بخشی از جناح‌های داخل قدرت در هیات حاکمه افغانستان می‌خواهند روابط دو کشور را به تنش بکشانند/ مذاکرات برای مطالبه حق‌آبه هیرمند نباید از سر نیاز صورت بگیرد

محسن روحی‌صفت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در تحلیل آنچه روز یکشنبه در مرز با افغانستان رخ داد و در پاسخ به این سوال که درگیری نظامی پیش آمده در مرز مشترک ناشی از چه عاملی‌ است و آیا آنچه در خصوص برداشت اشتباه از دیوار مرزی مطرح می‌شود باعث وقوع چنین تشنجی شده است، گفت:‌ این برداشت اشتباهی است که آنها مدعی آن هستند و ممکن است عناصری هم پشت این داستان باشند و از این مساله به عنوان مستمسکی استفاده می‌کنند که منجر به ایجاد تنش میان ایران و افغانستان می‌شود و این در حالی است که امنیت و ثبات در مرز برای ما بسیار مهم است و اگر تعدی یا تجاوزی از یک کشور همسایه صورت بگیرد، حتما با پاسخ ایران مواجه خواهد شد.

وی ادامه داد: در خصوص موضوع دیوار مرزی باید بگویم که در کشور خیلی از دستگاه‌ها فقط به جنبه‌های کار خودشان توجه می‌کنند و جنبه‌های دیگر را به حوزه تخصصی نمی‌سپارند. در کشور موضوعاتی داریم که ارتباطات یا تاثیرات خارجی دارد و به همین منظور وزرات خارجه یک بخش حقوقی دارد که این موضوعات را مدنظر قرار می‌دهد اما وقتی دستگاه‌های امنیتی کشور بدون در نظر گرفتن نظرات وزارت خارجه شروع به ساخت دیواری در چند متری مرز و داخل خاک کشور می‌کنند و اعلام می‌کنند با این کار از ورود قاچاقچیان مواد مخدر و مهاجرین غیرمجاز جلوگیری می‌کنند اما وقتی ابعاد حقوقی برای آن‌ها پوشیده است و به دستگاه وزارت امور خارجه هم مراجعه نمی‌کنند و توصیه‌ها را نیز نمی‌پذیرند، اثرات آن ده‌ها سال ادامه دارد. امروز هم بهترین راه حل این است که کشور مجددا هزینه کرده و این دیوار را تخریب کند.

این دیپلمات پیشین در پاسخ به این سوال که تا چه میزان این احتمال وجود دارد که موضوع برداشت اشتباه تنها بهانه‌ای برای آتش گشودن به سمت مرزهای ایران باشد، گفت:  کسانی که قصدی برای عمل خصمانه دارند از زمینه‌های موجود استفاده می‌کنند؛ یک راه عقلایی این است که ما مستمسکی در اختیار آن‌ها قرار ندهیم که این یک بخش مهم موضوع است. تصور من بر این است که یک بخشی از جناح‌های داخل قدرت در هیات حاکمه افغانستان علاقه به ایجاد تنش با ایران دارند و ممکن است این تحریک همان بخش‌ها باشد که می‌خواهند روابط دو کشور را به تنش و تشنج بکشانند.

روحی صفت در پاسخ به این سوال که موضوع حق آبه هیرمند نیز در هفته‌های گذشته به موضوع مورد بحث میان وزیر امور خارجه و سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان تبدیل شده است و رئیس جمهور نیز بر این موضوع تاکید دارند، آیا اساسا این اراده در کابل وجود دارد که بصورت عملی به معاهده آبی میان دو کشور ملتزم باشد، گفت: اختلاف در اجرای معاهده وجود دارد و مربوط به این دوره هم نیست. در این موضوع که حق آبه هیرمند مطالبه ایران است شکی نیست اما برای هر مطالبه‌گری نیاز به یک سری زمینه‌ها است که توجه به این زمینه‌ها مسیر ما را تسهیل می‌کند. اگر از کسی طلب دارید زمانی‌که جو متشنج باشد، ممکن است آن بدهکار در فضای لجبازی بدهی خود را پرداخت نکند. زمینه دریافت حق‌آبه هم باید وجود داشته باشد که البته یک بحث تخصصی است اما به طور مشخص مطالبه ما باید در شرایطی باشد که از سر نیاز تعبیر نشود و از سر حق باشد.

وی افزود: ما باید به نحوی به مدیریت منابع آبی بپردازیم که درخواست حق آبه به عنوان نیاز نباشد و اگر طرف مقابل بداند ما متکی به آن‌ها نیستیم، می‌توانیم به همه موضوعات میان دو کشور مثل آب، انرژی، ترانزیت و دیگر موضوعات فیمابین بپردازیم. این کار سختی است و زمان بر است و نیاز به برنامه‌ریزی دارد و برخی مسئولین ما به اجرای اقدامات سخت و چند لایه تمایل ندارند و تنها به دنبال اقدامات سطحی هستند.

این کارشناس مسائل دوجانبه با افغانستان در پاسخ به این سوال که امضای توافق جامع میان دو کشور تا چه میزان ضرورت دارد و آیا لازم است که مسیری که در دولت پیشین با سرپرستی معاون سیاسی وزیر امور خارجه آغاز شده بود ادامه پیدا کند، گفت: همان مسیر باید پیگیری شود اما لازمه آن این است که ما مدیریت منابع آبی داشته باشیم و باید با دست پر پای میز مذاکره بنشینیم. این کاری است که زمان بندی می‌خواهد. برای ما فرقی نمی‌کند چه کسی در افغانستان حاکم است چرا که موضوع آب در همه دوره ها در افغانستان یکی بوده و همه آن ها بصورت مشابه با ما برخورد کرده اند و مهم این است که ما چگونه با این موضوع برخورد می‌کنیم.