ابعاد و پیامد طرح اسرائیل بزرگ برای کشورهای منطقه

مصدق مصدقپور، کارشناس مسائل منطقه با اشاره به طرح  اسرائیل بزرگ که از سوی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی مطرح شده است، در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: نتانیاهو اخیرا اعلام کرد که گام‌هایی را در مسیر تشکیل اسرائیل بزرگ برداشته‌ایم. این مسأله البته موضوع تازه‌ای نیست؛ بلکه ایده‌ای قدیمی است که اسرائیل از ابتدای موجودیت این رژیم مطرح کرده‌ و هدفشان تسلط بر تمامی سرزمین فلسطین شامل کرانه باختری و غزه، به‌علاوه شبه‌جزیره سینا در مصر و بلندی‌های جولان در سوریه است. عبارت «اسرائیل بزرگ» نخستین بار پس از جنگ ۱۹۶۷ میلادی به‌عنوان یک هدف محوری مطرح شد و ویژگی‌های آن نیز همان زمان مشخص شد. اکنون نتانیاهو این مفهوم را توسعه داده و در سخنانی حاشیه‌ای، از شهری بزرگ سخن گفته که شامل سرزمین‌های فلسطینی و بخش‌هایی از خاک اردن، لبنان، سوریه و مصر خواهد بود. او این اقدام را وظیفه دینی و مذهبی خود دانسته و آن را به متون دینی یهودی مانند تلمود نسبت داده است.

وی ادامه داد: این اظهارات واکنش‌های زیادی در پی داشت. برخی کشورهای عربی، به‌ویژه آن‌هایی که نامشان مستقیماً در این سخنان آمده، موضع‌گیری کردند. اردن بیانیه‌ای صادر کرده و این طرح را محکوم کرد؛ مصر نیز همین موضع را اتخاذ کرد. این بار، در حالی که اکثر کشورهای عربی و اسلامی سخنان نتانیاهو را محکوم کردند، لبنان هیچ واکنشی نشان نداد؛ گویی هیچ اتفاقی رخ نداده است؛ در حالی که سخنان نتانیاهو آشکارا تهدیدی برای حاکمیت لبنان و منطقه است و این رویکرد، معیارهای دیپلماسی لبنان را زیر سؤال می‌برد. نتانیاهو با این اظهارات، در واقع سیلی محکمی به همه کسانی زد که روی امکان توافق با رژیم صهیونیستی شرط‌بندی کرده بودند. این سخنان، ماهیت دولت افراطی اسرائیل و وابستگی عمیق آن به ایدئولوژی «اسرائیل بزرگ» را آشکارتر کرد. چنین رویکردی می‌تواند در آینده نزدیک زمینه‌ساز عملیات نظامی علیه برخی کشورهای منطقه با هدف اشغال سرزمین‌های ذکر شده در نقشه اسرائیل بزرگ شود. بنابراین، زمان آن رسیده که با این مواضع نه فقط در عرصه بیانیه و محکومیت لفظی، بلکه در میدان عمل مقابله کرد.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: فلسطینی‌ها نیز باید اختلافات داخلی خود را پایان دهند. پیش‌تر، تمام مشکلات را به گردن حماس می‌انداختند اما به هر ترتیب حالا باید اتحاد داخلی را حفظ کرد. لذا در شرایطی که غزه تحت محاصره و گرسنگی عمدی قرار دارد، سخنان نتانیاهو بیانگر ماهیت واقعی اسرائیل است. در جهان عرب، به‌ویژه در عراق، کاربران شبکه‌های اجتماعی و وزارت خارجه این کشور انتقادات تندی به طرح «اسرائیل بزرگ» وارد کرده‌اند. تصویر نقشه‌ای که نتانیاهو نمایش داده، نشان می‌دهد این طرح ماهیت آشکارا توسعه‌طلبانه دارد. به نظر می‌رسد این اظهارات بیش از هر چیز تلاشی برای بقای سیاسی نتانیاهو است. او با بحران‌های متعدد داخلی روبه‌روست و از اعتراضات بی‌سابقه در سرزمین‌های اشغالی، اختلافات عمیق میان جریان‌های سیاسی اسرائیل گرفته تا کاهش اعتماد عمومی به توانمندی دولت و ارتش در تحقق اهداف نظامی. 

وی افزود: همزمان، جایگاه بین‌المللی اسرائیل از همبستگی پیشین به انزوای گسترده رسیده و بسیاری از متحدان سنتی نیز به دلیل بحران انسانی در غزه، این رژیم را محکوم می‌کنند و فشارها از سوی نهادهای بین‌المللی برای تشکیل کمیته‌های حقیقت‌یاب و بررسی اتهام جنایت جنگی افزایش یافته است. در حوزه امنیتی نیز اسرائیل با چالش‌های جدی در جبهه‌های مختلف روبه‌روست؛ از ایران و یمن تا سوریه و عراق. همین فشارها باعث شده نتانیاهو با طرح‌های جنجالی، افکار عمومی را منحرف و موقعیت خود را تثبیت کند. با این حال، تحقق عملی چنین طرحی بسیار بعید است و بیش از آن‌که نشان‌دهنده قدرت باشد، نشانه ضعف و بحران‌زدگی داخلی و خارجی اسرائیل است. 

مصدق پور در پایان خاطرنشان کرد: واکنش کشورهای عربی، به‌ویژه آن‌هایی که روابط خود را با اسرائیل عادی کرده‌اند، آزمونی جدی خواهد بود. تجربه نشان داده که بسیاری از این دولت‌ها به جای مقابله، به مماشات روی می‌آورند؛ اما این سیاست می‌تواند برای آنها بسیار پرهزینه باشد. در نهایت، سخنان نتانیاهو را باید نه به‌عنوان طرحی صرفاً سیاسی، بلکه به‌مثابه زلزله‌ای راهبردی دید که می‌تواند هم موجب تغییرات عمده در معادلات منطقه شود و هم در صورت واکنش فعال محور مقاومت، به عقب‌نشینی اسرائیل بینجامد.