همه چیز درباره سیستم کمک داور ویدئویی VAR (گزارش ویژه)

به گزارش ایلنا، حالا مدتی است ورود سیستم‌های کمک داور ویدئویی به فوتبال، حکم دکمه بازگشت به عقب را پیدا کرده برای فوتبال! داوران می‌توانند همچون اسطوره‌های افسانه ای، یک لحظه قطار تندروی زندگی را متوقف کنند و درباره تصمیمی که می‌خواهند بگیرند با کمک داورانی مشورت کنند که در اتاقی به دور از هر هیجانی نشسته‌اند و از زوایای مختلف صحنه‌های بازی را تماشا می‌کنند و با دید بازتری می‌توانند قضاوت کنند. اتفاق خوبی است، جالب است در نظر اول اما جالب‌تر اینکه همه آمار و ارقام نشان از این دارد که قضاوت بازی‌ها در مقایسه با دور قبلی رقابت‌های جام جهانی که از سیستم VAR استفاده نمی‌کردند، تفاوت زیادی ندارد.

VAR تأثیری هم در سرنوشت تیم‌ها داشته؟

در همین راستا اتفاقاً رییس کمیته داوران فدراسیون بین‌المللی فوتبال فیفا اعلام کرد که فناوری کمک داور ویدیویی (VAR) در جام جهانی روسیه تقریبا بی نقص بوده و 3. 99 درصد از تصمیم‌هایی که به تغییر نتیجه بازی‌ها انجامیده، به درستی اعلام شده است.

با این حال اما نمی‌توان از تأثیری که این سیستم ویدئویی در برخی تصمیم‌های مهم داوران داشته، چشم پوشی کرد. همانطور که پیش از این هم به آن اشاره شده است، بازی اسپانیا – مراکش در گروه B، فرانسه – دانمارک از گروه C و سوئد – مکزیک از گروه F از جمله بازی‌هایی بودند که در هر کدام از آنها VAR به کمک داور بازی آمد و سرنوشت بازی را تغییر داد.

در گروه B، کمک داور ویدئویی در نهایت به اسپانیا اجازه داد به‌عنوان تیم اول گروه صعود کند و پرتغال دوم شود. بدون VAR گل دوم اسپانیا مقابل مراکش توسط ایاگو آسپاس که به اشتباه آفساید تشخیص داده شد، مردود اعلام می‌شد و به این ترتیب جای این تیم و پرتغال در جدول عوض می‌شد و اسپانیا در نیمه سخت جدول قرار می‌گرفت. همچنین VAR در بازی پرتغال مقابل ایران برای نماینده آسیا یک پنالتی اعلام کرد تا بازی به تساوی کشیده شود.

در گروه C، کمک داور ویدئویی سرنوشت تیم‌های ملی فرانسه و دانمارک را هم تغییر داد طوری که فرانسه دو امتیاز از دست می‌داد و دانمارکی‌ها دو امتیاز بیشتر می‌گرفتند. اگر آن اتفاق می‌افتاد، دانمارک صدرنشین جدول گروهش می‌شد و باید با آرژانتین روبه‌رو می‌شد و فرانسه هم به مصاف کرواسی می‌رفت.

این داستان در گروه F‌ و در مورد تیم‌های ملی سوئد و مکزیک هم صدق می‌کند. در نبود کمک داور ویدئویی سوئدی‌ها که پیروزی‌شان مقابل کره جنوبی به لطف پنالتی تشخیص داده شده توسط VAR رقم خورد، دو امتیاز کمتر داشتند و به جای اینکه به‌عنوان صدرنشین صعود کنند، تیم دوم می‌شدند و مکزیک صدرنشین می‌شد. در آن شرایط، مکزیک با سوییس مصاف می‌داشت و سوئد هم به دیدار برزیل می‌رفت.

وقتی کمک داوران ویدئویی هم به اشتباه می‌افتند

سیستم کمک داوران ویدئویی در واقع به منظور کاهش اشتباهات داوری و ایجاد عدالت بیشتر در بازی‌ها راه اندازی و پیاده سازی شده. با این حال اما از آنجا که در این سیستم هم تصمیم‌های انسانی دخیل است، نمی‌تواند عاری از اشتباه باشد. ضمن اینکه فلسفه VAR این است که کمک داوران ویدئویی در مواقع شک برانگیز از خود داور سوال می‌کنند که آیا نیاز به مشورت دارد یا نه و اگر در آن لحظه داور اعلام کند که نیازی به مشورت ندارد، حتی اگر تصمیم اشتباهی گرفته باشد، کاری از کسی ساخته نیست. مهم‌تر اینکه حتی اگر کمک داوران ویدئویی تصویر را باز بینی کنند و نظر به اشتباه بودن داور وسط داشته باشند، باز هم تصمیم آخر با داور است و در این صورت هم امکان اینکه اصلاحی صورت بگیرد، وجود نخواهد داشت.

در همین راستا جالب است که از دید بسیاری کارشناسان داوری، در بازی ایران – پرتغال حتی کمک داور ویدئویی هم نتوانست کمکی به اصلاح تصمیم‌های اشتباه داور کند. در صحنه خطای کریستین رونالدو که کمک داوران ویدئویی، داور وسط را فراخواندند، با اینکه مشخص بود همگی در ابتدا نظر به اخراج رونالدو داشتند اما در نهایت گویا همگی مرعوب ابهت بازیکنی چون او شدند و از اخراج صرفنظر کردند تا بعد از آن کارشناسان داوری تصمیم درست را اخراج بدانند. ضمن اینکه بعد از بازی ایران – پرتغال، خیلی از کارشناسان معتقد بودند که سیستم کمک داور ویدئویی درباره پنالتی ایران مقابل پرتغال اشتباه کرده است.

سیستمی در تناقض با روح زندگی فوتبال

سپ بلاتر رییس سابق فدراسیون جهانی فوتبال، بزرگ ترین منتقد سیستم کمک داور ویدئویی است. چه آن زمان که خودش رییس بود و چه حالا که از بیرون گود رقابت‌ها را تماشا می‌کند. بلاتر معتقد است که این سیستم ویدئویی (VAR) با روح فوتبال تضاد دارد و از زیبایی‌های این ورزش می‌کاهد. این درست هم راستا با نظر کسانی است که معتقدند فوتبال همچون زندگی است و همه اتفاقاتی که حین آن رخ می‌دهد هم باید روح زندگی را تداعی کنند و سیستم کمک داور ویدئویی تداعی گر این حس نیست چرا که در زندگی هم فرصتی برای اصلاح اشتباهات وجود ندارد. بلاتر حتی در آخرین صحبت‌هایش گفته بود که اضافه شدن کمک داور پنجم یا همان داور پشت دروازه در مقطعی از ریاست او در فیفا، هیچ کمکی به داوری‌ها نکرده بوده و VAR هم چیزی مثل همان داور پشت دروازه خواهد بود.

36دوربین همزمان از بازی‌ها فیلم می‌گیرند

با پیاده سازی آرایش VAR، تعداد دوربین‌های مستقر در ورزشگاه‌ها به 36 دوربین رسیده است. در این تصویر، نحوه استقرار دوربین‌ها برای در اختیار داشتن زوایای مختلفی از صحنه‌های بازی را می‌بینیم. دوربین‌هایی که با رنگ‌های قرمز و آبی و بنفش نمایش داده شده‌اند هر یک میزان تصویربرداری با حرکت آهسته با سرعت‌های مختلف را ضبط می‌کنند. همچنین دوربین‌هایی روی خط آفساید هم با سرعت‌های مختلف فیلمبرداری، درنظر گرفته شده تا صحت و سقم آفسایدها را مورد بررسی قرار دهد. گروهی از داوران آموزش دیده، در اتاق جداگانه‌ای از طریق آرایش‌های متعددی که دارند، تصاویر ضبط شده این دوربین‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند تا صحنه‌ها را از زوایایی که داوران خود قادر به مشاهده آنها نیستند تماشا کنند و در تصمیم گیری درست به آنها کمک کنند.

داوران آرام آرام با VAR هماهنگ می‌شوند

هر چه از مسابقات جام جهانی بیشتر می‌گذرد، نحوه استفاده داوران از سیستم کمک داور ویدئویی هم حرفه‌ای‌تر و منطقی‌تر می‌شود. در مرحله گروهی رقابت‌ها شاید داورها در یک بازی حتی دو یا سه بار هم از VAR کمک می‌گرفتند و این موضوع از سرعت و هیجان بازی می‌کاست. حالا اما با ورود به مرحله یک هشتم نهایی نحوه استفاده از VAR بهتر و بهتر می‌شود و داوران واقعاً در مواقع لزوم از این سیستم استفاده می‌کنند و این گام مثبتی در بهره‌گیری از این سیستم است.

تفاوت‌های VAR و ویدئو چک

سیستم کمک داور ویدئویی، ویدئو چک نیست و با آرایش ویدئو چکی که در رشته‌های ورزشی چون کشتی و والیبال مورد استفاده قرار می‌گیرند، متفاوت است. اتفاقاً همین موضوع هم باعث شده که عده‌ای درباره آرایش کار VAR انتقادهایی مطرح کنند. اینکه چرا خود تیم‌ها نمی‌توانند اعتراض خود را نسبت به تصمیم داوری بیان کنند و فقط تصمیم داور در مشورت با کمک داور ویدئویی دخیل است؟ با این حال اما کارشناسان داوری در این رابطه معتقدند که این طریقه کار آرایش کمک داور ویدئویی اتفاقاً کاملاً مناسب شرایط فوتبال است چون با توجه به مساحت بالای زمین فوتبال، مربیانی که کنار زمین هستند از اتفاقاتی که در قسمت‌های دورتر زمین رخ می‌دهد، خبر ندارند و داور با توجه به حضوری که در همه صحنه‌ها دارد، راحت‌تر می‌تواند درباره اینکه آیا به کمک داور ویدئویی نیاز هست یا نه، نظر دهد.

گزارش: بهناز میر مطهریان