معاون میراث‌فرهنگی کشور:
سرنوشت ثبت‌جهانی «دره خرم‌آباد» را یونسکو تعیین می‌کند/ کنارصندل سند هویتی ماست
معاون میراث‌فرهنگی کشور در نشست خبری صبح امروز که در ارگ آزادی با حضور وزیر میراث‌فرهنگی برگزار شد درخصوص وضعیت پرونده «دره خرم‌آباد، غارهای پیش از تاریخ و مجموعه قلعه فلک‌الافلاک» گفت:نظر ایکوموس صرفا یک گزارش کارشناسی است و تصمیم نهایی درباره ثبت‌جهانی آثار، در صلاحیت کمیته میراث جهانی یونسکو است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور، در واکنش به برخی گزارش‌ها درباره ارزیابی ایکوموس پیرامون پرونده «غارهای پیش از تاریخ و مجموعه قلعه فلک‌الافلاک دره خرم‌آباد»، با تاکید بر نقش مشورتی این نهاد گفت: شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (ایکوموس) یکی از سه نهاد مشورتی رسمی یونسکو در فرآیند ثبت جهانی آثار فرهنگی است و نظر این نهاد صرفا یک ارزیابی فنی است، نه تصمیم نهایی.
او افزود: بر اساس رویه موجود، ایکوموس پس از بررسی میدانی، مطالعه مستندات و ارزیابی وضعیت حفاظتی آثار، گزارشی تهیه و آن را همراه با یکی از چهار توصیه ثبت، ثبت مشروط، تعویق یا عدم ثبت به کمیته میراث جهانی ارائه می‌دهد، اما تصمیم نهایی درباره ثبت یا عدم ثبت هر اثر، منحصراً در صلاحیت کمیته میراث جهانی یونسکو است که متشکل از نمایندگان رسمی ۲۱ کشور عضو منتخب است.
دارابی با اشاره به تجربه‌های موفق ایران در پرونده‌های گذشته خاطرنشان کرد: در مواردی مانند ثبت راه‌آهن سراسری ایران، کاروانسراهای ایران و میمند، علیرغم برخی مخالفت‌های اولیه، توانستیم با اتکا به مستندات علمی، پیگیری‌های دیپلماتیک و انسجام کارشناسی، رأی کمیته را به نفع کشورمان جلب کنیم.
معاون میراث‌فرهنگی کشور در پاسخ به برخی شایعات درباره حذف قلعه فلک‌الافلاک از این پرونده گفت: این قلعه بخشی از پرونده است و یکی از اجزاء منظر فرهنگی دره خرم‌آباد محسوب می‌شود. عنوان رسمی این پرونده نیز «غارهای پیش از تاریخ و مجموعه قلعه فلک‌الافلاک دره خرم‌آباد» است که بر پیوستگی فرهنگی-تاریخی این اجزا تاکید دارد.
او افزود: گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که ایکوموس ثبت‌جهانی این اثر را با محوریت غارهای پیشاتاریخی توصیه کرده و درباره برخی اجزا از جمله قلعه فلک‌الافلاک، پیشنهاد به تعویق بررسی داده است. با این حال، این نظرات نهایی نیست و ما تا زمان برگزاری نشست رسمی کمیته در تابستان ۲۰۲۵ فرصت داریم که از همه ظرفیت‌های علمی، حقوقی و دیپلماتیک برای دفاع از جامعیت پرونده استفاده کنیم.
دارابی در پایان با تاکید بر عزم ملی برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند گفت: دره خرم‌آباد نه‌فقط میراث لرستان، که بخشی از هویت تمدنی ایران است. ما این مسیر را با دانش، تجربه و امید ادامه می‌دهیم و با اتکا به تعامل فعال با کشورهای عضو کمیته، برای ثبت کامل و شایسته این اثر در فهرست میراث جهانی تلاش خواهیم کرد.
حساسیت افکار عمومی نسبت به جیرفت، ارزشمند است
«علیرضا ایزدی» مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث‌معنوی و طبیعی کشور همچنین در این نشست با تاکید بر اهمیت راهبردی محوطه باستانی کنار صندل، از آغاز فرآیندی نوین برای تدقیق عرصه و حریم این اثر منحصربه‌فرد خبر داد و گفت: هرچند در گذشته غفلت‌هایی صورت گرفته، اما اکنون با پشتوانه پژوهشگاه و همراهی مردم، عزم راسخ برای جبران و ثبت دقیق این میراث جهانی وجود دارد.
مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث‌معنوی و طبیعی، با اشاره به اقدامات تازه در پرونده کنار صندل اظهار کرد: این محوطه، سندی زنده از تاریخ و هویت ایران‌زمین است و هرگونه مواجهه با آن، باید بر پایه دانش، درک تمدنی و احترام به حافظه تاریخی باشد.
او با اشاره به روند تازه‌ای که برای تعیین عرصه و حریم این محوطه در دستور کار قرار گرفته، افزود: در ماه‌های گذشته دو سفر میدانی برای بررسی دقیق‌تر انجام شده است. این طرح در نقطه‌ای لکه‌گذاری شده که از محدوده مسکونی فاصله دارد و پس از بازدید میدانی دکتر دارابی، مقرر شد پژوهشگاه میراث‌فرهنگی با رویکردی علمی وارد عمل شود.
ایزدی با اشاره به نتایج اولیه این مطالعات گفت: بر اساس گمانه‌زنی‌های تازه پژوهشگاه، محوطه کنار صندل بالغ بر ۴۰۰ هزار هکتار وسعت دارد که در مرحله جدید، حدود ۱۰۰ هزار هکتار به آن افزوده خواهد شد. این یافته‌ها، ظرفیت‌های نوینی را در معرفی و ثبت جهانی این اثر آشکار کرده‌اند.
او در ادامه با نگاهی آسیب‌شناسانه اما آینده‌نگر، تصریح کرد: کنار صندل نه‌تنها یک محوطه باستانی، بلکه سند هویت ملی ماست. مردم منطقه، سال‌ها حافظ این میراث بوده‌اند و امروز نیز در کنار دولت، نقش اول را در صیانت از این سرمایه تاریخی ایفا می‌کنند.
ایزدی با تأکید بر تحول در روش‌های تعیین حریم در سال‌های اخیر خاطرنشان کرد: تا دهه هشتاد، بسیاری از عرصه‌ها صرفاً بر پایه مشاهدات چشمی تعیین می‌شد. اما اکنون با تکیه بر داده‌های میدانی، مطالعات ژئوفیزیکی و گمانه‌زنی‌های علمی، دقت در تعیین عرصه و حریم به شکل چشمگیری ارتقا یافته است. کنار صندل از نخستین نمونه‌هایی است که در این مسیر مورد بازنگری علمی قرار گرفته و الگوی نوینی برای سایر پرونده‌های ملی خواهد بود.
ایزدی ضمن قدردانی از همکاری رسانه‌ها، مردم بومی و بدنه علمی کشور تاکید کرد: ما موظفیم از ایران فرهنگی، با همه ظرفیت‌های عینی و ناملموسش، با روش‌هایی علمی، مردم‌پایه و مبتنی بر فهم تمدنی دفاع کنیم؛ کنار صندل نه صرفاً یک محوطه، بلکه یک بیدارباش تاریخی برای صیانت هوشمندانه از هویت ایرانی است.
