شیوه فعلی سربازی توجیهی ندارد

وزیر دادگستری دولت نهم با تاکید بر بازنگری در قانون خدمت وظیفه گفت: شیوه فعلی سربازی توجیهی ندارد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، غلامحسین الهام در همایش خدمت سربازی و راهکارهای عادلانه به بررسی اصل موضوع سربازی پرداخت و گفت: موضوع این است که در یک مدت معین جوانی که به یک سن خاص رسیده است بدون خواست و اراده خودش و با اجبار قانونی مجبور به انجام فعالیت‌های سربازی می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در گذشته به جای اصطلاح سربازی از واژه اجباری استفاده می‌کردند، ابراز کرد: سربازی اقدامی است بدون اختیار و اراده فرد. وقتی آزادی انسان تحت فشار بیرونی قرار بگیرد اصل بر ممنوعیت آن است.

وزیر دادگستری دولت نهم تاکید کرد: انسان آزاد است و نمی‌شود او را تحت فشار به کاری وادار کرد و این موضوع تلقی به بیگاری می‌شود.

این عضو حقوق‌دان سابق شورای نگهبان افزود: مباح کردن چنین کاری نیاز به استدلال دارد. واجب کردن و الزام کردن آن نیز به دلیل قوی‌تری نیاز دارد.

الهام با اشاره به بند ۴ اصل ۴۳ قانون اساسی گفت: ما یک جوان را با خدمت سربازی از مسیر عادی زندگی خارج می‌کنیم و فرصت‌های بالقوه و بالفعل پیش روی او را برمی‌داریم.

وی افزود: ممکن است برای یک جوان فرصتی برای ایجاد شغل مناسب به وجود بیاید اما به دلیل سربازی این امکان از بین می‌رود.

این استاد حقوق خاطرنشان کرد: آن جوان اگر بخواهد به ازدواج فکر کند و تعهد خانواده‌ای را نیز برعهده بگیرد، خانواده عروس این نگرانی را دارند که در صورت رفتن فرد به سربازی، هزینه تامین زندگی آنها چگونه خواهد بود. از این رو سربازی فرد را از حقوق شخصی و حقیقی خود محروم می‌کند.

الهام با اشاره به ضمانت اجرایی که در قانون برای سربازی در نظر گرفته شده است گفت: قوانینی را تصویب کرده‌ایم تا انجام معاملات برای کسانی که خدمت سربازی نرفته و وضعیت مشخصی ندارند ممنوع باشد و این یعنی فرد را از بسیاری از حقوق عادی و شهروندی‌اش محروم کرده‌ایم.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: چند سال پیش در دولت نهم آیین‌نامه‌ای مورد بحثبود اما برخی نهادها اصرار داشتند که اگر جوان روستایی که به سربازی نرفته و کار می‌کند این حق از او سلب شود و کسی که به وی کار داده نیز جریمه شود. این مسئله خود به نوعی بیکاری جامعه را افزایش داده و مشکلات حاشیه‌ای دیگری را به دنبال خواهد داشت.

عضو حقوق‌دان سابق شورای نگهبان افزود: از نظر روحی و روانی نیز کمتر خانواده‌ای را سراغ داریم که دغدغه سربازی فرزند خود را نداشته باشد.

وی گفت: اگر بخواهیم سربازی را از منظر هدفی که برای آن در نظر گرفته شده نگاه کنیم باید بگوییم که این هدف دفاع از میهن و کیان کشور است. از نظر دینی نیز امر جهاد و جهاد دفاعی امر واجب کفایی است و حتی اگر لازم باشد زن و مرد هم ندارد.

وزیر دادگستری دولت نهم ابراز کرد: این دفاع به عنوان مقدمه واجب پذیرفته شده است به همین دلیل آموزش‌هایی به عنوان مقدمه این امر واجب در نظر گرفته می‌شود اما در شرایط کنونی این سوال ایجاد می‌شود که آیا وضعیت دفاعی برای کشور واجب است و کشور در وضعیت جدی تهدید قرار گرفته که موضوع دفاع فعلیت داشته باشد؟

این استاد دانشگاه افزود: ممکن است از نظر مقدمه دفاعی، عنوان شود که در شرایط بعد از جنگ تحمیلی قرار داریم و قرارداد صلحی منعقد نشده از این رو کشور در حالت صلح به سر نمی‌برد اما با این وجود حالت جنگ و تهدید به فعل برای کشور وجود ندارد به همین دلیل استفاده از نیرو در این عرصه ممنوعیت دارد.

وی افزود: ما اگر نیروی سرباز را برای خدمت دفاعی می‌خواهیم وقتی از وی برای پاره کردن بلیت اتوبوس استفاده می‌کنیم نشان می‌دهد خدمت سربازی ضرورتی ندارد. وقتی سربازها به عنوان نگهبان استفاده می‌شوند یا از آنها به عنوان نیروی اداری استفاده می‌شود یا وقتی بحثنخبگان و مدال آوران پیش می‌آید مباحثی چون معافیت سربازی را مطرح می‌کنیم نشان می‌دهد که توجیهی برای سربازی نداریم.

الهام با اشاره به اصل ۴۸ قانون اساسی گفت: طبق این قانون از نیروی سرباز برای اهدافی غیر از هدف دفاعی نمی‌توان استفاده کرد. این مسئله را صرفاً به خاطر مسئله قانونی آن بیان می‌کنم و درباره وضعیت فعلی و نوع اقداماتی که صورت می‌گیرد حرفی نمی‌زنم.

عضو حقوقدان شورای نگهبان تاکید کرد: طبق اصل ۱۵۱ قانون اساسی دولت موظف است برای همه افراد کشور برنامه و امکانات آموزشی و نظامی را فراهم کند تا افراد همواره توانایی دفاع مسلحانه داشته باشند.

وی افزود: شاید تنها توجیهی که برای سربازی وجود داشته باشد همین اصل باشد اما این اصل راهکاری عملیاتی برای سربازی و شیوه فعلی نیست.

وی با اشاره به اینکه امروز در کشور یک نهاد جدیدی را به عنوان بسیج داریم که یکی از رسالت‌های اساسی‌اش آمادگی دفاع همگانی است گفت: این طرح در حد آموزش رسمی لازم است در سربازی به مدت دو الی سه ماه انجام شود حتی می‌توانیم دوره آموزشی را به گذراندن دوره‌های تخصصی تبدیل کنیم و حتی می‌توانیم این امکان را فراهم کنیم تا دانشجویان در دوره تحصیلات تابستان‌شان آموزش نظامی ببینند و کارت تخصصی دریافت کنند.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان افزود: در حوزه افراد عمومی نیز بسیج می‌تواند ساماندهی‌های لازم را انجام دهد. ما در دوران دفاع مقدس شاهد بودیم که در طول هشت سال جنگ و با وجود شرایط سخت نظامی تنها در سال ۵۹ نیروهای منقضی خدمت احضار شده‌اند که شش تا یک سال خدمت کردند و بعد از آن نه تنها مدت سربازی افزایش پیدا نکرد بلکه از ظرفیت سرباز استفاده حداقلی شد و بالعکس ما در آن زمان داوطلبان بسیجی زیادی داشتیم که اصل دفاع را بر خود واجب می‌دانستند.

وی با تاکید بر اینکه باید بر قانون خدمت وظیفه بازنگری کنیم گفت: چرا ما خودمان را در قانون هشتاد سال قبل محدود کردیم. امروز یک سرباز در هر درجه‌ای که باشد یک سرباز است و نمی‌توان کارهای حساس را به او واگذار کرد.

الهام با اشاره به بحثخرید خدمت سربازی گفت: این موضوع نشان می‌دهد نگاه ما به این موضوع نگاه درآمدزایی است. فکر می‌کنیم نیروی زیادی داریم که خیلی از آنها نمی‌توانند به سربازی بروند پس می‌توانند پول بدهند و آن را بخرند.

این مدرس حقوق در پایان گفت: اطمینان می‌دهم اگر شرایط تهدید برای کشور وجود داشته باشد عموم جوانان ما برای دفاع از کشور پیش قدم می‌شوند و نیازی به بکارگیری نیروی اجباری برای این موضوع وجودندارد.