تضمین افزایش پایداری جریان انرژی در میادین نفتی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، احمد محمدی در مراسم  افتتاح آزمایشگاه تضمین انرژی پاسارگاد در انستیتو مهندسی نفت دانشکده فنی دانشگاه تهران با اشاره به بحران «افت فشار» در مخازن نفتی کشور، بر نقش حیاتی این آزمایشگاه اظهار داشت؛ در حال حاضر بسیاری از مخازن خامی ما با افت فشار مواجه‌اند که منجر به رسیدن نفت به نقطه حباب و تشکیل رسوب آسفالتین می‌شود.

وی افزود: این پدیده هم‌اکنون تولید روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت، به‌ویژه در میادین حیاتی غرب کارون (دارخوین، آزادگان و یادآوران) را تهدید می‌کند.

مدیر عامل اکتشاف، توسعه و تولید انرژی پاسارگاد گفت: وقتی بدانیم هزینه حفاری هر چاه در این مناطق بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون دلار است، ارزش داده‌های این آزمایشگاه برای حفظ سرمایه‌های ملی مشخص می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: ما برنامه افزایش تولید از ۶۵ هزار به ۱۱۰ هزار بشکه در روز را در دستور کار داریم و نکته مهم اینجاست که ۸۰ درصد از این افزایش تولید، وابسته به میادینی است که با چالش آسفالتین درگیر هستند. بنابراین، پایداری تولید و تحقق اهداف توسعه‌ای ما، مستقیماً به نتایج علمی و راهکارهای فناورانه این آزمایشگاه گره خورده است.

محمد حسین امید رئیس دانشگاه تهران نیز اظهار داشت: ۲۵ سال پیش موضوع ارتباط دانشگاه و صنعت مطرح بود، اما همکاری مستمر و پایدار بین این دو وجود نداشت. این آزمایشگاه در چنین شرایطی شکل گرفت. در آن زمان قوانین حمایتی کافی برای توسعه این نوع همکاری‌ها وجود نداشت و دانشگاه‌ها و صنایع چندان تمایلی به همکاری نداشتند، اگرچه هر دو طرف علاقه‌مندی خود را اعلام می‌کردند.

وی افزود: در این سال‌ها وزارت نفت به عنوان پیشران اقتصاد کشور نقش مهمی در ارتباط دانشگاه با صنعت ایفا کرده و همیشه پیشرو بوده است.

رئیس دانشگاه تهران همچنین به قانون جهش تولید دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: این قانون ظرفیت بسیار خوبی ایجاد کرده است. اخیراً جلسه‌ای یک‌روزه با حضور ۱۵ دانشگاه برتر کشور و حدود ۴۰ شرکت صنعتی برگزار شد تا نحوه اجرای این قانون بررسی شود. با وجود مشکلات اولیه در حوزه مالیات و نگرانی شرکت‌ها، تفاهمنامه‌ای بین وزیر اقتصاد، معاون علمی رئیس جمهور و وزرای علوم و بهداشت به امضا رسید که استفاده از اعتبار مالیاتی برای حمایت از فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها را تسهیل می‌کند.

وی ادامه داد: سال گذشته عملکرد مالیاتی در این حوزه حدود ۴۰۰ میلیارد تومان بود، در حالی که ظرفیت امسال تا ۶۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است، هرچند تاکنون کمتر از ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان استفاده شده است. دلیل اصلی، مسائل مالیاتی و عدم آمادگی کامل دستگاه‌ها بود که اکنون با تفاهمنامه رفع شده و انتظار می‌رود از این پس بهره‌برداری از این ظرفیت افزایش یابد.

رئیس دانشگاه تهران در ادامه توضیح داد: قانون جهش تولید دانش‌بنیان این امکان را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند تا از اعتبار مالیاتی خود برای همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیق و توسعه استفاده کنند، بدون آنکه نیاز باشد منابع مالی خود را مستقیم صرف کنند. این قانون شامل ۲۰ ماده است که حوزه‌های مختلفی از جمله تحقیق و توسعه را پوشش می‌دهد. شرکت‌ها می‌توانند مراکز تحقیق و توسعه خود را در دانشگاه‌ها راه‌اندازی کنند و هزینه‌های علمی خود را از طریق اعتبار مالیاتی پوشش دهند.

وی افزود: این ظرفیت می‌تواند به توسعه سریع‌تر آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در سطح دانشگاه کمک کند. دانشگاه تهران در تمامی حوزه‌های علمی آمادگی دارد در ایجاد مراکز تحقیق و توسعه با شرکت‌ها و مجموعه‌های صنعتی بزرگ همکاری کند. همچنین این دانشگاه از فضای شهر دانش برای ایجاد برج‌های فناوری مشترک استفاده می‌کند و چند پروژه مشابه در مراحل نهایی مذاکره قرار دارند.

وی ادامه داد: این همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری اطلاعات و سلامت مشترک بین علوم پزشکی و صنعت در حال انجام است و دانشگاه آمادگی کامل دارد تا از ظرفیت‌های قانون جهش تولید دانش‌بنیان و توان علمی خود برای توسعه این همکاری‌ها بهره ببرد. رئیس دانشگاه تأکید کرد که قوانین حمایتی اکنون وجود دارند و شرایط برای اجرای چنین همکاری‌هایی بسیار ساده‌تر و تسهیل شده است.

همچنین مهدی قاسمی، رئیس دانشکدگان فنی دانشگاه تهران، در تشریح جزئیات شکل‌گیری این مرکز، آن را گامی راهبردی در مسیر خودکفایی علمی کشور دانست. به گفته وی، زیرساخت فیزیکی این آزمایشگاه در دل دانشکده فنی که ریشه‌های تأسیس آن به سال ۱۳۸۰ و دوران وزارت مهندس زنگنه بازمی‌گردد، توسعه یافته است. این مجموعه عظیم با زیربنای نزدیک به ۱۱ هزار مترمربع، شامل ۷ طبقه اداری و ۲ طبقه آزمایشگاهی، اکنون به یکی از قطب‌های اصلی تحقیقات نفت و گاز کشور تبدیل شده است.

قاسمی با تأکید بر ظرفیت‌های کم‌نظیر علمی این دانشکده اظهار کرد: این مجموعه با بهره‌گیری از ۴۵ عضو هیئت علمی برجسته و ۱۳ گروه تخصصی در گرایش‌های مختلف مهندسی نفت (مخازن، حفاری، بهره‌برداری و اکتشاف)، تاکنون بیش از ۱۳۰ میلیارد تومان پروژه صنعتی موفق را به سرانجام رسانده است. وجود ۱۴ آزمایشگاه مرجع و تجهیزات تصویربرداری منحصربه‌فرد، گواهی بر توانمندی ما در حل چالش‌های پیچیده صنعت نفت است.

وی در خصوص فرآیند راه‌اندازی آزمایشگاه تخصصی «تضمین جریان» افزود: این پروژه با سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد تومانی برای نوسازی ابنیه و تأسیسات و تأمین تجهیزات پیشرفته به ارزش ۳۱ هزار دلار، ظرف مدت ۹ ماه به بهره‌برداری رسید. افتخار ما این است که عمده تجهیزات پیشرفته این مرکز توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بومی‌سازی شده است. همچنین با وسواس فراوان، تمامی استانداردهای سخت‌گیرانه HSE از جمله تهویه پیشرفته و سیستم‌های ایمنی کار با نفت زنده در محیط دانشگاهی پیاده‌سازی و تأیید شده است.

قاسمی مهم‌ترین ویژگی متمایز این آزمایشگاه را عبور از مقیاس‌های کوچک دانست و گفت: برخلاف آزمایشگاه‌های معمول که پارامترها را در طول‌های کوتاه ۶ تا ۱۰ متری بررسی می‌کنند، ما در اینجا توانایی شبیه‌سازی جریان سیال در لوله‌هایی با طول ۵۰ تا ۱۰۰ متر را ایجاد کرده‌ایم. این قابلیت به ما اجازه می‌دهد اثرات امواج فراصوت، مواد بازدارنده و پدیده برش آب را در شرایطی بسیار نزدیک به واقعیت چاه‌های نفت بررسی کنیم تا دقیق‌ترین راهکارها برای جلوگیری از رسوب آسفالتین و خوردگی تجهیزات ارائه شود.

به گزارش ایلنا، مراسم افتتاح آزمایشگاه تخصصی تضمین جریان انرژی با حضور علی آقامحمدی‌ رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظم رهبری، بیژن زنگنه وزیر اسبق نفت، محمد حسین امید رئیس دانشگاه تهران فعالان حوزه انرژی در محل انستیتو دانشگاه تهران برگزار شد.

این آزمایشگاه با هدف توسعه فناوری‌های پیشرفته و ارتقای دانش فنی در حوزه بررسی و کنترل عوامل آسیب‌زا در فرآیند تولید و انتقال هیدروکربن و با رویکرد افزایش بهره‌وری تولید چاه‌های نفتی و تقویت پیوند صنعت و دانشگاه راه‌اندازی شده است.

تمرکز اصلی این مرکز بر مطالعات تخصصی در زمینه جلوگیری از نشست آسفالتین، رسوبات معدنی و وکس، تورم و مهاجرت ذرات رس و شن، آسیب پلیمرها، خوردگی تجهیزات و تشکیل کف و امولسیون است؛ عواملی که می‌توانند منجر به اختلال در تولید، افزایش هزینه‌های تعمیرات و حتی حفاری مجدد چاه‌ها شوند.

این آزمایشگاه با هدف کاهش نیاز به تعمیرات و افزایش پایداری جریان، بستر علمی لازم را برای طراحی راهکارهای پیشگیرانه و بهینه‌سازی عملیات تولید فراهم آورده است. آزمایشگاه تخصصی تضمین جریان انرژی پاسارگاد علاوه بر میدان‌های نفتی سپهر و جفیر به‌عنوان یک آزمایشگاه مرجع در حوزه افزایش پایداری جریان و بهینه‌سازی عملیات تولید، قابلیت استفاده در سایر میادین نفتی کشور را نیز دارد.

در فاز نخست این مرکز، سامانه پیشرفته مطالعه نشست آسفالتین در شرایط واقعی تولید طراحی، ساخته و همزمان با افتتاح آزمایشگاه به بهره‌برداری رسید. این سامانه با شبیه‌سازی لوله مغزی و سنگ مخزن، امکان بررسی دقیق محل و حجم نشست آسفالتین را در فشار و دمای بالا فراهم می‌کند و با قابلیت تزریق دقیق نفت زنده، مواد بازدارنده و برش آب و تنظیم فشار خروجی، شرایط واقعی درون چاه را شبیه‌سازی می‌کند. داده‌های حاصل از این سامانه نقش مهمی در طراحی مواد شیمیایی، پیش‌بینی رفتار جریان و کاهش ریسک‌های عملیاتی دارد.

این آزمایشگاه بر مطالعه شرایط و روش‌های جلوگیری از آسیب سازند، کاهش لزوم تعمیر چاه و تسهیل انتقال نفت و گاز در خطوط لوله متمرکز است و مجموعه‌ای از آزمون‌های تخصصی از جمله بررسی نشست آسفالتین نفت زنده و مرده، اثر بازدارنده‌ها، برش آب، جنس و زبری لوله‌های مغزی، بررسی عملکرد حلال‌ها و دیسپرسانت‌ها در شرایط تعمیر چاه و همچنین بررسی اثر امواج التراسونیک بر کاهش رسوبات و افت دبی جریان را ارائه می‌دهد.

ساخت و توسعه این آزمایشگاه به همت شرکت اکتشاف، توسعه و تولید پاسارگاد و مدیریت فناوری و نوآوری گروه انرژی پاسارگاد و با همکاری انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران انجام شده است.

افتتاح این آزمایشگاه تخصصی در دانشگاه تهران، گامی مهم در مسیر بومی‌سازی دانش فنی، ارتقای فناوری‌های حوزه تضمین جریان و بهره‌برداری پایدار از منابع هیدروکربنی کشور به شمار می‌رود و زمینه‌ساز توسعه تحقیقات کاربردی در تعامل نزدیک صنعت و دانشگاه خواهد بود.