ظریف:
متأسفانه ایران در برخی دوره‌ها پلی برای ایجاد همراهی بین اروپا و آمریکا شد
وزیر پیشین امور خارجه ایران، در سخنانی به بررسی تأثیر فروپاشی اتحاد شوروی بر هنجارسازی جهانی و نقش اروپا و آمریکا در این زمینه پرداخت.
به گزارش ایلنا،م حمدجواد ظریف با اشاره به اینکه فروپاشی اتحاد شوروی و جهان دوقطبی نمایانگر یک کنش هنجارسازی در دنیا است، بیان کرد: در دهه ۹۰ میلادی، به‌محض فروپاشی اتحاد شوروی، کنفرانس‌های بین‌المللی متعددی در حوزه‌های آب‌وهوا، حقوق بشر، امنیت اجتماعی، توسعه اجتماعی، محیط‌زیست و توسعه با محوریت اروپایی‌ها برگزار شد. هدف این کنفرانس‌ها ایجاد هنجارهایی بود که عمدتاً هنجارهای اروپایی بودند و توانسته بودند بدون حمایت آمریکا، ایجاد و تثبیت شوند.
وی ادامه داد: در سال ۱۹۹۶ که بحث نوشتن اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری آغاز شد، آمریکا کاملاً مخالف بود. اما اروپایی‌ها با جمع‌آوری اجماع جهانی و جلب حمایت آفریقایی‌ها که نگران نسل‌کشی بودند یا آمریکای لاتینی‌ها که با مواد مخدر و تروریسم مواجه بودند، توانستند این اجماع را شکل دهند و یک جامعه منسجم در برابر آمریکا و کشورهای مخالف دیوان تشکیل دهند.
ظریف همچنین به اهمیت دیوان کیفری بین‌المللی برای آمریکا اشاره کرد و گفت: با وجود اینکه برخی این دیوان را بی‌فایده می‌دانستند، اما برای آمریکا این دیوان به حدی مهم بود که با کشورها توافق‌نامه‌هایی امضا کرد تا اگر سرباز آمریکایی دستگیر شد، آن را به دیوان تحویل ندهند و برای این توافق‌نامه هزینه هم پرداخت.
این دیپلمات ارشد ایران با اشاره به رقابت اروپایی‌ها با آمریکا در حوزه هنجارسازی گفت: هر وقت آمریکا با اروپا در صحنه هنجارسازی رقابت کرد، شکست خورد. از دیوان بین‌المللی کیفری گرفته تا جریان‌های متعدد درباره فلسطین، متأسفانه اروپایی‌ها به دلیل وابستگی شدید به رژیم صهیونیستی قدرت خود را فراموش کرده و باعث شدند قدرت هنجاری اروپا به سمت نابودی برود.
ظریف درباره پرونده و روند برنامه هسته‌ای ایران نیز گفت: تا سال ۲۰۰۵، که رئیس‌جمهور وقت ایران آقای دکتر احمدی‌نژاد آن مسیر را آغاز کرد، اروپایی‌ها در برابر آمریکا ایستاده بودند. آمریکا در سال ۲۰۰۴ می‌خواست ایران را از شورای حکام به شورای امنیت ببرد، اما اروپایی‌ها خواهان همکاری ایران بودند و حتی می‌خواستند پرونده ایران را در شورای حکام ببندند. بنابراین دو گرایش معتبر وجود داشت و تا زمانی که ما با اروپا همکاری می‌کردیم و آمریکا در برابر اروپا قرار داشت، آمریکایی‌ها متوجه شدند که نمی‌توانند بدون اروپا در صحنه جهانی کاری انجام دهند.
وی با بیان اینکه چندجانبه‌گرایی از اوباما آغاز نشد بلکه از دوره دوم بوش پسر شروع شد، افزود: گزارش بیکر-همیلتون پایه چندجانبه‌گرایی را در آمریکا گذاشت. در دوره اول قضیه هسته‌ای، تا زمانی که اروپایی‌ها با آمریکا همراه نبودند و در برابر آن ایستاده بودند، آمریکا شکست می‌خورد؛ هم در شورای حکام و هم در تلاش‌هایی که گروه چهار کشور (آمریکا، ژاپن، استرالیا و کانادا) تشکیل داده بودند. متأسفانه ایران در برخی دوره‌ها پلی برای ایجاد همراهی بین اروپا و آمریکا شد؛ حتی در قطعنامه ۵۹۸ در اوج جنگ سرد این پل را ایجاد کردیم. در قضیه هسته‌ای در سال ۲۰۰۳ نیز این پل را بنا نهادیم.
ظریف همچنین به توقعات از اروپا اشاره کرد و گفت: از سال ۲۰۱۷ و دوره اول آقای ترامپ، دوباره دیدیم که اروپایی‌ها در مقابل آمریکایی‌ها در شورای امنیت ایستادند و شکست خوردند؛ در مجمع عمومی نیز با نتیجه ۱۱۰ به ۱۰ مواجه شدند. یعنی سیاست ما درست بود؛ نه فقط به معنای خوب بودن سیاست‌گذاری‌مان، بلکه توانسته بودیم بفهمیم اروپایی‌ها چه مزیت نسبی دارند.
وی افزود: گرچه اینکه از اروپا توقع داشته باشیم اینستکس راه بیندازد، اشتباه بود؛ زیرا چنین چیزی برای آن‌ها تعریف نشده بود. ما از کشورها می‌خواهیم در حوزه‌ای رقابت کنند که اصلاً برای خود در آن حوزه رقابتی تعریف نکرده‌اند. آمریکا حوزه اقتصاد را تعریف نکرده و امنیت را هم مشخص نکرده است. در موضوع اوکراین که اروپا تا حدودی وارد حوزه امنیت شد، ایالات متحده با قربانی کردن اوکراین نیاز امنیتی اروپا به خود را دوباره ثابت کرد. لذا اروپا حوزه رقابت با آمریکا را حوزه هنجار و قواعد تعریف کرده است.
