در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
زیج منیژه انزل سرپل ذهاب احتمالا بنایی متعلق به اوایل دوره اسلامی است/ کشف قطعات سفال در منطقه
به گفته فرزاد مافی، بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، هرچند معماری این بنا شبیه به بناهای اواخر دوره ساسانی است اما مواد فرهنگی مانند سفال که در منطقه به دست آمده این احتمال را ایجاد می‌کند که این بنا متعلق به اوایل دوره اسلامی باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فرزاد مافی (سرپرست هیئت باستان‌شناسی زیج منیژه انزل) با اشاره به پایان فصل کاوش و خواناسازی مرمت بنای تاریخی زیج منیژه انزل سرپل ذهاب، گفت: با وجود انجام مطالعات گسترده در قصرشیرین به نظر می‌رسد شهرستان سر پل ذهاب به لحاظ حجم آثار تاریخی و فرهنگی که در آن وجود دارد، پژوهش‌های باستان‌شناسی که تاکنون انجام شده کفایت نمی‌کند و نیاز است تا مطالعات بیشتری انجام شود. زیج منیژه انزل از این منظر اهمیت زیادی دارد.
مافی با اشاره به آنکه این پژوهش با مجوز پژوهشگاه میراث و گردشگری به عنوان بخشی از فعالیت‌های پژوهشی پایگاه محور تاریخی – فرهنگی ساسانی کرمانشاه جهت دستیابی به اهدافی از قبیل کاربری بنا، شناخت دقیق گاهنگاری و پلان و معماری بنا و این مهم که چه کاربری می‌تواند داشته باشد، انجام شد، تصریح کرد: زیج منیژه روستای انزل یک بنای شاخص با ساختاری سنگی در ابعاد۱۴۰×۱۴۰متر است که تعداد زیادی حجره شاید درحدود ۱۰۰ حجره، برجک و دیواره دارد. این بنا بسیار شبیه به کاروانسراست اما هنوز درخصوص کاروانسرا بودن آن به قطعیت نرسیده‌ایم. اسم زیج که مردم محلی به این بنا داده‌اند نیز چندان محلیتی ندارد، چراکه زیج به بنایی گفته می‌شود که در حوزه نجوم و رصد ستارگان به کار می‌رود.
به گفته او، بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، هرچند معماری این بنا شبیه به بناهای اواخر دوره ساسانی است اما مواد فرهنگی مانند سفال که در منطقه به دست آمده این احتمال را ایجاد می‌کند که این بنا متعلق به اوایل دوره اسلامی باشد. بر اساس مطالعه سفالینه‌ها میتوان گفت این بنا متعلق به قرن چهارم و پنجم هجری است. اما هنوز قطعیت ندارد، چراکه این بنا از لحاظ ملات و تکنیک‌های ساخت، تفاوت چندانی با معماری دوره ساسانی ندارد. البته این معماری از اواخر دوره ساسانی تا قرون اولیه اسلامی وجود داشت.
مافی یادآور شد: تقریبا میتوان گفت پلان معماری این بنا به طور کامل خواناسازی و مشخص شده است. ورودی بنا پیدا شد حتی موفق شدیم آواربرداری بخشی از حجره‌ها را به سرانجام برسانیم تا برای انجام کار مرمت آماده شود.
این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: از آنجا که در آوارهای این بنا مواد فرهنگ مختلفی وجود دارد از این رو نیاز است تا ادامه آواربرداری از طریق باستان‌شناسان انجام شود. هر چند در این فصل از کاوش به کف بنا رسیده‌ایم اما ممکن است در فصل‌های آینده کاوش و گمانه‌زنی‌هایی در بخش‌هایی داشته باشیم که به خاک بکر نرسیده‌ایم. از این رو نیاز است تا در صورت تامین بودجه، فصول کاوش جدید نیز برای این محوطه تعریف شود. معماری که با آن روبرو هستیم به بناهای ساسانی شباهت بسیار زیادی دارد شاید اگر مواد فرهنگی مربوط به دوره ساسانی را پیدا می‌کردیم خیلی راحت می‌توانستیم بگوییم که این بنا متعلق به دوره ساسانیان است. ممکن است این بنا در زمان‌های قدیمی‌تر از دوره اسلامی ساخته شده باشد و در دوره اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته و کاربری آن تغییر داده شده باشد. شواهدی به دست آوردیم که در مقطعی از زمان تصرفاتی در این بنا صورت گرفته که می‌تواند تغییر کاربری و یا تغییر بخش‌هایی از این بنا را اثبات کند.
این باستان‌شناس معتقد است: باتوجه به آنکه فوندانسیون بخش‌های بسیاری از زیچ منیژه روستای انزل حتی بسیاری از حجره‌ها سالم هستند این بنا قابلیت مرمت و احیا را دارد. به ویژه آنکه این بنا در مسیر زیارت عتبات عالیات قرار دارد.
مافی در خصوص کشف مواد فرهنگی و سفال در منطقه انزل گفت: سفال سالم موزه‌ای در منطقه به دست نیاوردیم و فقط قطعات سفال را بدست آوریم که در اصطلاح باستان‌شناسی به آن سفال‌های مطالعاتی گفته می‌شود.
گفته می‌شود، این اثر در تاریخ ۰۹/۱۱/۱۳۸۴ با شماره ۱۴۱۴۳ به ثبت آثار ملی رسیده در بخش میانی نیمۀ شمالی دشت قلعه شاهین و در حد فاصل ارتفاعات موسوم به کوه برز در شمال و کوه دنه خشک در جنوب، واقع شده که اهالی آن را زیج منیژۀ روستای انزل می‌خوانند.
