قهرمانپور در گفت‌وگو با ایلنا:
اسرائیل همیشه نگران نزدیک شدن ایران و ترکیه است/ تهران و آنکارا تلاش می‌کنند تنش‌ها را پایین نگه دارند/ تغییر مواضع اردوغان، تل‌آویو و ریاض را محتاط کرده است
کارشناس مسائل دیپلماتیک گفت: اینکه آقای امیرعبداللهیان گفته است که ما به فکر روابط بلندمدت استراتژیک هستیم، فعلا در روابط ایران و ترکیه بستر ندارد. هم در آنکارا چنین تمایلی وجود ندارد و هم در ایران شرایط به گونه‌ای نیست که به دنبال روابط بلندمدت استراتژیک باشیم بنابراین در کوتاه مدت، روابط ایران و ترکیه حداقل به شرایط مطلوبی نخواهد رسید. با این حال ایران و ترکیه سعی می‌کنند تنش‌ها را پایین نگه دارند و وارد تقابل علنی با یکدیگر نشوند.
رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که باتوجه به اینکه ترکیه درصدد است روابط خود با اسرائیل و عربستان را از سر بگیرد، تحلیل شما از این اتفاق چیست و نزدیکی ترکیه با اسرائیل با چه هدفی دنبال می‌شود، گفت: تا حدی دلایل نزدیکی اسرائیل و عربستان به ترکیه متفاوت است اما مسائل داخلی ترکیه در هر دو مورد از مهم‌ترین عوامل است. حزب عدالت و توسعه یا حزب آقای اردوغان، سال بعد وارد انتخابات می‌شود و برای بیست و دومین بار قدرت را به دست می‌گیرد. انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخابات پارلمانی به صورت هر زمان برگزار خواهد شد. مجموعه‌ای از اتفاقات روی داده است که باعث شده است احتمال پیروزی حزب عدالت و توسعه کمتر شود.
وی افزود: اقتصاد اوضاع خوبی ندارد و میزان تورم افزایش یافته، ارزش پول ملی کمتر شده و فشار بر طبقات متوسط و پایین بیشتر شده است که همان طبقاتی هستند که پایگاه اصلی رای عدالت و توسعه به حساب می‌آیند. فعلا هم چشم‌انداز روشنی برای پایان زودهنگام تورم دیده نمی‌شود. آقای اردوغان هم بعد از جلسه هیئت دولت اعلام کرد که مردم باید چند ماه دیگر این تورم و گرانی را تحمل کنند. این‌ها برای آقای اردوغان و حزب عدالت و توسعه که با شعار بهبود اوضاع اقتصادی و مخصوصا بهبود وضع معیشتی اقشار پایین دست روی کار آمدند؛ خبر خوبی نیست.
قهرمانپور مطرح کرد: در طرف دیگر احزاب اپوزوسیون در قالب یک ائتلاف به هم پیوسته‌اند و به صراحت اعلام کرده‌اند که هدف آن‌ها شکست دادن اردوغان است. همچنین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۱۱ درصد از کسانی که در انتخابات ۲۰۱۸ به اردوغان و حزب عدالت و توسعه رای داده بودند، فعلا قصد رای دادن به این حزب را ندارند. مگر اینکه شرایط تغییر کند. بنابراین در هر دو مورد اسرائیل و عربستان ملاحظات داخلی آقای اردوغان نقش اساسی دارد.
وی افزود: در مورد عربستان، اردوغان به دنبال جذب سرمایه‌گذاری است. همانطور که قبلا از امارات و قطر سرمایه جذب کرده بود. این سرمایه‌گذاری‌ها برای طراحی پروژه‌های زیرساختی به ویژه برای ساخت تونل استانبول است که برای حزب عدالت و توسعه اهمیت زیادی دارد و این حزب مانور بالایی روی آن می‌دهد.
وی در ادامه گفت: در مورد اسرائیل هم انتقال گاز سرزمین‌های اشغالی به اروپا از طریق ترکیه اهمیت دارد. اما در مورد هر دوی این کشورها موانع مهمی وجود دارد که موجب می‌شود هم اسرائیل و هم عربستان در نزدیکی به ترکیه محتاط باشند.
قهرمانپور گفت: تغییر مواضع آقای اردوغان در ۲۰ سال گذشته سبب شده تا این دو اعتماد لازم را در خصوص سیاست خارجی ترکیه نداشته باشند. بارها بیان کرده‌اند که ترکیه مواضع ثابتی ندارد و ممکن است اظهارات نادرستی درخصوص بهبود روابط داشته باشد. مسئله دیگر مسئله تاریخی است که به ویژه درباره عربستان صدق می‌کند. یک بدبینی تاریخی بین ترک‌ها و عرب‌ها وجود دارد. در مسئله قتل جمال قاشقچی، اردوغان آن زمان کمپین بین‌المللی راه انداخت و به طور مشخص محمد بن سلمان را دستوردهنده اصلی قتل قاشقچی معرفی کرد بنابراین عربستان به راحتی نمی‌تواند این مسائل را نادیده بگیرد.
وی افزود: درباره اسرائیل هم علاوه بر گرایش‌های اسلام‌گرایانه‌ای که حزب عدالت و توسعه در مورد آن‌ها دارد و باعث نگرانی اسرائیل می‌شود، حمایت ترکیه از اخوان، حماس، حادثه کشتی مرمره و برخی مسائل دیگر باعث شده است که بهبود روابط آنطور نباشد که انتظار می‌رفت.
رحمان قهرمانپور در پاسخ به این سوال در جریان سفر امیرعبداللهیان به ترکیه برخی تاکید داشتند که وی ضمن برطرف کردن مشکلات و اختلافات، باید در این سفر درباره برخی رویکردهای ضدایرانی به طرف مقابل هشدار دهد، آیا برآیند اسن سفر رضایتبخش بوده و آیا می‌توان به بهبود روابط با ترکیه امیدوار بود، گفت: روابط ما با ترکیه بعد از موضوع سوریه و اختلافی که دو طرف در سوریه پیدا کردند، سیر نزولی پیدا کرد. مسئله کرونا هم مزید بر علت شد. هر چند در مورد رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان دو طرف به هم نزدیک شدند، اما بعد از بهار عربی دو کشور تلاش کردند نفوذ خود را در منطقه افزایش دهند. همین تلاش باعث شد رقابت آن‌ها تشدید شود. در نتیجه اختلافات میان دو طرف بیشتر شد. از سوی دیگر در سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در هر دو کشور نیروهایی هستند که مخالف بهبود روابط هستند یا علاقه‌ای به گسترش روابط میان دو کشور ندارند.
وی افزود: از جمله این‌ها اسرائیل را می‌توانیم نام ببریم. اسرائیل همیشه نگران نزدیکی ایران و ترکیه به همدیگر است و تحلیل می‌کند که اگر این دو کشور به هم نزدیک شوند، فضای مانور اسرائیل در منطقه کمتر می‌شود. بنابراین صرفا یک عامل وجود ندارد که بتوانیم بر آن تمرکز کنیم. مجموعه‌ای از عوامل وجود دارد که باعث شده تنش در روابط دو کشور بیشتر شود. با این حال ایران و ترکیه سعی می‌کنند تنش‌ها را پایین نگه دارند و وارد تقابل علنی با یکدیگر نشوند؛ ولی کاهش میزان مبادلات تجاری میان دو کشور و کاهش رفت‌وآمدهای دیپلماتیک نشان می‌دهد که روابط دو کشور در موقعیت خوبی قرار ندارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که در دیدار امیرعبداللهیان با اردوغان پیام دعوتی برای ایشان ارسال کردند که به تهران سفر کند. فکر می‌کنید که این روابط در آینده بهبود پیدا می‌کند یا خیر گفت: در چشم‌انداز سه ساله بعید می‌دانم که روابط به حالت گذشته بازگردد. اما نمی‌توانیم بگوییم که روابط به درگیری و تنش منجر خواهد شد. اینکه آقای امیرعبداللهیان گفته که ما به فکر روابط بلندمدت استراتژیک هستیم، فعلا در روابط ایران و ترکیه بستر ندارد. هم در آنکارا چنین تمایلی وجود ندارد و هم در ایران شرایط به گونه‌ای نیست که به دنبال روابط بلندمدت استراتژیک باشیم بنابراین در کوتاه‌مدت، روابط ایران و ترکیه حداقل به شرایط مطلوبی نخواهد رسید.
همچنین قهرمانپور در پاسخ به این سوال که آینده اردوغان در ترکیه را چطور پیش‌بینی می‌کنید، گفت: درست است که از محبوبیت آقای اردوغان کم شده است، اما مشکل کاهش محبوبیت ایشان نیست، بلکه مشکل در کاهش محبوبیت اپوزوسیون‌ها است. حزب جمهوری خلق از مشکلات ساختاری زیادی رنج می‌برد. در سال‌های گذشته بزرگترین موفقیت حزب جمهوری خلق انتخابات شهرداری استانبول بوده است که آن هم بیشتر مدیون شخصیت آقای امام اوغلو بود تا عملکرد حزبی.
وی افزود: بنابراین درست است که اردوغان موقعیت ضعیف‌تری نسبت به گذشته دارد، اما اپوزوسیون قدرتمندی وجود ندارد که بخواهد او را برکنار بکند. به عبارت دقیق‌تر آن اپوزوسیون آنقدر محبوبیت ندارد که در انتخابات بخواهد فردی را معرفی کند که توانایی رقابت جدی با اردوغان را داشته باشد. آقای اردوغان طی بیست سالی که در راس قدرت بوده، اقتدار خود را افزایش داده و تکنیک‌های فراوانی برای پیروزی در انتخابات فرا گرفته است. معمولا در جناح مقابل شکاف ایجاد می‌کند.
قهرمانپور در ادامه تصریح کرد: به طور مثال آقای محرم اینچه که قبلا رقیب انتخاباتی آقای اردوغان بود، از حزب جمهوری خلق جدا شده و حزب جداگانه تشکیل داده و اعلام کرده است که می‌خواهد مستقلا در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند. خیلی‌ها معتقدند این نقشه آقای اردوغان برای ایجاد چند پارگی در احزاب اپوزوسیون است. یا وقتی به ائتلاف‌هایی مانند آقای داوود اوغلو و علی باباجان نگاه می‌کنیم که علیه آقای اردوغان شکل گرفته است، این افراد کسانی هستند که زمانی خودشان وزیر آقای اردوغان بودند.
وی گفت: از سوی دیگر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اپوزیسیون‌ها محبوبیت و موقعیت آنچنانی ندارند. بنابراین اپوزوسیون در موقعیتی نیست که بتواند اردوغان را شکست بدهد. از سوی دیگر کاراکتر اردوغان جوری نیست که نفرت گسترده‌ای در جامعه ایجاد کند. درست است که اقشار سکولار و بخشی از طیف‌های طبقه متوسط از او خوششان نمی‌آید، اما به تعبیر کمپینی رای منفی قطعی آقای اردوغان آنقدر زیاد نیست که اپوزیسون با اتکا به آن بخواهد پیروز شود یا خیالش از بابت اردوغان راحت باشد.
