در نشست خبری قائم‌مقام دبیر جشنواره مطرح شد؛
تئاتری‌ها هم آثار روی صحنه را تماشا نمی‌کنند/بررسی نحوه داوری نمایش‌های بخش مرور جشنواره تئاتر فجر
علی‌اصغر دشتی (قائم مقام دبیر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر) گفت: واقعیت این است که جامعه تئاتر ما به تماشای آثار همکاران خود نمی‌رود. تعداد زیادی از کارشناسانی که می‌توانستیم به جایگاهشان در نظرسنجی اعتماد کنیم آثار کمی را دیده بودند این موضوع قابل مطالعه است که چرا تئاتری‌ها اینقدر کم تئاتر می‌بینند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری علی‌اصغر دشتی (قائم مقام دبیر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر) و پریسا مقتدی (مدیر بخش استانهای جشنواره) پیش از ظهر امروز در تئاترشهر برگزار شد.
پریسا مقتدی در ابتدای این نشست با توضیحی در رابطه با گروه ۷۰ نفری کارشناسی انتخاب آثار بخش مرور جشنواره گفت: با ۱۲۰ نفر از دوستان تئاتری یا حوزه‌های دیگر تماس گرفتیم اما برخی از آنها امکان همکاری با ما را نداشتند و در نهایت این ۷۰ نفر پذیرفتند تا ۱۲۰ اثر بخش مرور را ارزیابی کنند.
مقتدی ادامه داد: فیلم نمایش‌های بخش مرور را در اختیار برخی از دوستان که حد نصاب آثار دیده شده در طول این یک سال را نداشتند، قرار دادیم و در نهایت میانگینی آماری از نظرسنجی این افراد گرفته شد.
وی خاطرنشان کرد: بعضی از افراد هنگامی که با آنها تماس گرفتیم تمایل به همکاری داشتند اما نمی‌خواستند نامی از آنها برده شود، بعضی هم شرایط را داشتند اما دفترچه‌ها را خالی تحویل دادند.
علی‌اصغر دشتی در تکمیل این توضیحات گفت: بعد از اینکه این مکانیزم طراحی و اجرا شد از طریق متریالی که به دست ما رسید توانستیم پژوهش کوچکی در رابطه با این روش داوری داشته باشیم.
دشتی با ارائه نتایج این پژوهش گفت: تعداد آرای اخذ شده از گروه کارشناسی ۷۰ نفره مجموعا ۱۵۵۰ رای بود که ۸۶.۴۵ درصد این آرا یعنی ۱۳۴۰ رای از آثاری بود که به صورت زنده دیده شده بودند و ۱۳.۵۵ رای معادل ۲۱۰ رای از روی فیلم تئاترها امتیازدهی شده بودند.
قائم مقام دبیر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر با اشاره به تعداد آثاری که هریک از این گروه ۷۰ نفره کارشناسان در اجرای عمومی آثار دیده بودند، گفت: تعداد افرادی که ۳۰ اثر یا بیشتر از آن را هنگام اجرای عمومی نمایش دیده بودند؛ ۱۱ نفر بود که ۱۵.۷۱ درصد افراد را تشکیل می‌دهد.
دشتی ادامه داد: ۱۲ نفر معادل ۱۷.۱۴ درصد بین ۲۰ تا ۳۰ اثر، ۱۷ نفر (۲۴.۲۸ درصد) بین ۱۵ تا ۲۰ اثر، ۲۳ نفر (۳۲.۸۵ درصد) ۱۰ تا ۱۵ اثر، ۵ نفر (۷.۱۴ درصد) ۷ تا ۱۰ اثر و ۲نفر معادل (۲.۸۵ درصد) زیر ۷ اثر را هنگام اجرای عمومی این نمایش‌ها دیده بودند.
دشتی با اشاره به نمودار دیگری مبنی بر تقسیم‌بندی آرا به نسبت تماشاخانه‌های شهر تهران گفت: ۳۹۵ رای معادل ۲۵.۵ درصد مربوط به آثار بخش مروری بود که در مجموعه تئاترشهر اجرا شده بود. رتبه‌های بعدی به ترتیب به ایرانشهر با ۱۹۱ رای، مجموعه تئاتر مولوی با ۱۸۶ رای، تماشاخانه پالیز ۱۵۰ رای، تئاتر مستقل تهران ۱۰۰ رای، تماشاخانه انتظامی خانه هنرمندان ۹۱ رای، تماشاخانه باران ۵۹ رای، سنگلچ ۵۵ رای، کنش معاصر ۴ رای، اداره تئاتر ۴۱ رای، مشایخی ۳۶ رای، پردیس تئاتر خاوران ۲۱ رای، فرهنگسرای نیاوران و حوزه هنری هرکدام ۱۶ رای، محراب ۱۹ رای و عمارت روبرو ۱۵ رای مربوط می‌شود.
او همچنین با اشاره به ۳۰ اثر برگزیده شده در بخش مرور، به تفکیک سهم تماشاخانه‌ها پرداخت و گفت: تماشاخانه‌های دولتی همچون تئاتر شهر ۲۶.۶، تماشاخانه‌های وابسته به شهرداری همچون ایرانشهر ۲۶.۶، سالن‌های وابسته به دانشگاه مانند مولوی ۱۶.۶ و تماشاخانه‌های خصوصی ۳۰.۲۰ درصد از این آثار را به خود اختصاص می‌دهند.
دشتی در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا مبنی بر اینکه تعداد پایین آثار دیده شده توسط بخش زیادی از اعضای داوران آیا صلاحیت آنها را در داوری زیر سوال نمی‌برد؟ گفت: واقعیت این است که جامعه تئاتر ما به تماشای آثار همکاران خود نمی‌رود. تعداد زیادی از کارشناسانی که می‌توانستیم به جایگاهشان در نظرسنجی اعتماد کنیم اغلب زیر ۷۰ کار دیده بودند این موضوع قابل مطالعه است که چرا تئاتری‌ها اینقدر کم تئاتر می‌بینند.
مقتدی نیز در پاسخ به همین سوال با بیان اینکه ما در این آمارها نمایه را نشان می‌دهیم و تحلیل کار شماست، گفت: دو نفری که در بین کارشناسان ۷۰ نفره زیر ۷ اثر دیده بودند اتفاقاً جزو بدنه حرفه‌ای تئاتر بودند.
دشتی در پاسخ به سوال دیگری در رابطه با مکانیزم انتخاب آثار بخش مرور و مقایسه آن با جشنواره‌های تئاتری دیگر دنیا گفت: داعیه‌ای بر تازگی این روش انتخاب نداریم اما تصمیم گرفته بودیم به جای اینکه ۳ تا ۵ نفر فیلم آثار را ببینند یک گروه بزرگتر از داوران را انتخاب کنیم.
قائم مقام دبیر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر ادامه داد: من چهار ایراد را به این تجربه اولیه وارد می‌دانم نخست اینکه باید از حالت دستی خارج شده و دیجیتالی شود تا نه تنها وقت کمتری از همه بگیرد بلکه حرفه‌ای‌تر هم بشود. مورد دوم اینکه تعداد کارشناسان باید از ۷۰ نفر بیشتر شود. همچنین معتقدم باید دارای چنان فرهنگ و آمادگی‌ای باشیم که از ابتدا بتوانیم اسامی داوران را اعلام کنیم. نکته دیگر اینکه کارها باید در زمان خودش و هنگام اجرای عمومی دیده شود.
دشتی خاطرنشان کرد: امیدوارم بتوانیم بنا بر تخصص کارشناسان به امتیازهایی که آنها به آثار و مورد بررسی می‌دهند ضریب بدهیم مثلاً رای یک کارگردان تئاتر ضریب ۲ و یک تماشاگر دائمی ضریب یک داشته باشد.
دشتی با تاکید بر اینکه این روش قطعاً از اینکه ۵ نفر بنشینند و از تلویزیون آثار را ببینند راه معقول‌تری است، گفت: چراکه در روش پیشین در دموکرات‌ترین شکل ممکن نگاه پنج نفر بر تمام آثار غالب بود که ممکن بود این ۵ رای براساس شور و مشورت داوران با یکدیگر تحت تاثیر قرار بگیرند.
او یادآور شد: در انتخاب این گروه ۷۰ نفره کارشناسان سعی کردیم ۳ رکن اساسی را شامل تنوع سلایق تئاتری، تنوع تخصص‌های تئاتری و تنوع نسل ها را لحاظ کنیم تا شاهد آثار متفاوتی در خروجی باشیم.
دشتی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در جدول جشنواره سلیقه خاصی به چشم می‌خورد، گفت: هنوز هیچ نگاه کارشناسی در طبقه‌بندی گونه‌های تئاتری ایران نداریم. اینکه آدم‌های خاصی در تئاتر نزدیکی به همدیگر دارند الزاماً به معنای شبیه بودن مفهوم کارهایشان به همدیگر نیست. معتقدم مطلقاً آثار راه یافته به جشنواره شبیه هم نیستند چرا که تاکنون کسی نتوانسته تئاتر ایران را از نظر زیبایی‌شناسی طبقه‌بندی کند اما اگر در رابطه با فضاها، جریان‌ها و آدم‌های مربوط به هم حرف می‌زنید این موضوع مربوط به من نیست. اگرچه اگر این موضوع به من اثبات شود که تعادلی در جدول نبوده باید دقت بیشتری انجام گیرد.
دشتی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به حضور دو چهره سیاسی در این گروه ۷۰ نفره یعنی محمدعلی ابطحی و محمدعلی آهنگران گفت: جامعه تئاتر سال‌ها خرده گرفته که چرا فعالان سیاسی از تماشای تئاتر پرهیز می‌کنند بارها گفته شده چرا اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس در طول سال حتی یک تئاتر هم نمی‌بینند اما در انتخاب شخصیت‌های سیاسی در این گروه ما دو پارامتر را مدنظر داشتیم و سعی کردیم چهره‌های سیاسی که به دیدن تئاتر می‌روند و اکنون مسئولیت سیاسی و دولتی ندارند را در این گروه قرار دهیم. البته تلاش کردیم از طیف‌های سیاسی دیگر هم افرادی را به عنوان کارشناس و داور در این گروه قرار دهیم اما هرچه تلاش کردیم نشد.
دشتی ادامه داد: جالب است بدانید آقایان ابطحی و آهنگران هرکدام ۱۵ و ۱۱ اثر را در اجرای عمومی دیده بودند که حتی از برخی از چهره‌های تئاتری هم بیشتر بود.
پریسا مقتدی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تعدادی از این کارشناسان در آثاری از این ۱۲۷ اثر بخش مرور مشارکت داشتند، گفت: در دفترچه‌ای که در اختیار کارشناسان قرار گرفت ذکر شده بود که در اثری که خود کارشناس در آن حضور دارند؛ رای ندهند و خوشبختانه کارشناسان هم این موضوع را لحاظ کردند.
دشتی نیز در توضیح این موضوع گفت: ۴ اثر از مجموع آثار پذیرفته شده آثاری بود که شورای داوری در آنها مشارکتی داشت اما خود این افراد به آسانی خودشان رای نداده بودند.
او خاطرنشان کرد: بعد از دیدن نتیجه نهایی رای‌ها از اینکه برخی نمایش‌ها در میان آنها بودند؛ شگفت‌زده شدیم و همچنین از اینکه برخی آثار به عنوان برگزیده انتخاب نشده بودند؛ افسوس خورد.
قائم مقام دبیر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه اقدام آیین‌نامه و قانون مکتوب باعث شده تا جابجایی افراد و دبیرها مکانیزم شخصی آن دبیر را به جشنواره بیاورد، گفت: روش ما در این دوره این بود که علاوه بر آزمون کردن قوانین آمار خروجی آن را هم اعلام کنیم تا نفرات بعدی بدانند تابع چه قوانین و چه خروجی کاری می‌توانند باشند.
دشتی با تاکید بر اینکه جشنواره استاندارد تئاتر باید در بخش کوچکتری برگزار شود، گفت: اما ما با جشنواره دولتی سروکار داریم که هدفش این است که جامعه وسیع‌تری از تئاتر را درگیر خود کند و تعداد زیاد آثار بخش مهمان در این دوره از جشنواره هم احتمالاً به همین دلیل است.
