بازار لوازم یدکی هیوندای و کیا؛ چالش های تامین قطعات

در سال‌های اخیر، کاهش واردات خودروهای کره‌ای به کشور و تداوم محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها باعث شده بخش قابل‌توجهی از خودروهای هیوندای و کیا که در سال‌های گذشته وارد بازار ایران شده‌اند، امروز وارد دوره فرسودگی و نیاز به تعمیرات اساسی شوند. بسیاری از این خودروها بیش از یک دهه است در خیابان‌های تهران تردد می‌کنند و طبیعی است که با افزایش کارکرد، نیاز به لوازم یدکی بیشتر احساس شود. همین موضوع، بازار قطعات یدکی این خودروها را به وضعیتی حساس، پرتلاطم و گاه غیرقابل‌پیش‌بینی تبدیل کرده است.

این گزارش بر پایه گفت‌وگو با چند تعمیرکار و فروشنده قطعات در مناطق غربی، مرکزی و شرقی تهران تهیه شده و تلاش دارد تصویری واقع‌گرایانه از وضعیت کنونی بازار ارائه دهد؛ بازاری که در آن کمبود برخی اقلام، افزایش قطعات تقلبی و نوسانات شدید قیمت، به مهم‌ترین دغدغه مالکان و فعالان حوزه سرویس و تعمیر خودروهای کره‌ای تبدیل شده است.

مشکلات اصلی بازار لوازم یدکی ماشین های کیا و هیوندای

بررسی میدانی نشان می‌دهد که بخش زیادی از خودروهای هیوندای و کیا متعلق به سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ هستند؛ خودروهایی که اکنون به مرحله‌ای رسیده‌اند که قطعات اصلی آن‌ها نیازمند تعویض دوره‌ای است. تعمیرکاران مناطق غرب تهران می‌گویند مراجعه برای سرویس‌های اساسی، تعویض قطعات فنی و رفع مشکلات ناشی از استهلاک، طی دو تا سه سال گذشته روند صعودی داشته است.

یکی از تعمیرکاران در محدوده جنت‌آباد می‌گوید: «بیشتر خودروهای هیوندای و کیا که امروز در تهران تردد می‌کنند، سال‌هاست کار می‌کنند و به سن سرویس‌ها و تعمیرات اساسی رسیده‌اند. همین افزایش نیاز به تعمیر، فشار بیشتری به بازار قطعات وارد کرده است.»

به گفته او، مشکل اصلی این است که در برخی دوره‌ها، موجودی بازار پاسخگوی میزان تقاضا نیست و خریداران برای تهیه بعضی اقلام فنی مجبور به جست‌وجوی طولانی می‌شوند.

حضور گسترده قطعات تقلبی؛ چالش اصلی مصرف‌کنندگان

بسیاری از فروشندگان قطعات در خیابان ملت و امیرکبیر معتقدند که بزرگ‌ترین مشکل بازار، افزایش قطعات غیراصل است. به‌دلیل محدودیت واردات رسمی، بخش زیادی از قطعات به‌صورت غیررسمی یا از مسیرهای متفرقه وارد می‌شوند و همین موضوع زمینه را برای عرضه قطعات بی‌کیفیت فراهم کرده است.

یکی از فروشندگان مرکز تهران می‌گوید: «بسته‌بندی‌ها آن‌قدر مشابه شده که تشخیص لوازم یدکی اصل و غیر اصل کیا و هیوندای برای مشتری تقریباً غیرممکن است. حتی بعضی از تعمیرکاران هم بدون تجربه کافی نمی‌توانند تفاوت را تشخیص دهند.»

او اضافه می‌کند که استفاده از قطعات ضعیف ممکن است آسیب‌های زنجیره‌ای ایجاد کند و مالکان خودروهای کره‌ای باید هنگام خرید به منبع فروش دقت بیشتری داشته باشند.

در این میان، برخی تعمیرکاران اشاره می‌کنند که فروشگاه‌های باسابقه‌ای مانند فروشگاه لوازم یدکی GSP، که سال‌ها در حوزه عرضه لوازم یدکی هیوندای و کیا فعالیت می‌کنند، به‌دلیل ارائه توضیحات فنی و مدارک اصالت، بیشتر مورد اعتماد بخشی از مشتریان قرار گرفته‌اند. البته این موضوع به‌معنای نبود مشکل در بازار نیست، اما تجربه خریداران نشان می‌دهد انتخاب منبع مطمئن می‌تواند ریسک خرید را کاهش دهد.

نوسانات قیمت؛ بازاری غیرقابل‌پیش‌بینی

نوسان قیمت قطعات یکی از مشکلات همیشگی مالکان خودروهای کره‌ای است. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت برخی اقلام مصرفی مانند فیلتر هوا، فیلتر روغن، لنت ترمز، شمع و رادیاتور در دوره‌های مختلف تغییرات قابل‌توجهی داشته است.

یک فروشنده قطعات در بزار امیرکبیر تهران می‌گوید: «گاهی یک قطعه سه ماه قیمت ثابتی دارد و ناگهان ظرف چند روز ۲۰ تا ۳۰ درصد گران می‌شود. دلیلش هم مشخص است: محدودیت واردات و وابستگی مستقیم به نرخ ارز.»

این وضعیت باعث می‌شود مشتریان هنگام خرید دچار سردرگمی شوند و بعضاً تعمیرکار نیز قادر به ارائه قیمت قطعی قبل از تهیه قطعه نباشد. برخی مصرف‌کنندگان در گفتگوها اشاره کرده‌اند که ترجیح می‌دهند قبل از مراجعه، قیمت‌ها را از طریق فروشگاه‌های معتبر یا آنلاین مقایسه کنند تا با شوک قیمتی مواجه نشوند.

رشد فروشگاه‌های اینترنتی؛ افزایش تنوع یا افزایش ریسک؟

با افزایش نیاز به قطعات، خرید آنلاین لوازم یدکی نیز در سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته است. مشتریان این روش را به دلیل امکان مقایسه قیمت، مطالعه نظرات خریداران و دسترسی سریع‌تر ترجیح می‌دهند. اما این حوزه نیز چالش‌های خاص خود را دارد.

یک تعمیرکار در شرق تهران توضیح می‌دهد: «بعضی مشتری‌ها قطعه را از اینترنت می‌خرند و وقتی برای نصب می‌آیند، معلوم می‌شود که کیفیت لازم را ندارد. مخصوصاً قطعاتی مثل سنسور اکسیژن، پمپ بنزین و مجموعه فن. این قطعات اگر بی‌کیفیت باشند، خیلی سریع مشکل ایجاد می‌کنند.»

همچنین تأکید می‌شود که وجود وب‌سایت‌ و سامانه‌های فروش معتبر، نقش مهمی در شفاف‌تر شدن بازار داشته است. کاربران امروز پیش از خرید می‌توانند قیمت‌ها را در چند منبع مختلف استعلام کنند، اختلاف‌ها را ببینند و از قطعاتی که با قیمت غیرمنطقی عرضه می‌شوند دوری کنند. همین امکان مقایسه، باعث شده آگاهی مصرف‌کنندگان نسبت به قیمت واقعی قطعات افزایش یابد و فضا برای عرضه کالاهای با قیمت نامتعارف محدودتر شود.

انتظارات مشتریان از بازار قطعات

گفت‌وگو با مالکان خودروهای هیوندای و کیا نشان می‌دهد که سه انتظار اصلی در میان مصرف‌کنندگان مشترک است:

1. اطمینان از اصالت قطعه
2. مشاوره تخصصی و قابل‌اعتماد
3. قیمت منصفانه و شفاف

به گفته برخی تعمیرکاران، مشتریان بیش از گذشته حساسیت دارند و حتی برای خرید قطعات ساده نیز پرس‌وجو می‌کنند تا از کیفیت و اصالت مطمئن شوند.

جمع‌بندی؛ بازاری حساس که نیاز به شفافیت بیشتری دارد

بررسی کلی وضعیت بازار لوازم یدکی هیوندای و کیا در تهران نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، محدودیت‌های وارداتی، افزایش عمر خودروها و رشد قطعات تقلبی، بازار را به شرایطی ناپایدار رسانده است.

با این حال، فعالان این حوزه معتقدند که افزایش آگاهی خریداران، مراجعه به مراکز معتبر و ارائه اطلاعات دقیق‌تر می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود را کاهش دهد.

در نهایت، با توجه به اینکه خودروهای کره‌ای سهم قابل‌توجهی در خیابان‌های تهران دارند، مدیریت بهتر بازار قطعات و افزایش شفافیت در عرضه می‌تواند نقش مهمی در کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری این خودروها داشته باشد.