گودبرداری‌ها به جانِ بافت تاریخی شهر ری افتاده/ مستندنگاری تنها کاری‌ست که از دست میراث فرهنگی برمی‌آید
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر ری می‌گوید سرتاسر بافت شهر ری آثار و معماری تاریخی است که گودبرداری‌ها بخش مهمی از آنها را از بین می‌برد.
«محسن سعادتی» سرپرست کاوش باستان‌شناسی شهر ری در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به پایان کاوش‌های باستان‌شناسی اضطراری در محله دیلمان ری، درباره این کاوش تشریح کرد: چند هفته پیش در یک گودبرداری از دیلمان، بقایایی از معماری و دیوارها و چینه‌های آجری پیدا شد که به احتمال زیاد قدمتش به دوره سلجوقیان برمی‌گردد. پس از توقف پروژه عمرانی با اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی کار کاوش اضطراری را آغاز کردیم.
سعادتی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه گودبرداری بخش مهمی از آثار معماری به دست آمده را از بین برده بود متاسفانه ما فقط توانستیم مستندنگاری و برداشت را انجام دهیم.
او درباره قدمت معماری و آثار به دست آمده از محله دیلمان گفت: برای تخمین دقیق قدمت آن نیاز داریم یکی دو ماه روی این داده‌ها کار کنیم اما بقایای متفاوتی از سفال‌ها و اشیایی دیگر پیدا کردیم که برای طراحی و عکاسی رفته اما شواهد نشان می‌دهد قدمت این معماری مربوط به دوره سلجوقی است.
کارشناس باستان‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی تهران، شهر ری را از مهم‌ترین شهرهای ایران و جهان با تاریخ دوره اسلامی خواند و گفت: در بافت مرکزی شهر ری که تحت عنوان منطقه ۲۰ شهرداری تهران نام‌گذاری شده است از دوره پیشاتاریخ تا پهلوی اول و دوم آثار مهمی یافت شده؛ چه آثاری که زیر زمین است و چه آنها که برجاست و دیده می‌شود.
نمای هوایی محل گودبرداری
سعادتی خاطرنشان کرد: شهر ری پر است از آثار دوره آل بویه تا ایلخانی. طبق کاوش‌های سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ در «دژ رشکان» به آثاری از عصر آهن تا ایلخانی رسیدیم. بعد از حمله مغولان در شهر ری دیگر بافت و استقرار نداریم اما در دوره قاجار و پهلوی باز استقرارها شروع می‌شود.
او تصریح کرد: شهر ری از نظر بافت و آثار تاریخی‌اش، در ایران و حتی جهان یک استثناست؛ چون هر کجای آن گودبرداری شود به آثار تاریخی متعددی برمی‌خوریم. اما متاسفانه توجه به تاریخ این منطقه، فقط از سوی میراث فرهنگی است و شهرداری و سایر ارگان‌ها کمترین توجه را به این آثار باستانی دارند.
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی شهر ری با اشاره به اینکه «تنها کاری که ما در کاوش‌های باستان‌شناسی بافت شهر ری می‌توانیم انجام دهیم مستندنگاری و لکه‌نگاری است.» گفت: کاری از میراث فرهنگی برای حفظ آثار و بافت تاریخی شهر ری در برابر رشد سیستم شهری و پیشرفت و توسعه شهری برنمی‌آید. بسیاری از مردم می‌خواهند خانه‌های قدیمی‌شان را بکوبند و از نو بسازند و برای این کار گودبرداری‌هایی می‌شود که هر کدام بخشی از آثار و بافت تاریخی را نابود می‌کند و کاری برای جلوگیری از آن از دست ما ساخته نیست؛ ما فقط مستندنگاری می‌کنیم و می‌رویم.
سعادتی تصریح کرد: مثل کاری که یحیی کوثری در سال‌های ۶۹ تا ۷۱ در شهر ری انجام داد، ما هم از سال ۹۷ تا امروز اینجا مشغول کاوش برای مستندنگاری و لکه‌نگاری هستیم و امیدواریم تمام گودبرداری‌ها در محدوده شهر‌ری به ویژه محدوده نزدیک به بافت تاریخی با دقت و نظارت بیشتری انجام شود.
این باستان‌شناس همچنین یادآور شد: طبق هماهنگی‌های صورت گرفته از سوی آقای «امیرمسیب رحیم‌زاده» (رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهر ری) قرار است به زودی کارگاهی مجازی با عنوان «یافته‌های باستان‌شناسی شهر ری» و با هدف بررسی آثار به‌دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی اینجا و نشان دادن هویت تمدن چشمه‌علی و گستره آن در کشور برگزار شود و تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی شهر ری از جمله تپه چشمه‌علی، تپه طالب‌آباد، تپه عشق‌آباد و آثار به‌دست آمده از آن مورد بررسی و بحث قرار بگیرند.
نمای سازه آجری میانی
سعادتی با تاکید بر اینکه کم‌کم داریم کارهای خوبی برای شهر ری انجام می‌دهیم و امیدواریم به زودی بتوانیم شواهد و کاوش‌های شهر ری را تحت عنوان یک مجموعه جمع‌آوری کنیم، گفت: کل مخازن و موزه‌های ایران به خصوص موزه ملی چه در ویترین‌ها و چه در مخازن، حاوی آثار متعدد به دست آمده از شهر ری هستند. با توجه به اینکه مجموعه‌ای فرهنگی در اطراف برج طغرل شهر ری در حال احداث است، امیدواریم بخشی از آن تحت عنوان موزه و سایت موزه به میراث‌فرهنگی اختصاص یابد تا بتوانیم آثار باستانی پراکنده شهر ری را از موزه‌های کشور و حتی دنیا برای اینکه به بازدید عمومی برسند به این موزه بیاوریم.
این در حالی است که به تازگی در نشستی که میراث‌فرهنگی با «سیدعلی یزدی‌خواه» نماینده مردم شهر ری و عضو کمیسیون فرهنگی در مجلس شورای اسلامی، داشت بر لزوم حفظ حریم چشمه‌علی، تسریع روند ایجاد پایگاه ری‌شناسی و توسعه زیرساخت‌های اقامتی در این شهرستان تاکید شد و یزدی‌خواه قول پیگیری وضعیت میراثی شهر ری را داد.
