اختلاف نتانیاهو و ترامپ، معامله قرن را وارد فضای جدید کرده است/ واشنگتن در انتظار کابینه جدید اسرائیل

«سید محمدجعفر رضوی» کارشناس مسائل اسرائیل در تشریح سیاست ایالات متحده برای اعلام طرح معامله قرن تا اواخر سال ۲۰۱۹ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اخیراً اخباری مبنی بر اعلام جزئیات طرح معامله قرن در اواخر سال جاری میلادی از سوی سفیر آمریکا در سرزمین‌های اشغالی منتشر شده که ابهام‌های زیادی را مطرح کرده است. واقعیت این است که طرح معامله قرن پیچیده‌تر از آن چیزی است که درباره آن صحبت می‌شود؛ چراکه تا به امروز یک سند منسجمِ دقیق از ماهیت و جزئیات آن منتشر نشده و تنها شاهد اظهارنظرهای پراکنده از سوی مقام‌های کشورهای مختلف در این مورد هستیم. تنها سند موجود از معامله قرن، طرح برخی از مسائل اقتصادی بود که در ماه ژوئن در چارچوب نشست منامه مطرح شد و هدف آن انداختن هزینه‌های این طرح بر دوش کشورهای منطقه بود که این سند هم با ابهام‌های زیادی روبرو بود.

وی ادامه داد: سند دیگری که تلاش آمریکا برای اجرایی شدن طرح معامله قرن را نشان می‌دهد، اظهارات ترامپ است. رئیس جمهوری ایالات متحده در ماه می ۲۰۱۷ در سفرش به عربستان صراحتاً وجود چنین طرحی را تایید کرد اما تاکنون هیچ بحث تکمیلی یا جزئیاتی که بر پایه مستندات باشد از سوی وی ارائه نشده است. در آن زمان که این طرح توسط ترامپ اعلام شد، قرار بر این بود تا واشنگتن از آب گل‌آلود ماهی بگیرد و اکنون هم همین سناریو به قوت حود باقیست. اینکه دیده می‌شود «دیوید فریدمن» به صورت رسمی اعلام می‌کند آمریکا قرار است تا پایان سال ۲۰۱۹ از طرح معامله قرن رونمایی کند دقیقاً حکایت از ارتباط این تصمیم در مقطع فعلی با فضای داخلی آمریکا دارد. سفیر آمریکا در اسرائیل اظهار کرده که منتظر تشکیل دولت جدید در تل‌آویو هستند؛ این بدان معنی است که یکی از اهداف آمریکا در انتشار این خبر، تقویت فضای داخلی رژیم صهیونیستی است؛ چراکه احتمال دارد نتانیاهو نتواند برای تشکیل دولت ائتلاف‌سازی کند.

این تحلیلگر مسائل فلسطین با اشاره به رصد لحظه‌ای اوضاع سیاسی اسرائیل توسط ایالات متحده، گفت: برخی از داده‌های موجود حاکی از آن است که برگزاری انتخابات سوم در سرزمین‌های اشغالی روز به روز تقویت می‌شود و به همین دلیل ایالات متحده منتظر است تا ببیند کدام جناح، کابینه اسرائیل را تشکیل می‌دهند. آنها به تشکیل کابینه توسط نتانیاهو مشکوک هستند که این موضوع به راحتی در اظهارات فریدمن قابل مشاهده است. باید توجه داشت که ترامپ و نتانیاهو با یکدیگر اختلاف‌هایی دارند و از این منظر در صورت پیروزی نتانیاهو در تشکیل کابینه، رئیس جمهوری ایالات متحده مایل نیست امتیاز طرح معامله قرن در کارنامه سیاسی نتانیاهو ثبت و ضبط شود. هدف ترامپ (آن هم در وضعیت کنونی) از حمایت طرح معامله قرن و برجسته کردن مستقیم آن، جلب حمایت لابی یهود در آستانه انتخابات است و اگر او احساس کند در انتخابات ۲۰۲۰ رای نمی‌آورد، از طرح معامله قرن به صورت رسمی رونمایی خواهد کرد.

رضوی افزود: ترامپ در اوجِ حمایت از اسرائیل مایل نیست ضررها و پیامدهای سیاسی معامله قرن را به نام خود در تاریخ آمریکا ثبت کند. مساله اصلی این است که اختلاف میان ترامپ و نتانیاهو جنبه شخصی به خود گرفته که ستون فقرات آن را زیاده‌خواهی نتانیاهو شکل می‌دهد. حمایت بی‌قید و شرط ترامپ از اسرائیل برای او حاشیه‌هایی را در افکار عمومی آمریکا به وجود آورده و از این منظر او و تیمش در حال بررسی اوضاع هستند و منتظر خروجی تشکیل دولت مانده‌اند و از این طرح به عنوان ابزار سیاسی استفاده می‌کنند. اگر یادتان باشد اوباما و جان کری در کنفرانس پاریس طرح دو کشوری را مطرح کردند اما ترامپ چندی بعد اعلام کرد به زودی همه‌چیز تغییر خواهد کرد. اینجا دقیقاً همان زمانی بود که اذهان عمومی و نخبگان مطمئن شدند که ترامپ طرح کشور یهود را در سر دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ترامپ بر خلاف دولت اوباما طرح کشور یهود را مد نظر دارد اما باید متوجه باشید که طرح کشور یهود که ترامپ در سر دارد با طرح کشور یهودِ نتانیاهو بسیار متفاوت است. در طرح که اسرائیل مد نظر دارد بحث اخراج فلسطینی‌ها، الحاق کرانه باختری و شهرک‌های صهیونیست‌نشین مطرح است اما همانگونه که گفتم، ترامپ نمی‌خواهد هزینه‌های این طرح (آن هم با مدل اسرائیلی‌اش) به پای او نوشته شود. تا جایی که در مجمع عمومی سازمان ملل که سال گذشته برگزار شد، ترامپ ۱۸۰ درجه نسبت به موضع قبلی‌اش چرخ داشت. این اختلاف‌ها تا جایی افزایش پیدا کرده که نتانیاهو پس از اظهارات اخیر ترامپ در آستانه انتخابات زودهنگام، سفر خود به مجمع عمومی سازمان ملل را لغو کرد. بنابراین رونمایی از طرح معامله قرن به آسانی صورت نمی‌گیرد و مولفه‌هایی که پیش‌تر به آن اشاره کردم در این موضوع دخیل است.