دونباس؛ کلید معامله پوتین و ترامپ برای پایان جنگ اوکراین؟
در تحولی غافلگیرکننده که پیچیدگی‌های جنگ اوکراین را بار دیگر نمایان می‌سازد، روزنامه «فایننشال تایمز» از جزئیات تازه و کم‌سابقه‌ای درباره فشارهای واشنگتن بر کی‌یف برای پایان دادن به جنگ با روسیه پرده برداشت.
به گزارش ایلنا به نقل از فایننشال تایمز، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از همتای اوکراینی خود ولودیمیر زلنسکی خواسته است با واگذاری کامل منطقه دونباس به روسیه موافقت کند؛ درخواستی که از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شروط مسکو برای توقف عملیات نظامی یاد می‌شود.
این افشاگری پرسش‌های تازه‌ای درباره نقش «پرونده دونباس» در شکل‌گیری معامله احتمالی میان آمریکا و روسیه مطرح می‌کند؛ معامله‌ای که می‌تواند مسیر جنگ اوکراین را تغییر دهد و روابط واشنگتن و کی‌یف را وارد مرحله تازه‌ای کند.
منابع آگاه می‌گویند ترامپ حتی زلنسکی را نسبت به تهدید مستقیم ولادیمیر پوتین هشدار داده و به او گفته است که رئیس‌جمهور روسیه در صورت مخالفت کی‌یف با شروط مسکو «اوکراین را نابود خواهد کرد»؛ تهدیدی که بر پیچیدگی بحران افزوده است.
با این حال، زلنسکی که بر حفظ تمامیت ارضی اوکراین تأکید دارد، توانسته است ترامپ را از حمایت صریح از واگذاری کامل دونباس منصرف کرده و به‌جای آن، پیشنهاد «تثبیت خطوط تماس» در جبهه‌ها را مطرح کند.
از سوی دیگر، اظهارات اخیر پوتین حاکی از آن است که او در صورت پذیرش رسمی سیطره روسیه بر بخش عمده دونباس، آماده عقب‌نشینی محدود از بخش‌هایی از خرسون و زاپروژیاست؛ موضوعی که سناریوهای تازه‌ای را درباره آینده جنگ مطرح می‌کند.
نقش کلیدی دونباس در توافق احتمالی
بسیاری از تحلیلگران معتقدند بازگشت دوباره پرونده دونباس به مرکز تحولات، نشان می‌دهد این منطقه ممکن است به «محور یک معامله بزرگ» میان واشنگتن و مسکو تبدیل شود؛ به‌ویژه پس از گزارش فایننشال تایمز مبنی بر اینکه ترامپ از زلنسکی خواسته برای پایان جنگ، دونباس را به‌طور کامل به روسیه واگذار کند.
سمیر ایوب، کارشناس مسائل روسیه، در گفت‌وگو با ارم‌نیوز می‌گوید لغو نشست برنامه‌ریزی‌شده روسای جمهور آمریکا و روسیه در بوداپست – که قرار بود بر پایه پیشنهادهای ترامپ در نشست آلاسکا برگزار شود – همچنان بر فضای سیاسی سایه انداخته است. او توضیح می‌دهد که ترامپ در آن مذاکرات طرحی برای «تبادل سرزمینی» ارائه داده بود؛ به‌گونه‌ای که روسیه استان‌هایی را که در همه‌پرسی‌ها به نفع مسکو رأی داده‌اند نگه دارد و در مقابل، بخش‌هایی از استان‌های سومی و خارکیف به اوکراین بازگردانده شود.
به گفته ایوب، این پیشنهاد با مخالفت جدی کی‌یف و کشورهای اروپایی مواجه شد، اما ترامپ همچنان آن را عملی و مؤثر می‌دانست؛ به‌ویژه در شرایطی که تحولات میدانی به سود روسیه پیش می‌رفت. پیشروی ارتش روسیه در جبهه‌های مختلف، به‌ویژه در دونتسک و مناطق اطراف، نگرانی‌های عمیقی در اروپا ایجاد کرده است؛ زیرا نیروهای اوکراینی کنترل بخش‌هایی از خاک خود را از دست داده‌اند و این مسئله احتمال گسترش نفوذ روسیه در اوکراین را افزایش می‌دهد؛ سناریویی که کی‌یف، اروپا و آمریکا آن را غیرقابل قبول می‌دانند.
ایوب معتقد است ادامه پیشروی‌های روسیه در میدان نبرد، قدرت ترامپ برای فشار به کشورهای اروپایی و کشاندن آن‌ها به میز مذاکره را افزایش می‌دهد. او به اظهارات مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، اشاره می‌کند که گفته بود «ملاقات با پوتین بهتر از عدم ملاقات است»، جمله‌ای که نشان می‌دهد طرح‌های ترامپ هنوز در جریان تصمیم‌گیری‌های واشنگتن مورد بررسی قرار دارند و روسیه احتمالا آماده بررسی آن‌هاست. با این حال، مقاومت اروپا و دولت زلنسکی بزرگ‌ترین مانع تحقق چنین معامله‌ای است.
ایوب هشدار می‌دهد که فشارهای نظامی روسیه ممکن است اروپا را به پذیرش «تسویه محدود» وادار کند؛ زیرا ادامه وضعیت فعلی می‌تواند منجر به از دست رفتن بخش‌های بیشتری از خاک اوکراین شود. او همچنین تأکید می‌کند که اگر کی‌یف اکنون حاضر به مذاکره نشود، ممکن است در آینده با شرایط سخت‌تری روبه‌رو شود؛ شرایطی که در آن روسیه کنترل مناطق استراتژیکی مانند خرسون، زاپروژیا، دونتسک، لوهانسک، کریمه و احتمالا سومی و بخشی از خارکیف را در دست خواهد داشت.
راهبرد «کمربند امنیتی» روسیه
ایوب تأکید می‌کند که استراتژی کنونی روسیه ایجاد یک «کمربند امنیتی» در امتداد مرزها از استان کورسک تا بلگورود است. به گفته او، تحقق این هدف نه تنها موقعیت روسیه را در میدان تثبیت می‌کند، بلکه دست مسکو را در مذاکرات آینده به‌ویژه با بازگشت طرح «تبادل سرزمینی» از سوی دولت ترامپ، تقویت خواهد کرد.
