نقشه راه استراتژیک فولاد مبارکه؛ برای دستیابی به جایگاه «صنعت سبز» در رقابت جهانی

مشوق‌های مالی و توسعه ظرفیت‌های داخلی

تمرکز مجلس بر رصد تحقق احکام برنامه هفتم توسعه یک گام مثبت در جهت شفافیت و پاسخگویی است، اما چالش اصلی در حوزه زیست‌محیطی اصفهان، همواره در زمینه اجرای سخت‌گیرانه مقررات و مدیریت یکپارچه منابع بوده است. در رابطه با آب، با وجود اقدامات فولاد مبارکه در بازچرخانی، لازم است سازوکار نظارتی دقیقی برای ارزیابی سوابق تاریخی برداشت آب از زاینده‌رود و تعریف برنامه‌های جبرانی بلندمدت برای تعادل سفره‌های زیرزمینی تعریف شود. همچنین، در مقایسه با صنعتی مانند ذوب‌آهن که از مشکلات ساختاری رنج می‌برد، باید مکانیزم‌های حمایتی و نظارتی تفکیک شوند تا شرکت‌هایی که در مسیر سبز شدن سرمایه‌گذاری می‌کنند، در برابر تأخیرها و کمبودهای احتمالی بودجه‌ای، توسط نهادهای نظارتی مانند کمیسیون‌های تخصصی مجلس، بیمه شده و اجرای پروژه‌ها با وقفه مواجه نگردد.
حامد یزدیان نماینده مردم اصفهان در مجلس و عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس در ابتدا بر اهمیت حیاتی اقدامات زیست‌محیطی شرکت‌های بزرگ صنعتی، به خصوص در حوزه کاهش مصرف آب و گازهای گلخانه‌ای، تأکید کرد و گفت که بحث آلایندگی‌های ناشی از فعالیت صنایع مادر مانند فولاد مبارکه، یک موضوع بسیار مهم در حوزه مسئولیت اجتماعی است.

ارزیابی عملکرد فولاد مبارکه در کاهش آلایندگی‌ها

در پاسخ به سؤالی مبنی بر اطلاع مجلس از برنامه‌های عملیاتی زمان‌بندی‌شده فولاد مبارکه برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، او اظهار کرد: گزارش‌هایی در این زمینه ارائه شده است و شرکت فولاد مبارکه در سال‌های اخیر اقدامات جدی در زمینه زیست‌محیطی انجام داده و در مقایسه با سایر صنایع اصفهان، عملکرد موفق‌تری در تبدیل شدن به یک «صنعت سبز» داشته است.

در خصوص انواع آلایندگی‌ها، نماینده مردم اصفهان اظهار کرد که اقدامات خوبی در زمینه کنترل آلایندگی ذرات معلق انجام شده است. با این حال، بخش مهم دیگری از آلایندگی‌ها، شامل آلایندگی‌های حرارتی ناشی از تولید گرما در این صنایع است که ادامه این روند بر اقلیم منطقه تأثیرگذار است و سازمان محیط زیست ورودی کمتری به این نوع آلایندگی‌ها داشته است. این وضعیت با شرایط پالایشگاه اصفهان مقایسه شد که طرح‌های توسعه‌ای آن می‌تواند به کاهش آلایندگی استان کمک کند.
او همچنین به عدم موفقیت ذوب‌آهن اصفهان در کنترل آلایندگی‌های زیست‌محیطی طی سال‌های اخیر اشاره کرد که یکی از دلایل عمده آلودگی هوای اصفهان است و حل مشکلات ساختاری و مالی این بنگاه، لازمه ورود جدی‌تر به الزامات محیط زیستی است.

مدیریت آب و الزامات بازچرخانی پساب

در ارزیابی عملکرد فولاد مبارکه در زمینه کاهش مصرف آب و بازیافت پساب در مقایسه با استانداردهای ملی و محیطی اصفهان، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس تاکید کرد که شرکت فولاد مبارکه اقداماتی همچون بازچرخانی آب داخلی، خرید پساب از شهرهای اطراف برای جایگزینی آب رودخانه و منابع زیرزمینی حوضه زاینده‌رود، و همچنین اقداماتی در زمینه انتقال آب از منابع دریا را انجام داده است. البته با وجود موفقیت نسبی در فشارزدایی از منابع آبی منطقه در مقایسه با سایر صنایع، این اقدامات باید جبرانی برای استفاده چندین دهه‌ای از منابع حوضه زاینده‌رود باشد.

در رابطه با اهمیت بازیافت و بازچرخانی پساب، یزدیان گفت: این امر با توجه به بحران آبی کشور یک الزام حیاتی است و شرکت فولاد مبارکه سیستم تصفیه‌خانه و بازچرخانی آب را طراحی و اجرا کرده است. همچنین الزامات برنامه هفتم توسعه نیز شامل بحث بازچرخانی و استفاده از پساب در صنایع بزرگ است.
همچنین، در پاسخ به سؤالی درباره نیاز به بازنگری در سازوکارهای تقسیم منابع آب، این نماینده مردم اصفهان یادآور شد که قانون برنامه هفتم الزام کرده است صنایع باید بازچرخانی آب را انجام دهند و آب مورد نیاز خود را از پساب یا آب دریا تأمین کنند و این موضوع مرتبا رصد می‌شود.

حمایت‌های قانونی از سرمایه‌گذاری‌های سبز

در خصوص هزینه‌های بالای کربن‌زدایی و حمایت‌های حمایتی مجلس، حامد یزدیان به تصویب صندوق‌های بهره‌وری انرژی و برگ سبز انرژی اشاره کرد و توضیح داد: این موارد مشوق‌هایی هستند که در صورت کاهش مصرف سوخت، امکان دریافت برگ سبز و معافیت‌های مالیاتی را فراهم می‌آورند. همچنین، تسهیلاتی برای استفاده از انرژی‌هایی مانند انرژی خورشیدی فراهم شده است.

او افزود که مجلس همچنین معافیت‌های مالیاتی هدفمند را برای شرکت‌های بزرگ متعهد به سرمایه‌گذاری کلان در فناوری‌های کربن‌زدایی در نظر گرفته است.

سازوکار مجلس برای تحقق اهداف توسعه سبز

در خصوص نظارت مجلس بر پروژه‌های سرمایه‌گذاری محیط زیستی (شامل فولاد مبارکه، پالایشگاه و ذوب آهن)، اعلام شد که مجلس ابزارهای نظارتی نظیر درخواست گزارش از وزارتخانه‌ها و انجام تحقیق و تفحص را در اختیار دارد. مهمتر از آن، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس اظهار کرد که مجلس نظارت بر تحقق احکام برنامه هفتم را از امسال به‌صورت سالانه آغاز کرده است و وزارتخانه‌های مختلف موظف‌اند تحقق این اهداف را در همه صنایع بزرگ بررسی و گزارش‌های نظارتی ارائه دهند. شرکت‌های بزرگ نیز موظف به تهیه گزارش در قالب وزارتخانه متبوع خود هستند.

موانع اجرایی و خلاهای قانونی

حامد یزدیان در مورد موانع و خلاهای قانونی در اجرای طرح‌های کربن‌زدایی یا کاهش مصرف آب (مانند تأمین زمین، تجهیزات یا تأمین مالی پروژه‌های سبز)، نماینده اظهار کرد که تا این لحظه، گزارشی رسمی از سوی صنایع مبنی بر وجود موانع قانونی ساختاری که مانع اجرا شود، دریافت نشده است.