چرا دندان مصنوعی‌تان درد می‌کند؟
درد پروتز دندانی یکی از مشکلات رایج برای استفاده‌کنندگان است. درد دندان مصنوعی می‌تواند به دلایل مختلفی مانند عدم تناسب یا بهداشت ضعیف ایجاد شود. در این مقاله علل اصلی این مشکل و راه‌های درمان آن بررسی می‌شود.
دندان مصنوعی یا پروتز دندانی، راه‌حلی عالی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته است و به افراد کمک می‌کند تا دوباره لبخند بزنند، غذا بخورند و صحبت کنند. با این حال، بسیاری از افراد در ابتدای استفاده یا حتی پس از مدتی، با درد و ناراحتی مواجه می‌شوند. این درد معمولاً طبیعی است و با گذشت زمان کاهش می‌یابد، اما اگر ادامه‌دار باشد، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشد.
پروتزهای شل می‌توانند باعث زخم و درد دندان مصنوعی شوند
انواع دندان مصنوعی و نقش آن‌ها در ایجاد درد دندان‌های مصنوعی بر اساس نیاز بیمار به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. درک این انواع کمک می‌کند تا بفهمیم چرا برخی افراد بیشتر با درد مواجه می‌شوند:
• پروتز پارسیل (Partial Dentures): برای جایگزینی چند دندان از دست رفته استفاده می‌شود و بر پایه دندان‌های طبیعی تکیه دارد. این نوع معمولاً کمترین درد را ایجاد می‌کند، زیرا فشار کمتری به لثه‌ها وارد می‌کند.
• پروتز فوری (Immediate Dentures): بلافاصله پس از کشیدن دندان‌ها قرار داده می‌شود و برای دوره بهبودی موقت است. نیاز به تنظیمات مکرر دارد و ممکن است باعث درد و زخم شود.
• پروتز کامل (Complete Dentures): برای جایگزینی تمام دندان‌ها در یک فک استفاده می‌شود و بر پایه لثه‌ها قرار می‌گیرد. این نوع اغلب باعث درد اولیه می‌شود، زیرا فرد باید به حضور مداوم آن در دهان عادت کند.
• سایر انواع: مانند پروتزهای ایمپلنت‌دار (Snap-in Dentures) یا اوردنچر (Overdentures) که بر ایمپلنت‌ها تکیه دارند و معمولاً پایدارتر هستند، اما اگر نامناسب باشند، درد ایجاد می‌کنند.
درد اغلب به فرد بستگی دارد تا نوع پروتز، اما پروتزهای کامل و فوری بیشتر مستعد ایجاد ناراحتی هستند.
علل اصلی درد دندان مصنوعی
درد پروتز می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بر اساس بررسی‌ها، پنج علت اصلی عبارتند از:
• عدم تناسب پروتز (Improper Fit): شایع‌ترین علت است. اگر پروتز شل یا تنگ باشد، حرکت کرده و لثه‌ها را ساییده می‌کند، منجر به زخم، تاول یا درد می‌شود. با گذشت زمان، استخوان فک تحلیل می‌رود و پروتز قدیمی نامناسب می‌شود.
• حساسیت یا آلرژی (Allergies): برخی افراد به مواد پروتز مانند رزین، اکریلیک یا چسب‌ها حساسیت دارند، که باعث التهاب، سوزش، تورم یا زخم می‌شود. این مورد نادر است اما جدی.
• فشار جویدن (Chewing Pressure): پروتزها فشار جویدن را مستقیماً به لثه‌ها منتقل می‌کنند، برخلاف دندان‌های طبیعی که به استخوان فک متصل هستند. خشکی دهان این مشکل را تشدید می‌کند.
• بهداشت ضعیف دهان (Poor Oral Hygiene): عدم تمیز کردن پروتز باعث تجمع باکتری، پلاک یا قارچ می‌شود، منجر به عفونت لثه (مانند استوماتیت پروتزی) یا برفک دهانی.
• دوره سازگاری (Adjustment Period): در ۳۰ روز اول، دهان به پروتز عادت می‌کند و درد طبیعی است. اگر درد ادامه یابد، مشکل دیگری وجود دارد.
علل دیگر شامل زخم‌های دهانی، گیر کردن ذرات غذا، عفونت لثه، تغییرات شکل دهان، درد فک، خشکی دهان و جویدن نادرست هستند.
عفونت لثه یکی از علل شایع درد دندان مصنوعی است
راه‌های درمان درد دندان مصنوعی
خوشبختانه، اکثر موارد درد پروتز با درمان‌های ساده قابل حل است. اگر درد شدید یا مداوم باشد، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان‌های خانگی و روزمره
• تمیز کردن منظم: پروتز را روزانه با مسواک نرم و محلول مخصوص تمیز کنید و شب‌ها در آب یا محلول خیس کنید. لثه‌ها، زبان و کام را نیز مسواک بزنید تا از عفونت جلوگیری شود.
• شستشو با آب‌نمک: ۱ قاشق چای‌خوری نمک در آب گرم حل کنید و ۱۵-۳۰ ثانیه دهان را شستشو دهید. این کار التهاب را کاهش می‌دهد و زخم‌ها را تمیز می‌کند.
• خارج کردن پروتز در شب: این کار به لثه‌ها اجازه استراحت می‌دهد و از فشار مداوم جلوگیری می‌کند.
• رژیم غذایی مناسب: با غذاهای نرم مانند سوپ، ماست و تخم‌مرغ شروع کنید. از غذاهای سفت، چسبناک یا اسیدی اجتناب کنید و غذا را در هر دو طرف دهان بجوید.
• داروهای تسکین‌دهنده: از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید تا درد و التهاب کاهش یابد. همیشه با پزشک مشورت کنید.
• چسب پروتز: برای کاهش حرکت پروتز و جلوگیری از گیر کردن غذا مفید است.
• درمان‌های گیاهی: از زردچوبه، میخک، آلوئه‌ورا یا چای سیاه برای کاهش التهاب استفاده کنید، اما این‌ها جایگزین درمان پزشکی نیستند.
درمان‌های حرفه‌ای
• تنظیم پروتز: دندانپزشک پروتز را بررسی و تنظیم می‌کند. چکاپ سالانه ضروری است، زیرا دهان با زمان تغییر می‌کند.
• بررسی حساسیت: اگر آلرژی علت باشد، پروتز با مواد ضدحساسیت جایگزین می‌شود.
• درمان عفونت: برای عفونت‌هایی مانند استوماتیت، داروهای ضدقارچ تجویز می‌شود.
• جایگزینی پروتز: اگر پروتز قدیمی باشد، ممکن است نیاز به پروتز جدید باشد.
نکات پیشگیری از درد دندان مصنوعی
برای جلوگیری از درد:
• پروتز را روزانه تمیز کنید و شب‌ها خارج کنید.
• چکاپ‌های منظم (هر ۶-۱۲ ماه) انجام دهید.
• وزن خود را کنترل کنید، زیرا تغییرات وزن بر تناسب پروتز تأثیر می‌گذارد.
• از خشکی دهان جلوگیری کنید: آب زیاد بنوشید، آدامس بدون شکر بجوید یا از جایگزین‌های بزاق استفاده کنید.
• تمرینات فک انجام دهید تا عضلات قوی شوند.
