محدود کردن حماس در ترکیه پیش‌شرط اصلی اسرائیل در عادی‌سازی روابط/ حمایت اردوغان از فلسطین برای کسب منافع صورت گرفت
نزدیک شدن مجدد ترکیه به اسرائیل برای استفاده از لابی این رژیم برای پیوستن به اتحادیه خواهد بود و از بُعد دیگر محدودسازی حماس از سوی اسرائیل تلقی می‌شود.
«قاسم مومنی» کار‌شناس مسائل بین‌الملل با اشاره به عادی سازی روابط ترکیه و اسرائیل در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: روابط ترکیه و اسرائیل قدمت چند دهه‌ای دارد و باید بگوییم که ترکیه به عنوان اولین کشور مسلمان در هشتم مارس ۱۹۴۹ موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخت که این روابط از زمان دولت عثمانی تاکنون وجود داشته است. لذا از بدو تاسیس این رژیم موافقت ترکیه به‌رغم تمامی درگیری‌های مسلمانان با رژیم صهیونیستی پا برجا بوده و سیاست‌های ترکیه همسو با سیاست‌های اسرائیل تبیین و اجرایی شده است.
وی ادامه داد: زمانی که صهیونیست‌ها اقدام به کشتار مسلمانان و ساکنان سرزمین‌های اشغالی کردند، این روابط همچنان در هر مقطع زمانی وجود داشت و به طور کلی هیچ‌گاه قطع روابط میان تل‌آویو و آنکارا را شاهد نبودیم. اوج این روابط در قالب روابط اقتصادی، نظامی و سیاسی از سال ۱۹۹۵ رسماً به صورت علنی اعلام شد و ترکیه از آن تاریخ تاکنون به عنوان حامی اسرائیل معرفی شد که این مذاکرات در مادرید و به خصوص در بحث مذاکره مساله فلسطین تاثیرگذار بود.
درست است که توسعه روابط میان ترکیه و کشورهای جهان اسلام مدنظر بوده اما ترکیه از دیرباز تا کنون براساس منافع ملی گام برداشته و مناسبات خود با اسرائیل را همچنان پیگیری کرده است. این روند ادامه دارد تا جایی که دولت رجب طیب اردوغان و حزب عدالت توسعه به عنوان یک حزب اسلامی به روی کار آمد و شاهد بروز روابط جدید میان دو طرف بودیم. در خلال این روابط مواضع اردوغان در حفظ حقوق مردم فلسطین پابرجا بود. به گونه‌ای که از این موضوع به عنوان یک شعار استفاده کرد و توانست رای قابل قبولی از مردم اخذ کند. از این جهت است که می‌گوییم اردوغان یک موج‌سواری سیاسی را در آنکارا نمایان کرد که خروجی آن کنار زدن احزاب سیاسی ترکیه و نهایتاً امتیازگیری سیاسی به نفع خود بود.
رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی چشم انداز ابرار نوین خاطرنشان کرد: به‌رغم صحبت‌هایی که اردوغان در مورد فلسطین داشت و حتی مواضعی که به صورت علنی در مورد این پرونده اخذ کرده بود، همچنان تصمیم‌های حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان بر ادامه روابط با اسرائیل اصرار داشت و به هیچ وجه روابط دو طرف با یکدیگر قطع نشد. در ادامه حمله به کشتی مرمره از سوی نظامیان رژیم صهیونیستی و کشته شدن ۱۰ فعال مدنی ترکیه باعث شد تا اردوغان از این موضوع استفاده کند و گستره حمایت نمادین خود از فلسطین را تا بالاترین حد پیش ببرد و از این موضوع برای نزدیک شدن به کشورهای اسلامی استفاده کرد.
وی افزود: تمامی این روند در سال‌های اخیر که به نوعی یک بازه زمانی شش ساله را پشت سر می‌گذارد باعث شد تا نهایتاً چند روز قبل با خبر عادی‌سازی روابط میان ترکیه و اسرائیل مواجه شویم. در روند این عادی‌سازی مسئله‌ای که مطرح شد این است که هیچ پیش‌فرضی از سمت ترکیه برای عادی‌سازی روابط اعلام نشده و تمامی بار این موضوع و سنگینی آن به روی دوش ترک‌ها است که با پیش‌فرض‌های اسرائیل این فضا خلق شد. از سوی دیگر عدم عذرخواهی اسرائیل و قطع روابط میان مسکو و آنکارا نشان‌دهنده این است که ترکیه می‌بایست هرآنچه را که اسرائیل به عنوان شرط عادی‌سازی اعلام کرده، پذیرفته و عملی کند. از سمت دیگر، در داخل ترکیه بسیاری از یاران اردوغان از حزب عدالت و توسعه خارج شدند و می‌توانیم بگوییم که وی تا حدودی در کارزار سیاسی تنها شده است.
این‌که چرا ترکیه برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل وارد مذاکره شد در یکی از ابعاد استفاده از لابی صهیونیست‌ها در خصوص اتحادیه اروپا را شاهد هستیم. به صورتی که ترک‌ها در صدد هستند تا از لابی تل‌آویو برای ورود به اتحادیه اروپا استفاده کنند و علاوه بر آن در بحث بحران سوریه هم بتوانند از حمایت‌های اسرائیل برخوردار شوند.
مومنی در مورد شروط اسرائیل برای محدودسازی حماس در خاک ترکیه عنوان کرد: یکی از شرط‌های اصلی نتانیاهو برای عادی‌سازی روابط میان طرفین، استقرار کامل حماس در خاک ترکیه است. به صورتی که اقدام‌های آنها تنها دیپلماتیک و سیاسی خواهد بود. حماس پس از آن‌که پایگاه اصلی خود در دمشق را به مقصد قطر تَرک کرد، توانست پس از آن به ترکیه ورود کند و ترکیه هم از حماس حمایت کرد. لذا این موضوع باعث شد تا حماس در ترکیه اقدام به تاسیس دفتر سیاسی کند و در آنجا می‌توانست به نقل و انتقال بودجه خود بپردازد. از این رو با این پیش‌فرض اسرائیل به میدان آمد تا بتواند توان میدانی حماس را تقلیل دهد و محدود کند.
وی در پایان یادآور شد: بحث تاسیس پروژه‌های عمرانی توسط ترکیه در مرز سرزمین‌های اشغالی و غزه یکی از مواردی بود که می‌تواند به عنوان یک داده مثبت از سمت اسرائیل به ترکیه تلقی شود. در اینجا است که باید بگوییم یکی از امتیاز‌های مثبتی که اسرائیل بر آن تاکید داشت، همین بحث تاسیس پروژه‌های عمرانی توسط ترکیه در مرز فلسطین و غزه بوده که ترکیه به نوعی می‌خواهد با این روند به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل پرداخته و بر اقدام‌های این رژیم سرپوش بگذارد.