نگهداری و معاینه فنی ساختمان‌ها اجباری شد | گامی مهم برای تحول در نظام نگهداری ساختمان‌ها
مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان از انتشار پیش‌نویس ویرایش دوم مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان خبر داد و اعلام کرد: از این پس «نگهداری و معاینه فنی ساختمان‌ها» در کشور اجباری می‌شود؛ اقدامی که به گفته کارشناسان می‌تواند نقطه‌عطفی در ایمنی و بهره‌وری ساختمان‌ها باشد.
به گزارش ایلنا، حامد مانی‌فر، مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان با اعلام این خبر گفت: برای نخستین‌بار در تاریخ مقررات ملی ساختمان، نظام نگهداری، بازرسی و معاینه فنی به‌صورت الزام‌آور برای همه ساختمان‌های کشور برقرار می‌شود. این تحول، یکی از گام‌های کلیدی در جهت ایجاد نظام پایش مستمر و هوشمند در چرخه عمر ساختمان‌ها محسوب می‌شود.
الزام قانونی برای پایش مستمر ایمنی و بهره‌وری
حامد مانی‌فر، مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان، این اقدام را یک نقطه عطف تاریخی در مقررات ملی ساختمان دانست و گفت:
«برای نخستین‌بار در تاریخ مقررات ملی ساختمان، نظام نگهداری، بازرسی و معاینه فنی به‌صورت الزام‌آور برای همه ساختمان‌های کشور برقرار می‌شود. از این پس ایمنی، تاب‌آوری و بهره‌وری ساختمان‌ها نه فقط در زمان ساخت، بلکه در طول عمر بهره‌برداری نیز تحت پایش مستمر قرار خواهد گرفت.»
وی تأکید کرد که مبنای این تحول، اصل ۴۰ قانون اساسی است که استفاده از حق را مشروط به عدم «اضرار به دیگران یا منافع عمومی» می‌داند. بنابراین، بی‌توجهی به ایمنی یا بهره‌وری ساختمان‌ها، نقض یک اصل بنیادین قانون اساسی تلقی خواهد شد. مانی‌فر هدف از این تحول را «پایان دادن به فرهنگ ساخت‌وساز یک‌بار مصرف و جایگزینی آن با چرخه نگهداری هوشمند و پیشگیرانه» عنوان کرد.
ارکان اجرایی: شناسنامه فنی-ملکی و سامانه ملی نگهداشت
مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان توضیح داد که این مبحث با استناد به مواد قانونی مرتبط، استقرار شناسنامه فنی-ملکی الکترونیکی ساختمان با قابلیت رده‌بندی ساختمان‌ها در دو حوزه کیفیت ساخت و بهره‌وری انرژی و همچنین اجرای معاینه فنی ادواری و ثبت همه فعالیت‌های نگهداری را در سامانه ملی نگهداشت ساختمان‌ها الزامی می‌کند.
مانی‌فر خاطرنشان کرد: «مبحث ۲۲ در واقع حلقه اتصال میان کیفیت ساخت، بهره‌برداری ایمن و حکمرانی داده‌محور در ساختمان‌هاست. این مبحث بر پایه اصول پیشگیری، شفافیت، مسئولیت‌پذیری و آینده‌پذیری طراحی شده و اجرای آن، سازوکار بیمه تضمین کیفیت، رتبه‌بندی ایمنی ساختمان‌ها و پایش دیجیتال عملکرد فنی آن‌ها را فراهم می‌سازد.»
سامانه ملی نگهداشت: قلب تپنده اجرای مبحث ۲۲
وی در ادامه، «سامانه ملی نگهداشت ساختمان‌ها» را به عنوان هسته مرکزی این تحول معرفی کرد و افزود:
«سامانه ملی نگهداشت ساختمان‌ها، قلب تپنده اجرای این مبحث است. تمام بازرسی‌ها، تعمیرات، ارزیابی‌های ریسک و صدور گواهی معاینه فنی از طریق این سامانه انجام می‌شود و داده‌های آن به‌صورت برخط در اختیار شهرداری‌ها، سازمان نظام مهندسی و بیمه‌ها قرار خواهد گرفت.»
مدیرکل دفتر مقررات ملی با اشاره به فرسودگی و مخاطرات فنی ساختمان‌های موجود، تأکید کرد:
«در شرایطی که بخش بزرگی از ساختمان‌های کشور در معرض فرسودگی، نشت انرژی و مخاطرات فنی هستند، اجرای این مبحث می‌تواند به اندازه ساخت یک نسل جدید نیروگاه‌ها و زیرساخت‌های ملی، در حفظ جان مردم و سرمایه‌های کشور مؤثر باشد.»
نقش پلتفرم‌های هوشمند در حکمرانی داده‌محور ساختمان
تحقق کامل حکمرانی داده‌محور در فاز بهره‌برداری، مستلزم شفافیت و تضمین کیفیت در فاز ساخت است. در این زمینه، سامانه‌های هوشمند پایش کیفیت مصالح ساختمانی، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. پلتفرم‌هایی مانند سامانه هوشمند مازیس (MAZISS) که نخستین سامانه هوشمند مدیریت زنجیره تأمین مصالح ساختمانی و ساخت‌وساز استاندارد در کشور است، می‌توانند با پایش، کنترل و نظارت برخط بر تولید و مصرف مصالح، به ویژه بتن، تضمین‌کننده کیفیت اولیه ساختمان باشند. این پلتفرم‌ها با مستندسازی دقیق داده‌های مربوط به مصالح با کیفیت در زمان ساخت، عملاً پایه‌ای مطمئن برای شناسنامه فنی-ملکی الکترونیکی و فرآیندهای بازرسی و رده‌بندی کیفی ساختمان در طول عمر بهره‌برداری (مبحث ۲۲) فراهم می‌کنند.
آخرین مهلت برای اظهارنظر تخصصی
پیش‌نویس دوم ویرایش دوم مبحث ۲۲ که مشتمل بر هفت فصل است، هم‌اکنون برای اظهارنظر عمومی در تارنمای دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان منتشر شده است. اساتید، مهندسان و فعالان صنعت ساختمان می‌توانند تا تاریخ ۶ آذرماه ۱۴۰۴ نظرات تخصصی خود را به نشانی mabhas@inbr.ir ارسال کنند.
