌شد که ۱۵ در ۵۰ آن ۷۰ درصد افزایش قیمت داشته است. ساخت و سازهای کوچک‌مقیاس البته چون اسیر بازار سیاه شدند، تا ۱ میلیون تومان نیز بابت یک پاکت سیمان پول داده‌اند. این موضوع باعث رکود شدید ساخت و ساز هم شده است؛ زیرا شما تنها در تولید بزرگ‌مقیاس است که می‌توانید حداقل ۵۰ تن سیمان از بورس بخرید و قیمت ارزان به نرخ کارخانه و بدون واسطه تحویل بگیرید که بسیار دشوار است.
شوکت ادامه داد: همه افراد نیز دسترسی به کد بورسی نیستند و چون کرایه دریافت چند کامیون سیمان بسیار بالا رفته است، این راه نیز برای مصرف کننده سیمان ارزان در نمی‌آید. در چنین شرایطی، دولتی‌ها ناگزیر فشار ناشی از کمبود برق را بر صنایع دیگری به جز سیمان آوردند که باعث تقسیم بی‌برقی در شهرک‌های صنعتی شد و در عین حال سیمان را ارزان نکرد! تولیدکنندگان سیمان تازه دارند هزینه‌هایی که در زمان قطعی برق دادند را جبران می‌کنند. چون قطع تولید دائمی سیمان خود هزینه‌های جانبی فراوان دارد.
این فعال کارگری تصریح کرد: دولت باید اقدامی کند که برق تولیدکنندگان سیمان و فولاد کشور قطع نشود و میان هیچ صنعت حساسی انتخاب نشود. بسیاری از کارخانه‌های سیمان ما خودشان ژنراتور برق دارند، اما وزارت نفت و وزارت نیرو همکاری و مجوزهای لازم را نمی‌دهند. وزارت نفت و شرکت ملی فراورده‌ها باید این مجوز را بدهد که گازوئیل و سوخت لازم برای تولید برق محلی فعلا به کارخانه‌های تولیدکننده سیمان که اغلب به ژنراتور مجهز هستند، تخصیص یابد و از گرفتن آن جلوگیری نشود و اتفاقا خود وزارتخانه ارزان به آن‌ها بدهد. این موضوع برای کارخانه‌های فولاد کشور هم صدق می‌کند! روند فعلی قطعا به بیکاری بسیاری از کارگران از کارخه‌های فولاد و سیمان و خودرو و میلگردسازی می‌انجامد و موج بحران بیکاری تا کارگاه‌های ساختمانی و... ادامه می‌یابد؛ باید جلوی آن را گرفت. نیازمند تدبیر جدی هستیم تا از این بحران مقطعی عبور کنیم!
گزارش: رضا اسدآبادی
