گرمازدگی، تهدیدی جدی در فصل گرم

بهزاد سیمیاری اظهار کرد: دمای معمولی بدن انسان معمولاً بین ۳۶.۵ درجه تا ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد است و علاوه بر آن در حین سوخت‌وساز گرما تولید می‌کند، البته سیستم تنظیم دمای بدن به‌گونه‌ای است که می‌تواند این دما را در یک حد ثابت نگه دارد، به‌طوری‌که واکنش‌های متابولیسمی بدن به‌صورت معمولی انجام شود.

وی افزود: گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن از ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد بالاتر برود، این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بدن دیگر قادر به تنظیم دمای خود نباشد و به‌صورت خطرناک افزایش پیدا کند، این افزایش دما می‌تواند علائم و تظاهرات خاصی در بدن ایجاد کند.

علائم گرمازدگی چیست؟

سیمیاری خاطرنشان کرد: گرمازدگی می‌تواند علائم متغیری داشته باشد، این علائم ممکن است از حالت خفیف تا نوع شدید آن‌که به‌عنوان Heatstroke شناخته می‌شود، متغیر باشد. در موارد شدیدتر اگر دمای بدن بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد باشد تعریق شدید، خشکی پوست، پوست گرم و برافروخته، سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، کاهش هوشیاری، افزایش ضربان قلب، تند شدن تنفس‌ها، احساس تنگی نفس و حتی تشنج رخ می‌دهد؛ در تشنجی که به‌علت گرمازدگی اتفاق می‌افتد به علت افزایش تعداد تنفس، کلسیم خون پایین آید که این موضوع باعث اسپاسم دهان، دست و بی‌حسی اطراف دهان می‌شود که در این صورت استفاده از مایعات کمک‌کننده در درمان فرد مؤثر است.

وی ادامه داد: گرمازدگی معمولاً در محیط بیرونی و در معرض نور مستقیم خورشید ایجاد می‌شود، همچنین، فعالیت شدید بدنی در هوای گرم می‌تواند به علت تولید گرما در بدن و عدم دفع مناسب آن، منجر به گرمازدگی شود.

افراد مستعد گرمازدگی چه کسانی هستند؟

این متخصص طب اورژانس به افرادی که بیشتر در معرض خطر گرمازدگی هستند، اشاره کرد و افزود: بیماران مبتلا به اسهال، استفراغ مکرر یا دیابت، به‌دلیل کاهش توانایی بدن برای تنظیم دما، مستعد گرمازدگی هستند.

وی بیان کرد: بیماران قلبی، بیماران دارای مشکلات تنفسی، افراد چاق، مسن‌ها و کودکان نیز جزو گروه‌های مستعد ابتلا به گرمازدگی هستند؛ همچنین، افرادی که داروهای خاص نظیر داروهای مرتبط با نارسایی قلبی یا بیماری‌های مزمن همچون افسردگی مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.

سیمیاری تصریح کرد: افرادی که کافئین مصرف می‌کنند، مبتلایان به پرکاری تیروئید، فشارخون بالا یا پایین نیز ممکن است بیشتر در معرض گرمازدگی قرار بگیرند.

چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم؟

وی در ادامه به غذاهایی که می‌توانند در پیشگیری از گرمازدگی کمک کنند، اشاره کرد و گفت: میوه‌ها و سبزیجات مانند گوجه‌فرنگی، خیار، کاهو، هندوانه و کرفس که فیبر زیادی دارند، می‌توانند به جذب آب در روده کمک کنند و در به تأخیر انداختن وقوع گرمازدگی مؤثر باشند. همچنین، غذاهای خنک و سبک مانند ماست، دوغ، سالاد و سوپ‌های سرد می‌توانند به خنک شدن بدن کمک کنند.

این متخصص طب اورژانس همچنین توصیه کرد که در محیط‌های گرم، استفاده از نوشیدنی‌های طبیعی مانند آبمیوه‌های تازه، دوغ و آب نارگیل موجب جبران املاح ازدست‌رفته بدن می‌شود.

وی اظهار کرد: غذاهایی که دارای ادویه‌هایی مثل زنجبیل و فلفل قرمز هستند، ممکن است گرمای بدن را افزایش دهند، اما در بلندمدت می‌توانند به خنک شدن بدن کمک کنند.

سیمیاری ادامه داد: میوه‌هایی مانند کیوی، انبه و برخی سبزیجات که حاوی ویتامین C هستند، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند و می‌توانند بدن را در برابر آسیب‌های ناشی از گرمازدگی محافظت کنند.

وی همچنین به اهمیت نوشیدن آب کافی و اجتناب از مصرف غذاهای سنگین در هوای گرم اشاره و خاطرنشان کرد: غذاهای چرب و سنگین باعث افزایش متابولیسم بدن و درنتیجه تولید گرما می‌شوند بنابراین در روزهای گرم بهتر است از غذاهای سبک استفاده کنیم.

نکات مهم برای پیشگیری از گرمازدگی چیست؟

سیمیاری اظهار کرد: استفاده از لباس‌های سبک، گشاد و نخی رنگ روشن می‌تواند از گرمازدگی جلوگیری کند، همچنین استفاده از کلاه، عینک آفتابی و خودداری از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید در ساعات اوج گرما به‌ویژه در ظهر، می‌تواند مفید باشد.

این متخصص طب اورژانس درباره درمان گرمازدگی گفت: در صورت بروز گرمازدگی، باید فوراً فرد را به یک محیط خنک منتقل کرده و به او استراحت بدهیم. همچنین باید بدن را با آب ۳۷ تا ۳۸ درجه خنک کرد.

سیمیاری در ادامه افزود: اگر علائم شدید باشند، علاوه بر خنک کردن بدن، باید از مایعات خوراکی مانند سرم‌های خوراکی نیز استفاده کرد.

وی اشاره کرد: در گرمازدگی ممکن است دمای بدن تا ۴۷ درجه برسد که درمان بیمار باید در محیط‌های پزشکی و بیمارستان انجام شود.

عوارض ناشی از گرمازدگی چیست؟

سیمیاری درباره عوارض گرمازدگی نیز تصریح کرد: گرمازدگی می‌تواند عوارضی مانند گرفتگی‌های عضلانی، کاهش فشارخون، و اختلالات عصبی مانند کاهش هوشیاری و تغییرات شدید در وضعیت بدن به همراه داشته باشد.

وی همچنین به بیماری‌های دیگری مانند سنگ‌کوب ناشی از گرمازدگی اشاره کرد و گفت: سنگ کوب به علت کاهش شدید حجم خون در حال گردش ایجاد می‌شود، در این شرایط، عروق محیطی گشاد می‌شوند تا گرما به پوست منتقل شود و بدن بتواند گرما را دفع کند که این وضعیت ممکن است باعث کاهش ناگهانی هوشیاری فرد شود.

این متخصص مطرح کرد: علامت دیگر گرمازدگی، گرفتگی‌های ناشی از گرما است که معمولاً خود را با انقباض‌های دردناک در عضلات بدن به‌ویژه در ناحیه ساق پا و ران نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: تورم ناحیه اندام‌های آویزان بدن به‌خصوص دست‌وپاها از دیگر علائم گرمازدگی است که این مورد معمولاً با استفاده از باندهای فشاری یا جوراب‌های فشاری درمان می‌شود.

سیمیاری بیان کرد: از علائم دیگر گرمازدگی راش یا ضایعاتی پوستی است که به‌عنوان عرق‌سوز آن را می‌شناسیم و معمولاً براثر انسداد مجاری عرق اتفاق می‌افتد که این مورد هم با دارو درمان می‌شود.

وی عنوان کرد: اینکه چقدر طول می‌کشد تا فردی که دچار گرمازدگی شده است به حالت عادی بازگردد مشخص نیست و این امر به‌شدت گرمازدگی بستگی دارد اما در صورت کلی ممکن است چهار ساعت تا چند روز طول بکشد.

سیمیاری در پایان گفت: معمولاً در افراد کمتر از چهار سال و بیشتر از ۷۵ سال خطر بروز آسیب‌های ناشی از گرما بیشتر است به همین جهت در صورت بروز علائم باید به پزشک مراجعه شود.