اقدام ایران در برابر قطعنامه سیاسی شورای حکام چیست؟
با نزدیک شدن به دور ششم مذاکرات هسته‌ای، تحلیلگران نگران‌اند که روند کنونی به تشدید تقابل بین ایران و غرب منجر شود. ایران از اراده خود برای توافق منصفانه و لغو تحریم‌ها حمایت می‌کند، اما اروپا و آمریکا بر مواضع تکراری و فاقد تضمین خود تأکید دارند. تنش‌ها در آژانس، تهدید اسنپ بک، و شکاف عمیق در اعتماد متقابل، بازگشت به توافق جامع را پیچیده‌تر کرده است. ایران همچنین در بیانیه‌ای اقدامات آژانس را محکوم کرده و به این نتیجه رسیده که سیاست تعامل نتیجه‌ای معکوس دارد. به همین دلیل، دستورات لازم برای راه‌اندازی یک مرکز جدید غنی‌سازی و جایگزینی ماشین‌های نسل اول با نسل ششم صادر شده است.
به گزارش ایلنا، در جریان برگزاری نشست حساس شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تنش‌ها میان ایران و سه کشور اروپایی طرف برجام، به سطح تازه‌ای از تقابل آشکار دیپلماتیک و فنی رسید. جمهوری اسلامی ایران در واکنش به قطعنامه انگلیس، فرانسه و آلمان با حمایت ایالات متحده علیه برنامه هسته‌ای خود، نه‌تنها هشدارهایی صریح به غرب داده، بلکه گام‌های جدیدی در حوزه غنی‌سازی اعلام کرده است: ایران دارای سه مرکز غنی‌سازی خواهد شد و ظرفیت غنی سازی ۲۰ درصدی را نیز افزایش خواهد داد.
شکست اروپا، خطای راهبردی، واکنش قاطع ایران
«سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران، پیشتر در واکنش به تحرکات سه‌گانه اروپایی در شورای حکام، با لحنی هشدارآمیز تصریح کرده بود: «اروپایی‌ها طی هفت سال گذشته در اجرای تعهدات برجامی خود کاملاً شکست خورده‌اند؛ خواه از روی عمد، خواه از سر ناتوانی.»
او افزود: «در عوضِ نشان دادن پشیمانی یا تمایل به دیپلماسی، اکنون خواستار مجازات ایران هستند؛ آن هم به دلیل استفاده از حقوق قانونی خود در چارچوب همان برجامی که خودشان نقض کرده‌اند.»
عراقچی همچنین اروپا را به «خطای راهبردی بزرگ» متهم کرد و گفت هرگونه تقابل جدید با واکنش صریح ایران روبه‌رو خواهد شد. او مسئولیت کامل پیامدهای این روند را متوجه «بازیگران بدخواهی» دانست که به گفته او «اعتبار خود را از بین برده‌اند».
پاسخ به قطعنامه، هم سیاسی است و هم فنی
در تهران، «کاظم غریب‌آبادی» معاون وزیر خارجه نیز در واکنش به قطعنامه احتمالی شورای حکام، آن را «سیاسی، بی‌پایه و فاقد اجماع» توصیف کرد و از آمادگی ایران برای اقدامات فنی خبر داده است. او هشدار داده که اقدامات جبرانی ایران «بلافاصله پس از تصویب قطعنامه» اجرایی خواهد شد.
به گفته غریب‌آبادی، مکانیسم ماشه (اسنپ بک) از نظر حقوقی دیگر وجاهتی ندارد، چرا که «برجام عملاً دیگر وجود ندارد» و کشورهای غربی سال‌هاست از اجرای تعهدات خود سر باز زده‌اند. او تصریح کرده که ایران در برابر هر اقدام خصمانه، پاسخی متقابل و در چارچوب منافع ملی خواهد داد.
ایران عقب نمی‌نشیند
در همین راستا، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران نیز روز گذشته در بازدیدی که از راکتور تحقیقاتی تهران داشته، از پاسخ فوری به قطعنامه ضدایرانی آژانس خبر داده است. او اعلام کرد دستور راه‌اندازی یک مرکز جدید غنی‌سازی صادر شده و ماشین‌های نسل اول سانتریفیوژ در فردو با نسل ششم تعویض خواهند شد؛ اقدامی که ظرفیت غنی‌سازی در فردو را ده برابر افزایش خواهد داد. این مقام مسئول تأکید کرده: «تصور غرب مبنی بر عقب‌نشینی ایران تحت فشار، یک اشتباه استراتژیک تکراری است که بارها تجربه شده و باز هم شکست خواهد خورد.»
اروپا فاقد اعتبار اخلاقی و حقوقی است
در وین، «رضا نجفی» سفیر ایران نزد سازمان ملل در نشست شورای حکام روز گذشته و پیش از صدور قطعنامه شورای حکام گفته بود که تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران «صلح‌آمیز، قانونی و تحت نظارت آژانس» است. او با ارجاع به فتوای رهبری درباره حرمت سلاح هسته‌ای، تأکید می کند ایران هیچگاه به دنبال تسلیحات اتمی نبوده و نیست.
نجفی با لحنی تند تصریح کرده: «سه کشور اروپایی نه‌تنها به تعهدات خود پایبند نبوده‌اند، بلکه با خودداری از لغو تحریم‌ها در موعد مقرر (اکتبر ۲۰۲۳)، برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را به‌طور جدی نقض کرده‌اند. بنابراین در موقعیت حقوقی یا اخلاقی نیستند که بخواهند مکانیسم ماشه را فعال کنند.»
او همچنین هشدار داده است هرگونه تحریم جدید یا اقدام علیه ایران در قالب شورای امنیت، با «پاسخی قاطع و سنگین» از سوی تهران روبه‌رو خواهد شد و ایران قبلاً نیز این موضوع را به همه طرف‌های برجام اطلاع داده است.
چین و روسیه علیه غرب: استفاده ابزاری از آژانس را متوقف کنید
در صحنه بین‌الملل، چین و روسیه نیز ضمن حمایت از ایران، به قطعنامه شورای حکام رای مخالفت دادند. پیشتر نماینده دائم روسیه در وین این قطعنامه را «بی‌پایه، سیاسی و زیان‌بار برای رژیم عدم اشاعه» توصیف کرده بود و هشدار داده است: «استفاده ابزاری از آژانس برای فشار سیاسی بر ایران، تبعاتی سنگین برای کل ساختار آژانس و اعتماد جهانی خواهد داشت.» وزارت خارجه چین نیز امروز (پنج‌شنبه) حمایت خود از حل‌وفصل دیپلماتیک اختلافات از طریق گفت‌وگو و احترام به نگرانی‌های مشروع همه طرف‌ها را اعلام کرد.
متن قطعنامه ایران را به "نقض پادمان‌ها" متهم می‌کند
در متن قطعنامه‌ای که به‌دست خبرگزاری رویترز رسیده، ایران به عدم همکاری کامل با آژانس از سال ۲۰۱۹ درخصوص برخی سایت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام‌نشده متهم شده و آن را نقض توافق‌نامه پادمان دانسته‌اند. این در حالی است که ایران همواره تأکید داشته که همکاری‌هایش با آژانس، فراتر از تعهدات پادمانی بوده و با خروج آمریکا از برجام، تعهداتش را به‌تدریج کاهش داده است.
آغاز دور تازه‌ای از تقابل؟
با نزدیک‌شدن به دور ششم مذاکرات هسته‌ای، تحلیلگران بیم آن دارند که روند کنونی به جای باز کردن گره‌های دیپلماتیک، به تشدید تقابل میان ایران و غرب بینجامد. در حالی که ایران از «اراده برای توافق منصفانه» سخن می‌گوید و از لغو قابل راستی‌آزمایی تحریم‌ها حمایت می‌کند، اروپا و آمریکا همچنان بر اتخاذ مواضعی تکراری، فاقد تضمین و عمدتاً سیاسی پافشاری می‌کنند. تنش در آژانس، تهدید اسنپ بک، غنی‌سازی پیشرفته، و شکاف عمیق در اعتماد متقابل، چشم‌انداز بازگشت به یک توافق جامع را بیش از هر زمان دیگری پیچیده کرده است.
با این حال ایران در بیانیه خود ضمن محکوم کردن اقدامات آژانس بین المللی اتمی به این نتیجه رسیده است که سیاست تعامل و همکاری نتیجه‌ای عکس دارد. در همین رابطه، دستورات لازم از سوی رئیس سازمان انرژی برای راه اندازی یک مرکز جدید غنی سازی در مکانی امن، جایگزینی ماشین های نسل اول در مرکز غنی سازی شهید دکتر علیمحمدی (فردو) با ماشین های پیشرفته نسل ششم صادر شده است.
