رویکرد ترامپ در مورد ناتو کاملاً متفاوت خواهد بود/ اوباما دکترین نظامی خاصی ارائه نداد
موضع‌گیری ترامپ در مورد ناتو، احتمال تغییر سیاست آمریکا در این خصوص را نمایان می‌کند که به نوعی نمایانگر دیپلماسی شخصی ترامپ است.
«عسگر قهرمانپور» تحلیلگر مسائل بین‌الملل در تحلیل آینده ناتو پس از به روی کار آمدن ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: آینده ناتو مستلزم بررسی محیط استراتژیک قبل و بعد از ۱۱ سپتامبر است. درست است که ناتو از اوایل دهه ۱۹۹۰ در خاورمیانه فعال بوده اما بعد از حوادث یازدهم سپتامبر نقش ناتو فعال‌تر شده است. اینکه ناتو تا چه حد توانسته محیط شکننده امنیت منطقه‌ای را بهبود بخشد مساله حائز اهمیت است. چراکه این ابتکار فاز اول سیاست خاورمیانه‌ای ناتو بود و بعد از آن این سیاست به تدریج گسترش یافت. در واقع ناتو با توجه به اهمیت خاورمیانه، در نشست سال ۱۹۹۴ در بروکسل گفتگو با کشورهای مدیترانه جنوبی را شروع کرد و به تدریج آن را توسعه و ادامه داد. در اینجا ابتکار مبتنی بر افزایش همکاری با کشورهای خلیج فارس مدنظر قرار گرفت که در خلال آن باید به "ابتکار استانبول" اشاره کرد.
وی ادامه داد: هدف از دو گفت‌وگو تقویت جریان همکاری با کشورهای خاورمیانه بوده که بر موضوعات امنیت نرم متمرکز بود. به گونه‌ای که تبادل دانش تخصصی، ایجاد سازوکارهای رایزنی و تمرین‌های نظامی از موضوعات مهمی بود که در این بین پیگیری می‌شد. موضوع مهم این است که ناتو و خاورمیانه به دلیل «خلاء سیاسی و ژئواستراتژیک» به یکدیگر نزدیک نمی‌شوند. چراکه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در زیر سایه آمریکا قرار دارد و همین موضوع موجب نزدیک شدن ناتو به غرب آسیا نمی‌شود. از این منظر باید توجه داشت که تاثیر ناتو و آمریکا بر خاورمیانه زیاد است و از جهت دیگر بدون نگاه بر سیاست‌های آمریکا نمی‌توانیم تحلیل درستی از این موضوع ارائه کرده و یا راهبرد و جهت‌گیری آنرا در خاورمیانه درک کرد.
دو نکته در این بین حائز اهمیت است. نخست اینکه حوادث ۱۱ سپتامبر نقش ناتو در خاورمیانه را تغییر داده و دوم اینکه ناتو به ابزاری در دست ایالات متحده تبدیل شده است. شاید برخی‌ها بر این نظر باشند که یک جانبه‌گرایی آمریکا تهدید حیات ناتو تلقی نمی‌گردد اما باید دانست که قرار داشتن این سازمان در زیر سایه آمریکا می‌تواند وجهه و عملکرد ناتو را با مشکل مواجه کند. از بعد دیگر باید نظرات و تفاسیر روسای جمهور آمریکا در مورد ناتو مدنظر قرار گیرد. به گونه‌ای که تمامی روسای جمهور آمریکا از ابتدای شکل‌گیری ناتو تا دولت اوباما تفاسیر متناقضی را از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ارائه دادند. آنها تا به امروز سخن از ائتلاف اراده می‌زدند که این بحث در زمان اوباما پررنگ‌تر بود.
این پژوهشگر حوزه بین‌الملل با تاکید بر اینکه همکاری با ناتو در زمان اوباما تا حدود زیادی با سیاست‌های ترامپ متفاوت خواهد بود گفت: در دولت اوباما موضع وی در قبال ناتو مبتنی بر سیاست واگذار کردن خاورمیانه به متحدان این کشور بود که در پرونده لیبی و سوریه کاملاً چنین حالتی را می‌توان مشاهده کرد. اولویت اوباما نبرد با چین و هند بود و محور آتلانتیک حتی پرونده اوکراین در سطوح دیگر قرار داشت. از این جهت خیلی‌ها معتقدند این موضوع باعث نمایان شدن خلاء امنیتی شده که اتفاقاً ترامپ در اظهارنظرهای خود به آن اشاره کرد. لذا با توجه به وضعیت فعلی و اوضاع ناتو قبل و بعد از ۱۱ سپتامبر احتمال تغییر سیاست‌های ترامپ در قبال ناتو وجود دارد که این موضوع بر دو متغیر استوار است.
وی افزود: نخست اینکه ترامپ درصدد است تا سیاست‌های خارجی اوباما را تغییر دهد. به عنوان مثال ترکیه در خیلی از محورها فریب سیاست‌های آمریکا در طول هشت سال گذشته را خورده و زمانی که آمریکا به بحث استقلال کردها اشاره کرد موجب ایجاد بی اعتمادی میان خود و ترکیه شد. از حیث دیگر عدم تمایل درگیر شدن نظامیان آمریکا در خاورمیانه در طول دوران اوباما نشان از این دارد که قرائت ایالات متحده تا حدودی در خصوص خاورمیانه و حتی ناتو متفاوت شده است.
از منظری دیگر باید بدانیم که آنکارا پس از کودتای ۱۵ جولای نگاه مثبت به واشنگتن ندارد و در سوی دیگر رابطه میان اوباما و پوتین در این هشت سال یک ارتباط مفید و مثبت قلمداد نمی‌گردد. از این منظر زمانی که درک می‌کنیم ارتش ترکیه دومین ارتش ناتو است و تا حدودی ترک‌ها به سمت مسکو متمایل می‌شوند این معنا نمایان می‌شود که چنین اتحادی می‌تواند برای آمریکا و ناتو خطرناک قلمداد گردد. حتی شاهد بودیم که آمریکا میدان‌داری لهستان دز این حوزه را افزایش دارد که به نوعی نشان می‌دهد تقابل چند جانبه‌ای میان روسیه و آمریکا در مواجهه با ناتو وجود دارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه شخصیت ترامپ می‌تواند در سیاست های آمریکا در قبال ناتو تاثیرگذار باشد بیان کرد: باید توجه داشت بخش دیگری از تحلیل این موضوع بستگی به شخصیت دونالد ترامپ دارد. به نحوی که وی گفته بود ناتو یک نهاد بی‌فایده است و اتفاقاً این موضوع "دیپلماسی شخصی ترامپ" را به نمایش می‌گذارد و در بعد دیگر گویای احتمال تقابل آشکار با ناتو است. باید توجه داشت که همچنان کابینه وی شکل نگرفته اما به هرحال احتمال دارد که ترامپ تغییر محسوسی در روابط خود با ناتو ایجاد کند. چراکه وی با توجه به شعار انتخاباتی خود درصدد احیای عظمت آمریکا است که این سیاست‌ها دقیقاً برخلاف استراتژی اوباما در خصوص ناتو قلمداد می‌گردد.
قهرمانپور اضافه کرد: مسئله‌ای که تا حدودی این وضعیت را معلق جلوه می‌دهد این است که تاریخ آمریکا نشان داده این کشور متحدینی که برای واشنگتن هزینه‌های زیادی را پدیدار کرده‌اند از دست نخواهد داد. زیرا اولاً ناتو تنها سازمان پیوند فرا آتلانتیکی تلقی می‌گردد و از جهتی دیگر سازمانی مهم برای همگام کردن کشورها ارزیابی می‌شود. از نگاهی دیگر ناتو سازمانی مناسب برای حفظ منافع کشورها از طریق گفتگوی سیاسی و عملکرد نظامی عنوان می‌گردد و از بعد دیگر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یکی از مراجع مهم صلح‌سازی به شمار می‌رود و حتی مهم‌ترین سازمان پیوند با اعضای غیر ناتو قلمداد کنیم.
وی در پایان یادآور شد: کارشناسان و مفسران اذعان کرده‌اند که ترامپ مواضع خود را پس از انتخابات تعدیل و کمرنگ کرده است و این موضوع در مورد مسلمانان، زنان و حتی مهاجران صدق می‌کند. از نگاهی دیگر یک تضاد معنادار در شخصی وی دیده می‌شود که حتی ممکن است در مورد ناتو هم نمایان شود. اما به هر حال رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده است که سیاست‌های اوباما را تغییر خواهد داد. چراکه جرج بوش در زمان ریاست جمهوری خود دکترین نظامی خاصی از خود ارائه داده بود اما اوباما نتوانست دکترین نظامی مشخص از خود به جا بگذارد. لذا به نظر می‌رسد که ترامپ دکترین نظامی جدید خود در مورد ناتو و در خصوص سایر موارد مطرح خواهد کرد.