عاشیقی از ابتدا تاکنون+صوت و تصویر

کد خبر : ۸۰۰۰۲۰

اگر قرار باشد از جایگاه موسیقی نزد مردم آذربایجان صحبت کنیم، باید بگوییم که گونه کلاسیک و کهن عاشیقی، فرم و چهارچوب نظام‌مند و تعریف شده‌ای دارد. به بیان بهتر، موسیقی عاشیقی رپرتواری است متشکل از مقام‌ها و لحن‌هایی که از گذشته تاکنون با همراهی ساز «قوپوز» خوانده می‌شود.

به گزارش خبرنگار ایلنا، موسیقی ایرانی اصالت و هویت خود را مدیون موسیقی مناطق و شهرهای مختلف است. شهرها و مناطقی که با توجه به دیدگاه و اعتقادات اهالی خود، فرهنگ خاص خود را دارند که بنا به اعتقادات و رسوم و مناسک هر قوم بر اثر مرور زمان شکل و شمایلی خاص به خود گرفته است. اگر به رسم و رسوم هر منطقه از ایران نگاهی بیندازیم متوجه این مهم خواهیم شد که آن مناسک به نوعی با موسیقی مردم آن منطقه عجین شده و همین درهم آمیختگی یکی از رموز بقای موسیقی مناطق مختلف ایران است. بی‌شک موسیقی مناطق مختلف از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب به مدد وجود هنرمندان قومی تا امروز به حیات خود ادامه داده و تنوع سازبندی‌ها بر اهمیت آن افزوده است.

موسیقی مقامی منطقه غرب و شرق ایران با عرفان و تصوف گره خورده و بخشی از موسیقی جنوب بر اساس مناسک و رسوم آیینی ومذهبی و فرهنگ عامه شهرها و استان‌های مختلف این بخش از ایران شکل گرفته است. موسیقی شمال کشور نیز تا به آنجا در زندگی مردم شهرهای شمالی رسوخ کرده که برای هر اتفاق روزمره شعر و موسیقی خاص خود را دارند. به طور کلی می‌توان گفت موسیقی دستگاهی ایران وجود خود را مدیون موسیقی مقامی و موسیقی فولکوریک مناطق مختلف است.

موسیقی منطقه آذربایجان شرقی و غربی

آذربایجان با تمام شهرها و دهات تابعه، یکی از چندین منطقه ایران است که به لحاظ موسیقایی دارای تنوع بسیار است و این تنوع در نوع سازبندی‌ها نیز وجود دارد. در این میان کسانی که این نوع موسیقی را به‌ همراه سروده‌های خود به‌ زبان ترکی آذربایجانی می‌خوانند، «عاشیق» خوانده می‌شوند. «عاشیق‌ها» در وصف آذربایجان و دلاوری‌های بزرگان این سرزمین، در مراسم جشن و عزاداری، سروده‌های زیبایی را به‌همراه موسیقی آذربایجانی می‌خوانند.

قدمت و پیشینه عاشیق‌ها و موسیقی عاشیقی

با توجه به اسناد و مدارک تاریخی می‌توان گفت عاشیق‌ها از دوران قبل از اسلام در بین مردمان ترک‌تبار وجود داشته‌اند. اگر به دنبال معنای لغوی واژه عاشیق باشیم، باید بگوییم عاشق یا آشیق به ترکی آذربایجانی « Aşıq» به زنان ارمنی «Աշուղ» به گرجی «აშუღი» به انگلیسی «ashugh » و به یونانی «ασίκης » به معنای عارف و نغمه‌سرایی است که مانند دوره‌گردها به صورت سیار ساز می‌نوازد و می‌خواند. پیش از آنکه واژه عاشیق مرسوم شود به این گروه «اوزان» می‌گفتند که واژه‌ای ترکی است. اوزان‌ها، طی مقاطع مختلف تاریخی جنگجویان را همراهی می‌کردند و برای روحیه دادن به نیروها اشعار حماسی و وطن‌دوستانه می‌خواندند.

عاشیق‌ها به طور معمول بداهه‌پرادازن خوبی هستند و گاه نیز خود شعر می‌سرایند و آهنگ آثارشان را می‌سازند. البته می‌توان گفت عاشیق‌ها صرفا در منطقه آذربایجان شرقی و غربی زندگی نمی‌کنند و در شهرهایی چون زنجان، قزوین، همدان، ساوه، قم فعالیت می‌کنند. از طرفی، برخی از اقوام غیر ترک نیز با این شیوه به ساخت و اجرای آثارشان می‌پردازند که البته با وجود استفاده از عناصر و مولفه‌های مشترک از واژه عاشیق برای آنها استفاده نمی‌شود.