در عصر غیبت کبری، حضرت مهدی علیه‌السلام در چه مکانی اقامت دارند؟
اگر در موضوع غیبت، نکاتی مانند مکان امام علیه‌السلام، خوراک ایشان و… مکتوم بماند، ایجاد شکّ و شبه‌ای نمی‌نماید؛ چنان که روشن‌شدن این مطالب نیز در ثبوت و اثبات اصلِ غیبت مداخله‌ای ندارد.
اصولاً باید توجّه داشت که اگر در موضوع غیبت، این گونه نقاط، مکتوم بماند، ایجاد شکّ و شبه‌ای نمی‌نماید؛ چنان که روشن‌شدن آن نیز در ثبوت و اثبات اصل غیبت مداخله‌ای ندارد؛ و وقتی غیبت شخص امام علیه‌السلام و مخفی‌بودن ایشان معقول و منطقی باشد چنان که هست و به آن ایمان داریم، مخفی‌بودن این خصوصیّات به طریق اولی معقول و منطقی خواهد بود و جهل به اینگونه امور، دلیل بر هیچ مطلبی نخواهد شد.
اقامتگاه امام مهدی علیه‌السلام در عصر غیبت کبری
مع ذلک برای اینکه به این پرسش، پاسخ مختصری داده شود، عرض می‌کنیم که بر حسب آنچه از بعضی از احادیث و حکایات معتبر استفاده می‌شود، امام علیه‌السلام در غیبت کبری در مکان خاصّی و در شهر معیّنی استقرار دائم ندارند که از آن مکان و آن شهر خارج نگردند و به محلّ دیگر تشریف نبرند، بلکه برای انجام وظایف و تکالیف به مسافرت و سیر و حرکت و انتقال از مکانی به مکان دیگر می‌پردازند؛ و در اماکن مختلف بر حسب بعضی از حکایات، زیارت شده‌اند. از جمله شهرهایی که مسلّماً به مقدم مبارکشان مزیّن شده است، مدینه طیّبه، مکّه معظّمه، نجف اشرف، کوفه، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد، قم و بغداد است؛ و مقامات و اماکنی که آن حضرت در آن اماکن تشریف فرما شده‌اند متعدّد است؛ مانند مسجد جمکرانِ قم، مسجد کوفه، مسجد سهله، مقام حضرت صاحب‌الأمر در وادی‌السلامِ نجف و در حلّه.
و بعید نیست که اقامتگاه اصلی ایشان یا اماکنی که بیشترِ حضورشان در آنجاست، مکّه معظّمه و مدینه طیّبه و عتبات مقدّسه باشد.
اگر پرسش شود که پس حضرت امام زمان علیه‌السلام با «کوه رضوی» و «ذی طوی» چه ارتباطی دارند که در دعای ندبه آمده است:
«لَیْتَ شِعْری أَیْنَ اسْتَقَرَّتْ بِکَ النَّوَی، بَلْ أَیُّ أَرْضٍ تُقِلُّکَ أَوْ ثَرَی أَبِرَضْوَی أَوْ غَیْرِهَا أَمْ ذِی طُوَی».
«کاش می‌دانستم که کجا دل‌ها به ظهور تو قرار و آرام خواهد یافت. در کدامین سرزمین اقامت داری، در زمین «رضوی» یا غیر آن در دیار «ذی طوی» متمکّن گردیده‌ای؟»
در پاسخ می گوییم که این دو مکان بر حسب کتب معاجم و تواریخ نیز از اماکن مقدّس است و محتمل است که حضرت بعضی از اوقات شریف خود را در این دو مکان به عبادت و خلوت گذرانده باشند و این جمله هیچ دلالتی بر اینکه این دو مکان یا یکی از آنها، اقامتگاه دائمی آن حضرت است ندارد.
این استفهام‌ها استفهام حقیقی نیست، بلکه به انگیزه بیان سوزِ هجران و اظهار تأسّف از فراق و حرمان از فیض حضور و تأخیر عصر ظهور گفته شده است؛ علاوه بر اینکه بعضی از عبارات دعای شریف ندبه، دلالت دارد بر اینکه ایشان در بین مردم می‌باشند و از بین مردم خارج نمی‌باشند؛ مثل این جمله:
«بِنَفْسِی أَنْتَ مِنْ مُغَیَّبٍ لَمْ یَخْلُ مِنَّا بِنَفْسِی أَنْتَ مِنْ نَازِحٍ لَمْ یَنْزَحْ (مَانَزَحَ) عَنَّا».
«جانم فدایت، تو پنهان شده‌ای هستی که از میان ما بیرون نیستی. جانم فدایت، تو دوری هستی که از ما دور نیست.»
اگر کسی سؤال کند: پس اینکه بر سر بعضی زبان‌ها است و مخصوصاً برخی از علمای اهل سنّت آن را بازگو می‌کنند و گاهی آن را بهانه حمله و جسارت به شیعه قرار می‌دهند که شیعیان، حضرت صاحب‌الأمر علیه‌السلام را در سرداب سامرا مخفی می‌دانند، چه مصدری دارد؟
پاسخ داده می شود که این مطلب چیزی به جز دروغ‌پردازی، تهمت و افترا نیست. این ادعا، هیچ‌گونه مصدری ندارد.
برگرفته از کتاب «پاسخ به ده پرسش پیرامون امامت؛ نوشته آیت‌الله صافی گلپایگانی» – با اندکی تغییر
