استاد علوم سیاسی دانشگاه لارنتین در گفتوگو با ایلنا:
آمریکا به قوانین بینالمللی پشت پا زده است/ واکنش اروپا به خروج آمریکا از برجام ضعیف بود/ با داعش دیگری روبهرو خواهیم بود/شاهد رشد طرفداران فاشیسم هستیم/ اروپاییها اینستکس را اجرایی کنند
استاد علوم سیاسی دانشگاه لارنتین کانادا گفت: اروپاییها فرصت خوبی را برای تغییر مواضع نسبت به همپیمانان خود از دست دادند. همراهی اروپا با آمریکا در بسیاری زمینهها به خصوص بحث عربستان خوشایند این اتحادیه نیست. اروپا میبایست بیشتر بر همسایگان خود و اوراسیا تمرکز کند. همکاریهای مشترک روسیه، چین، ترکیه و ایران در برخی زمینهها نشان داده که اروپا به حاشیه رانده شده و خود را خارج از یک بازی بزرگ قرار داده است.
«اورلی لاکاساین» استاد علوم سیاسی دانشگاه لارنتین کانادا است. وی تحصیلات خود را در فرانسه تا مقطع دکتری در دانشگاه گرنوبل و بوردو ادامه داده است. وی در گفتوگو با خبرنگار ایلنا به پرسشهایی درباره آینده برجام و هدف آمریکا از اعمال تحریم علیه ایران پاسخ داد.
آمریکا به قوانین بینالمللی پشت پا زده است
لاکاساین با اشاره به اعمال مجدد تحریمها علیه ایران گفت: برای تخمین اثرگذاری تحریمها ابتدا میبایست یک سوال را پرسید. اینکه هدف از تحریمها چیست؟ مقامهای آمریکایی میگویند که ایران به مفاد توافقنامه ۲۰۱۵ احترام نگذاشته است که البته این ادعا توسط دیگر اعضای شرکتکننده در این توافقنامه که میخواهند با ایران ادامه همکاری داشته باشند، تایید نمیشود. این آمریکا بود که برجام را «توافق بد» نامید و به همین دلیل تصمیم گرفت که به مفاد آن احترام نگذارد. این پشت پایی بود که آمریکا به قوانین بینالمللی زد؛ قوانینی که اساس آن احترام متقابل است.
جمله لاتینی در علم قانون است که میگوید: «باید از عهدنامه نگهداری شود» و هیچ ربطی به این ندارد که چه دولتی روی کار است. این احترام به توافقنامه است که نظم جهانی را به دنبال دارد. البته برخی بر این باورند که پشت این مسائل هدف دیگری دنبال میشود.
اروپا آمادگی زندگی کردن در دنیای با نظم جدید را ندارد
وی در خصوص رویکرد اروپا به برجام به ویژه پس از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق گفت: فکر میکنم که ایران برای اتحادیه اروپا و همینطور هر کدام از کشورهای اروپایی به طور جداگانه در اولویت نیست. به همین خاطر هم واکنش آنها به خروج آمریکا ضعیف بوده است. به نظر میرسد اروپا موضع یکپارچهای در قبال این مساله نداشته و هنوز آمادگی زندگی کردن در دنیای با نظم جدید را ندارد. این ثبات باید در اتحادیه اروپا به وجود بیاید که با شرکای منطقهای همچون ایران روابط مستحکمی داشته باشند.
دیپلماتهای کنونی اروپا به اندازه دیپلماتهای گذشته کارکشته نیستند
استاد علوم سیاسی دانشگاه لارنتین کانادا ادامه داد: گمان نمیکنم که اروپاییها خواستار تحریم باشند چرا که آنها مجبور میشوند تا بازار هدف خود را تغییر دهند و همینطور منابع دیگری برای نفت و گاز خود فراهم آورند. پس از توافق برجام این امیدواری برای اروپا به وجود آمد که با خیال آسودهتری میتواند با ایران تجارت کند. اروپا به خوبی این را میداند که ایران چیزهای زیادی برای عرضه دارد. اینکه جمعیت تحصیلکرده زیادی دارد و همینطور زیرساختهای صنعتی مناسبی برای ورود شرکتهای اروپایی دارد.
تصور من این است که اروپا خواهان تغییر نظام در ایران نیست. به اندازه کافی در منطقه تنش وجود داشته است و اروپا نمیخواهد تنش های بیشتری را تحمل کند.
اروپا با ایران بیش از کشورهای عربی منطقه همگرایی فکری دارد
وی گفت: ضربالمثلی هست که میگوید «آنچه را که از دست میدهیم را میدانیم ولی آنچه که به دست میآوریم را نمیدانیم». ممکن است اروپایی ها خواستههایی در مورد حقوق بشر در ایران داشته باشند ولی این را هم میدانند که جامعه ایران جامعهای است با سوگیریها و تفکرات سیاسی متفاوت که در آن واحد با هم همزیستی میکنند. جامعه ی مدنی ایران توسعه یافته است و همینطور پتانسیل نیروی کار زیادی را در خود دارد. با در نظر گرفتن این مسائل همه با هم به این نتیجه میرسیم که اروپا با ایران بیش از کشورهای عربی منطقه همگرایی فکری دارد.
اروپاییها بحث استبداد ستیزی در فرهنگ ایرانی به خصوص مذهب شیعه را به خوبی میشناسند
استاد علوم سیاسی دانشگاه لارنتین کانادا اظهار داشت: در میان حلقه های دیپلماتیک و دانشگاه این اعتقاد وجود دارد که ایران کشوری تاریخی است با سابقه اشتراک فرهنگی طولانی با اروپا و همینطور این را میدانند که تاثیرات امپراطوری ایران بر منطقه درگذشته به چه صورتی بوده است. همینطور نسبت به تاثیرات عمیق ادبیات و فلسفه ایران در تاریخ واقف هستند. همینطور بحث استبداد ستیزی در فرهنگ ایرانی به خصوص مذهب شیعه را به خوبی میشناسند و این چیزی نیست که در چهل سال اخیر فراموش شده باشد.
مشکل ظاهرا این است که دیپلماتهای کنونی اروپا به اندازه دیپلماتهای گذشته کارکشته و آگاه نسبت به این مسائل نیستند.
اروپا به حاشیه رانده شده است
این استاد علوم سیاسی ادامه داد: به نظر من اروپاییها فرصت خوبی را برای تغییر مواضع نسبت به همپیمانان خود از دست دادند. همراهی اروپا با آمریکا در بسیاری زمینهها به خصوص بحث عربستان خوشایند این اتحادیه نیست. اروپا میبایست بیشتر بر همسایگان خود و اوراسیا تمرکز کند. همکاریهای مشترک روسیه، چین، ترکیه و ایران در برخی زمینهها نشان داده که اروپا به حاشیه رانده شده و خود را خارج از یک بازی بزرگ قرار داده است.
من تصور میکنم که اروپا اولویت خود را باید بر شرق بگذارد و تا حدودی آنسوی اقیانوس اطلس را فراموش کند.
وی ادامه داد: به شدت نگران این هستم که فشارهای اقتصادی آمریکا به ایران منجر به این شود که در انتخابات آتی این کشور شاهد حضور یک نیروی محافظه کار در قدرت باشیم. البته همیشه شاهد این سناریو بودهایم. بیل کلینتون به اندازه کافی از اقدامات خاتمی حمایت نکرد و مردم ناامید از ایجاد اصلاحات، به احمدینژاد رای دادند و غرب هشت سال را برای ایجاد روابط بهتر با ایران از دست داد.
آمریکا میخواهدچهره ایران را به عنوان یک «دشمن سرکش» مطرح کند
وی افزود: اوباما این فرصت را از دست نداد و توانست با دولت روحانی به توافق برسد ولی هم اکنون شاهد خراب شدن همه این تلاش ها توسط دولت کنونی آمریکا هستیم. به نظر میرسد که جمهوریخواهان به دنبال روی کار آمدن یک رئیسجمهور محافظهکار هستند تا بتوانند چهره ایران را به عنوان یک «دشمن سرکش» مطرح کنند. اروپا میبایست در این مسیر به ایران کمک کند و یکی از این اهرم های کمک بحث اقتصادیست.
فرانسه، آلمان و بریتانیا ساز و کار اجرایی اینستکس را به درستی انجام دهند
لاکاساین ادامه داد: میبایست تفاوتی را بین بازیگران عرصه اقتصاد و بازیگران سیاست قائل باشیم. باید تصدیق شود که اروپا و به ویژه فرانسه، آلمان و بریتانیا در جهت برآورده شدن نیازهای اقتصادی برجام ساز و کار اینستکس را به درستی انجام دهند. این میتواند یک اقدام شجاعانه، هوشمندانه و چشمگیر تلقی شود. حرکتی که استقلال اروپا را حفظ میکند و نشانهای بر عدم تمکین تمام خواستههای آمریکا خواهد بود. مایک پومپئو اخیرا در یک دعوت خود خوانده به جمع وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل رفت تا فشارها علیه ایران را تشدید کند. در مورد اروپاییها مواضعشان را میدانیم. آنها نمیخواهند شاهد درگیری دیگری در منطقه باشند و هماکنون نیز بسیار در مورد وضعیت خلیج فارس نگران هستند.
وی گفت: «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان با صراحت اعلام کرد که «ما به شدت نیاز داریم که با ایران صحبت کنیم» وی همینطور گفت «ما میدانیم که توافق برجام برای امنیت اروپا لازم است. نمیخواهیم ایران را مجهز به سلاح هستهای ببینیم». «ژان ایو لو دریان» وزیر خارجه فرانسه نیز اعلام کرد: «فشارهای آمریکا علیه ایران برای ما خوشایند نیست.» اگر چه سخت است ولی مقامات ایرانی نیز نباید در دام تله آمریکا بیفتند.
ایران باید به مذاکرات خود با اتحادیه اروپا ادامه دهد و در این مورد اولتیماتوم صادر نکند.
لاکاساین تاکید کرد: کانالهای ارتباطی و اقتصادی باید باز بمانند. اتحادیه اروپا میبایست آنچه را میتواند در جهت حمایت از ایران انجام دهد. اروپا تلاشهای زیادی را برای فائق آمدن به تحریم های آمریکا انجام داده است ولی از طرفی هم نمیتواند شرکت ها را وادار به تجارت با ایران کند. آنها نمیخواهند که منافعشان تحت تاثیر تجارت با ایران از بین برود.
تحصیلکرده ها در فرانسه احساس نابرابری می کنند
این استاد علوم سیاسی با اشاره به وضعیت اجتماعی، سیاسی در فرانسه گفت: اصلاحات مبهمی در فرانسه در حال رخ دادن است که به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای جامعه فرانسه نیست. اعتراضکنندگان طیف متفاوت و ناهمگونی از جامعه را پوشش میدهند و بسیار سخت است که همه را بتوان راضی نگه داشت. و مشکل دیگر این است که رابطه بین احساسات و واقعیات قطع شده است. مشکل این است. از لحاظ اقتصادی و سیاسی و رفاه اجتماعی میبینیم که فرانسه اوضاع آنقدر بدی ندارد ولی مردم احساس میکنند که دولت آنها را رها کرده است.
وی ادامه داد: نردبانهای اجتماعی دیگر به خوبی کار نمیکنند. برای اولین بار اعتراض از پایین به بالا نیست. «هروه لابراس» متخصص فرانسوی آمار می گوید که در سال ۱۹۷۰ شش درصد از فرانسویها در دانشگاه تحصیل میکردند و به موازات آن شش درصد جایگاه مدیریتی وجود داشت. هم اکنون ۳۶ درصد جمعیت فرانسه تحصیلات دانشگاهی دارند ولی تنها ۱۶ درصد جایگاه شغلی مدیریتی وجود دارد که خود نشاندهنده پارادوکس در جامعه فرانسوی است. یعنی اینکه خیلی از تحصیلکرده ها احساس نابرابری میکنند.
با داعش دیگری روبهرو خواهیم بود
وی با اشاره به رشد افراطگرایی در اروپا گفت: ما با داعش دیگری مواجه خواهیم بود. مهم نیست که چه نامی بر آن گذاشته خواهد شد. مردان زیادی وجود دارند که جنون قدرت دارند و رویای به راه انداختن جنبشها را در سر می پرورانند و آن را بر زمین بارور فقر بنا میکنند. این یک داستان قدیمی است. به طور گستردهتر من در مورد افراط گرایی در آفریقا احساس نگرانی میکنم. اینکه گروههایی که احساس میکنند حق آنها توسط سایرین ضایع شده است برای مبارزه با دیگری قسم یاد میکنند. به خصوص در منطقه ساحل. اوضاع اینجا زمانی پیچیدهتر می شود که این گروهها با مافیا همراه میشوند.
در دوران پایان بربریت زندگی میکنیم
لاکاساین در پایان با اشاره به چشمانداز پیش روی جهان گفت: صرفا بحث «جهاد» مطرح نیست بلکه اختلافات درونطایفهای و بحثهای گرمایش زمین و خشکسالی نیز مطرح است که عشایر را نیز با مسائل معیشتی گریبانگیر کرده است. قرنهاست که بین عشایر و یکجانشینان نزاع وجود داشته است. سیلها و قحطیها، بحرانهای اجتماعی جدیدی مانند حاشیهنشینی به وجود خواهد آورد و همینطور با سیل پناهندگان مواجه هستیم. همین مساله در اروپا باعث شده که گروههای مخالف مهاجرت شکل بگیرد. طرفداران فاشیسم و راستگرایی رشد فزایندهای نسبت به سابق داشتهاند و همین باعث رشد پوپولیسم شده است. مطابق آنچه که «بونو لاتور» می گوید ما هیچگاه به مدرنیته نرسیدهایم و بلکه در دوران پایان بربریت زندگی میکنیم.
ما هر گونه مناسبات اجتماعی را به هم زدهایم و تخریب کردهایم که هم اکنون مشغول پرداخت کردن هزینه آن هستیم.