اجلاس استانداران حوزه خزر در انزلی؛ فرصتی برای بازتعریف نقش ایران در همکاری‌های منطقه‌ای
منطقه آزاد انزلی در آستانه میزبانی یکی از مهم‌ترین رویدادهای منطقه‌ای سال قرار دارد؛ اجلاس استانداران پنج کشور حوزه دریای خزر که قرار است ۲۷ و ۲۸ آبان‌ماه برگزار شود.
به گزارش ایلنا، این نشست، نخستین دور از مجموعه‌ای از گفت‌وگوهای چندجانبه است که با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و ترانزیتی میان استانها و مناطق ساحلی خزر طراحی شده است؛ رویدادی که مقام‌های ایرانی از آن با عنوان «فرصتی تاریخی» برای ارتقای جایگاه کشور در معادلات شمال یاد می‌کنند.
تقویت مسیر شمال–جنوب و ظرفیت‌های منطقه آزاد انزلی
بر اساس اعلام کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی وزارت امور خارجه، حضور استانداران روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان در این نشست قطعی شده است و هیئت ایران را استانداران گیلان، مازندران و گلستان همراهی خواهند کرد. در کنار آن، منطقه آزاد انزلی به‌عنوان هاب تجاری و نقطه اتصال ایران به مسیر کریدور شمال–جنوب در کانون توجه قرار دارد؛ مسیری که می‌تواند توازن حمل‌ونقل کالا در منطقه را تغییر دهد و مزیت رقابتی ایران را در برابر بنادر رقیب افزایش دهد.
از نگاه تحلیلگران، اهمیت این اجلاس فقط در سطح استانها نیست. دریای خزر به‌عنوان یک پهنه ژئوپلیتیکی و اقتصادی، امروز با چالش‌های مشترکی روبه‌روست: کاهش سطح آب، تهدیدهای زیست‌محیطی، نیاز به هم‌افزایی در شیلات، توسعه حمل‌ونقل دریایی، حجم رو‌به‌رشد تجارت در شمال و ضرورت ایجاد سازوکارهای هماهنگ برای مدیریت بحران‌های محیط‌زیستی. به همین دلیل، بخشی از دستور کار اجلاس به تشکیل کارگروه‌های مشترک و ایجاد چارچوبی پایدار برای همکاری میان استان‌های ساحلی اختصاص یافته است.
شروع دورانی تازه برای شمال ایران
در سطح داخلی نیز، این اجلاس می‌تواند نقطه آغاز دوره‌ای تازه برای توسعه شمال ایران باشد. استاندار گیلان بارها تأکید کرده است که ظرفیت‌های منطقه آزاد انزلی در حوزه لجستیک، تجارت دریایی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی هنوز به‌طور کامل فعال نشده است. حضور مقام‌های بلندپایه کشورهای حوزه خزر می‌تواند امکان معرفی این ظرفیت‌ها را فراهم کرده و مسیر تحرک سرمایه را به سمت گیلان و مازندران هدایت کند.
با این حال، کارشناسان نسبت به چالش‌هایی نیز هشدار می‌دهند. نخست، نبود نقشه جامع همکاری‌های استان‌محور در حوزه خزر که باعث شده بسیاری از پروژه‌های مشترک به نتیجه نرسند. دوم، رقابت پنهان کشورهای ساحلی برای تبدیل شدن به مرکز ترانزیت منطقه؛ رقابتی که اگر مدیریت نشود می‌تواند فرصت‌های اقتصادی را به تهدید تبدیل کند. علاوه بر آن، مسائل زیست‌محیطی خزر در سال‌های اخیر به مرز هشدار رسیده و نیازمند تصمیم‌های فوری و هماهنگ است.
چالش‌ها و فرصت‌های همکاری منطقه‌ای
به نظر می‌رسد گیلان این‌بار تنها میزبان یک نشست تشریفاتی نیست. اگر توافق‌ها و گفتگوهای پیش‌رو به ایجاد سازوکارهای عملیاتی منجر شود، اجلاس پیشِ‌روی استانداران خزر می‌تواند آغاز مرحله‌ای جدید در همکاری‌های بین‌منطقه‌ای باشد؛ مرحله‌ای که هم ظرفیت اقتصاد شمال را افزایش دهد و هم نقش ایران را در معادلات پیچیده دریای خزر تقویت کند.
