بازیگر نمایش «جادوی روز تولد» با ایلنا مطرح کرد؛
تئاتر کودک انیمیشنی است که توسط بازیگران جان بخشی می‌شود/تهران فقط سه سالن تخصصی کودک دارد!
اجرای تئاتر کودک در سالن‌های خصوصی امکان‌پذیر نیست/ تئاتر کودک دچار فقر نمایشنامه است
بازیگر نمایش «جادوی روز تولد» به ایلنا گفت: در تهران یا بهتر است بگویم در ایران، کلا دو یا سه سالن تخصصی کودک وجود دارد. یکی از این سالن‌ها که در راس هم قرار دارد، تالار هنر است و دیگری سالن‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان است که یکی از آن‌ها در پارک لاله و دیگری در خیابان وزرا است. قطعا اوضاع در شهرستان‌ها بدتر از تهران است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در ویترین فعالیتهای فرهنگی کشور، این فقط سینما نیست که مورد توجه مخاطبان است، تئاتر نیز هنری است که حال پس از چندین سال نسبت به قبل مخاطبان بیشتری را به خود جذب کرده است. هرچند این جذب مخاطب به دلایل بسیار مقطعی است و شاید اصلا معنای خود را از دست داده است.
به هر روی نباید تئاتر را هنری کوچک برشمریم و تلاش برای به روز کردن و مانایی آن از سوی هنرمندان و مخاطبان امری لازم و ضروری است. باید گفت تئاتر رده سنی کودک و نوجوان نیز گونه‌ای مهم و با اهمیت است. این اهمیت به دلیل حساسیت رده سنی کودک و البته نوجوان در جهت آموزش‌های بهتر از سوی کارشناسان تایید شده است. متاسفانه در کشور ما با وجود تعداد کثیر فعالان تئاتر کودک و نوجوان این گونه به دلیل عدم وجود قوانین مدون و واضح و همچنین نبود زیرساخت‌هایی چون سالن‌های تخصصی آنطور که باید مسیر رشد را طی نکرده است. با این حال تئاتری‌ها همواره تئاتر کودک و نوجوان را در مقاطع مختلف مهم شمرده‌اند. برخی از آن‌ها در این مسیر باقی مانده‌اند و سال‌ها فعالیت کرده‌اند و برخی دیگر سبک و سیاق‌های دیگر را برگزیده‌اند.
تالار هنر را باید یکی از سالن‌های قدیمی و مهم تئاتر کودک و نوجوان برشمرد. «جادوی روز تولد» یکی از نمایش‌های حال حاضر است که در تالار هنر روی صحنه رفته و اجرای آن تا بیست و هشتم خردادماه ادامه دارد.
نمایشنامه این اثر را سپیده دبیری و کیومرث قنبری‌آزاد نوشته‌اند و عطا مقیمی کارگردان آن است. بازیگران به ترتیب ورود به صحنه نیز عبارتند از نسا جبین‌پور، نگین تقوی‌راد، احمد خیرآبادی، رضا نعمتیان، الهه تنهایی، لیلا ارجمندپیوند، نوشین سرکوبی، امیرمحمد انصافی، مصطفی ایزدی و مریم کیان.
رضا نعمتیان یکی از بازیگران این نمایش که چند سال است در زمینه نمایش کودک و نوجوان فعالیت دارد، درباره حضورش در نمایش «جادوی روز تولد» با ایلنا گفتگو کرد.
سال‌هاست در عرصه تئاتر کودک به بازیگری و کارگردانی مشغول هستید. آیا این رویه برای شما مداوم است یا اینکه به بازی و کارگردانی سبک‌های دیگر هم می‌پردازید؟
من کار هنری را سال ۱۳۸۲ شروع کردم و خوشبختانه این آغاز با تئاتر کودک بود. در آن مقطع در دو نمایش کودک نقش اصلی داشتم که این آثار در حوزه هنری اجرا شدند. اما در طول این سال‌ها در کنار روند مداومی که در تئاتر کودک داشتم، تئاتر بزرگسال، خیابانی و تعزیه هم کار کرده‌ام. همه این کارها را به صورت همزمان و موازی انجام داده‌ام. کما اینکه در کنار فعالیتهای تئاتری، در عرصه تصویر هم فعال بوده‌ام. فعالیتم در عرصه تصویر هم با ایفای نقشی اصلی در یک فیلم کوتاه شروع شد. سپس این روند نیز ادامه‌دار شد و در همین راستا بود که طی این چندین سال، حضور در تله‌فیلم‌ها، سریال‌های تلویزیونی، آثار داستانی و اپیزودی، و سینمایی را نیز تجربه کردم. مستمر بودن فعالیت‌هایم در عرصه تئاتر کودک دلیلش، علاقه شخصی من است. دلیل دیگرم برای علاقه به این گونه مخاطبان درجه یک و پاک این عرصه هستند. همانطور که می‌دانید کودکان نه هرگز دروغ می‌گویند و نه تزویر و ریایی در رفتارشان دارند. آن‌ها کاملا خالص و سفید هستند و واکنش‌های‌شان پس از اجرا خیلی برای ما که روی صحنه بوده‌ایم، جالب، هیجان‌انگیز و انگیزه‌بخش است. همچنین در تئاتر کودک دنیایی فانتزی وجود دارد و همین موضوع نیز دلیل دیگر علاقه من به این گونه است. اگر توجه کنید، دور و بر خودمان هم بزرگسال‌هایی را می‌بینیم که با اشتیاق می‌نشینند و مثلا انیمیشن نگاه می‌کنند.
چطور است که تئاتر کودک را با انیمیشن مقایسه می‌کنید؟
به نظرم تئاتر کودک انیمیشنی است که توسط بازیگران جان بخشی می‌شود.
اصولا تئاتر کودک و نوجوان چقدر در ایران تخصصی است؟
تئاتر کودک در ایران هم تخصصی است و هم تخصصی نیست! تخصصی است به این دلیل که هنرمندان زیادی در عرصه بازیگری، نویسندگی، کارگردانی، آهنگسازی، طراحی لباس و سایز اجزای یک نمایش، در عرصه تئاتر کودک، فعالیت کرده‌اند. کلا هنرمندان بسیار به نام و معتبری در این عرصه فعالیت کرده‌اند. و از طرفی تخصصی نیست به این دلیل که آن اهمیتی که باید به تئاتر کودک و نوجوان داده شود، وجود ندارد. مسئولان به این گونه از تئاتر توجه چندانی ندارند و ما امکانات زیادی نداریم. شما حساب کنید در تهران یا بهتر است بگویم در ایران، کلا دو یا سه سالن تخصصی کودک وجود دارد. یکی از این سالن‌ها که در راس هم قرار دارد، تالار هنر است و دیگری سالن‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان است که یکی از آن‌ها در پارک لاله و دیگری در خیابان وزرا است. سالن‌های دیگر به فرهنگسراهایی چون نیاوران و ارسباران و برخی سراهای محله، معطوف می‌شوند. قطعا اوضاع در شهرستان‌ها بدتر از تهران است.
سالن‌های خصوصی چه؟
متاسفانه امکان اجرای نمایش‌های کودک در سالن‌های خصوصی که اتفاقا از امکانات بهتر و مخاطبان بیشتری برخوردار هستند، کمتر وجود دارد. اگر هم چنین امکانی وجود داشته باشد، هزینه‌ها اینقدر بالاست که کمتر تئاتر کودکی می‌تواند مجال اجرا در سالن‌های خصوصی را پیدا کند. البته به تازگی یک یا دو سالن خصوصی برای همکاری به صورت درصدی با گروه‌های تئاتر کودک و نوجوان اعلام آمادگی کرده‌اند. در مقابل می‌توانم از سالنی بگویم که با هزینه‌های گزاف و امکانات کم، به قول معروف، پوست دوستان را می‌کَند. اگر بخواهم کلی‌تر بگویم باید از جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان یاد کنم که هر سال به صورت تخصصی در شهر همدان، برگزار می‌شود. وجود چنین رویدادی نشان از این دارد که تئاتر کودک مقوله مهمی است. جشنواره‌هایی هم داریم که به اندازه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان اهمیت ندارند. اما می‌توان بهتر و بیشتر و درست‌تر به این مقوله پرداخت. خوشبختانه در زمینه تئاتر کودک اندیشمندان بزرگی داریم که می‌توانیم از وجود آن‌ها بهره ببریم. تا حدودی نیز در فقر نمایشنامه‌های خوب به سر می‌بریم. متاسفانه نمایشنامه‌نویسان ایرانی به تئاتر کودک توجه کمی دارند. به آثار برجسته نویسندگان دیگر کشورها نیز در بخش ترجمه توجه کمی وجود دارد. خودتان می‌دانید که لازمه اجرای یک نمایش درخور، نمایشنامه خوب و با کیفیت است.
زمانی که قرار است در یک اثر بازی کنید، در انتخاب نقش به چه مواردی توجه می‌کنید؟
در این زمینه مقولات زیادی وجود دارد. اما اولین آن‌ها نمایشنامه است که باید جانمایه داشته باشد و حرف درستی را بیان کند. مورد مهم دیگر که برایم اهمیت دارد، فضای حرفه‌ای حاکم بر تمرینات و اجراهاست. در درجات بعدی قطعا تیم علی‌الخصوص کارگردان و بازیگران نمایش، برایم مهم هستند. مکان اجرا هم مورد دیگری است که به آن توجه دارم. این موارد از همان روز اول که فعالیتم را شروع کردم، برایم مهم بوده و همچنان اهمیت دارد. در درجه بعدی قطعا آن کاراکتری که می‌خواهم آن را بازی کنم، باید برایم چالش برانگیز باشد. تمایلم این است با کارگردانی همکاری کنم که در زمینه کاراکتر و پروراندن نقش، همچنین بداهه‌هایی که در طول تمرینات اتفاق می‌افتد و پیشنهادهایی که داده می‌شود، دستم را باز بگذارد. کوتاهی یا بلندی نفش خیلی برایم اهمیت ندارد، اما مهم بودن و محوری بودن کاراکتر برایم مهم است؛ و اینکه باید بخشی از درام را پیش ببرد و به هیچ عنوان قابل حذف نباشد. معمولا چه در تئاتر و چه در تصویر با کاراکترهایی مواجه می‌شویم که اگر حذفشان هم بکنیم، لطمه آنچنانی به متن وارد نمی‌شود و نهایتا می‌توان با یکی دو دیالوگ نقیصه ایجاد شده را برطرف کرد.
چه شد که بازی در نمایش «جادوی روز تولد» را پذیرفتید؟
عطا مقیمی از دوستان خوب بنده است و همیشه به من لطف بسیار دارد. زمانی که عطا مقیمی با من تماس گرفت به طور ضمنی همکاری را پذیرفتم چون ایشان را می‌شناسم. مقیمی یا کاری نمی‌کند یا آن را درست و درمان انجام می‌دهد. من طی این چند سال در ده، دوازده اثر با چهارصد اجرای صحنه‌ای فقط در تالار هنر ایفای نقش کرده‌ام. طی این مدت و در تمام این آثار با تیم‌های خوبی مواجه بوده‌ام. خوشبختانه تمام کارگردان‌ها، نویسندگان و بازیگران خوب و درجه یک بوده‌اند. دلیل دیگری که باعث شد حضور در نمایش را قبول کنم این بود که به همسرم خانم الهه تنهایی که از بازیگران و کارگردان‌های تئاتر هستند نیز نقشی در این اثر پیشنهاد شده بود. این حضور باعث شد علاقه من به حضور در نمایش دوچندان شود که در نهایت هردوی ما همکاری با عطا مقیمی را پذیرفتیم. نمی‌خواهم تعریف کنم اما دوستانی که نمایش را دیده‌اند نظرشان این است نقش‌هایی که من و همسرم بازی کرده‌ایم تا مدت‌های طولانی در ذهن کودکان و مخاطبان عزیز باقی خواهد ماند. اما موضوع دیگری که باعث شد حضور در نمایش را قبول کنم این بود که کیومرث‌جان قنبری آذر نویسنده آن است. او را از نویسندگان بسیار خوب تئاتر کودک می‌دانم که اتفاقا تعداد زیادی جایزه نیز از رویدادهای مختلف، بخصوص جشنواره کودک همدان دریافت کرده است. قبلا افتخار این را داشته‌ام که به عنوان بازیگر و دستیار کارگردان در اثری نوشته ایشان حضور داشته باشم. این دومین همکاری ماست و متن‌های ایشان را دوست می‌دارم.
در اثر مذکور چه نقشی را ایفا می‌کنید و طی چه روندی به کاراکتر نزدیک شدید؟
من در نمایش «جادوی روز تولد» نقش یخچال یا یخ یخی را ایفا می‌کنم و همسرم نیز ایفاگر نقش لباس‌شویی است. ما در روند تمرینات کانسپت‌هایی داشتیم که آن‌ها را به عطا مقیمی ارائه دادیم و او نیز آن‌ها را پذیرفت. در طول درام و اجرای نمایش یک رابطه عاطفی میان یخچال و لباس‌شویی برقرار است. کاراکتری که من آن را بازی می‌کنم، علاوه بر عاشق‌پیشه بودن، خیلی خودشیرین است و دوست دارد مدام خودنمایی کند. در برخی صحنه‌های نمایش تلویزیون قاطی می‌کند و روی شبکه‌های خارجی یا استانی می‌رود که در این میان یخچال یا همان یخ یخی نقش مترجم را نیز بازی می‌کند. در طول تمرینات و با همراهی کارگردان و همکاری بازیگران و پارتنرهای‌ام، این کاراکتر به مرور شکل گرفت.
از بازخوردها تا به امروز راضی هستید؟
ضمن تلاش‌های صورت گرفته که درباره‌شان گفتم، خلاقیت و فانتزی که بنده چاشنی نقش کردم باعث شد، خوشبختانه تا به اینجای اجراها، بازخوردهای خیلی خوبی از مخاطبان دریافت کنم.
نمایش کودک و نوجوان باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد که مخاطبان رده‌های سنی پایین را به خود جلب کند؟
با توجه به تجربیاتم باید بگویم؛ از آنجایی که پنجاه درصد مخاطبان تئاترهای کودک والدین یا خانواده بچه‌ها، هستند؛ آثار باید هر دو طیف مخاطب یعنی هم بزرگسال و هم کودکان را به خود جذب کند. تئاتر کودک باید هم کودکان را جذب کند و هم نکات آموزنده‌ای برای آن‌ها داشته باشد. در خلال این موضوع اثر باید برای مخاطبان بزرگسال لحظات شاد و مفرحی را رقم بزند و حتی برای آن‌ها نیز آموزنده باشد. باید مراقب باشیم در کنار آموزنده بودن، خیلی مستقیم‌گویی نکنیم. باید تلاش کنیم در درام داستان و در جریانی که اتفاق می‌افتد این کودک باشد که نتیجه گیری می‌کند و به نتیجه درست می‌رسد. موضوع مهم دیگر که در جذب مخاطبان تئاتر کودک بسیار موثر است، شاد و موزیکال بودن آن است. جنس بازی بازیگران باید دارای لحظاتی کمیک باشد. جنس بازیگران باید واجد فانتزی، خلاقیت و رویا باشد و موزیکال بودن و حرکات فرم نیز موضوعاتی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. این رنگ و لعاب و تمام مواردی که گفتم باعث می‌شوند که کودک جذب نمایش شود و سالن را با لذت ترک کند. چنین اثری بعد از گذشت سال‌ها همچنان در ذهن کودک باقی خواهند ماند. اگر این روند طی شود کودک با جان و دل پیام نمایش را خواهد پذیرفت.
از فعالیتهای آینده‌تان بگویید.
من و همسرم به عنوان بازیگر، دو تئاتر را در حال تمرین داریم. هر دوی این آثار ایرانی و سنتی هستند و برای اجرا در تماشاخانه سنگلج آماده می‌شوند. یک متن را هم به تماشاخانه سنگلج داده‌ایم که اگر خدا بخواهد و مسئولان هم همکاری کنند، تمرینات‌مان را شروع خواهیم کرد. ضمن همه این‌ها یک متن نوشته کیومرث قنبری‌آذر به تالار هنر داده‌ام که خدا را شکر تصویب شده است. به زودی کار بازنویسی متن را انجام خواهیم داد و تمرینات‌مان را هم شروع می‌کنیم.
