نقد کتاب نظام ارباب غایب در ایران

بررسی و نقد کتاب «مفهوم پردازی واقعیت در جامعه شناختی تاریخی: نظام ارباب غایب در ایران» نوشته حمید عبداللهیان در روز دوشنبه ۲۹ دی ماه از ساعت ۱۷ الی ۱۹، با حضور نویسنده کتاب، علی اصغر سعیدی، کاووس واضحی و داریوش رحمانیان در پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار می‌شود.

به گزارش ایلنا؛ جامعه شناسی تاریخی مدت‌هاست که به عنوان بخشی از جامعه شناسی درنظر گرفته می‌شود ‌و جامعه‌شناسی در مجموعه به شیوه‌ای پوزیتیویستی به مطالعه موضوعات پژوهشی پرداخته است که در آن مفهوم واقعیت با مفاهیم مدرک و حضور پیوند یافته است. لذا یکی از مهم‌ترین مشکلات معرفتی زمانی پدید می‌آید که مطالعات تاریخی در جایی که گواه و مدرک اندکی وجود دارد و یا اصلاً ‌وجود ندارد به عنوان تاریخ طولانی‌ای از توسعه نیافتگی درنظر گرفته می‌شود.

در فصل اول این کتاب برخی از مهم ترین مسائل معرفت شناختی پیرامون پژوهش درباره پدیدارهای تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. این امر ما را یاری می‌کند تا رویکردهای مارکسیستی و نومارکسیستی به توسعه نیافتگی روستایی در ایران را همانند روایت‌های دیگری که خود نیز باید به روایت درآیند در نظر بگیریم.

برای پاسخ به این پرسش که این کتاب چگونه یک روایت جدید را ارائه خواهد کرد به ارائه برخی اطلاعات تاریخی درباره جامعه و تاریخ روستایی ایران پرداخته خواهد شد تا ناحیه کانونی‌ای که به روایت درمی‌آید را نشان دهیم.

برای مطالعه ستاندن مازاد به تحلیل تاریخی شکل گیری اربابان غائب با تأکید خاص بر تاجر اربابان و نقش آنها در کشاورزی پرداخته شده است.

مسئله ایران پیشاسرمایه داری در آثار و نوشته‌های مارکسیستی و غیر مارکسیستی ارزیابی شده است و نشان داده شد است که مارکسیست‌ها شیوه واحد و یکدستی از تولید یعنی فئودالیسم یا تولید آسیایی را برای تبیین تاریخ پیشاسرمایه داری در ایران به کار می‌برند.

تحلیل روابط استثماری شهری روستایی و توسعه نیافتگی روستایی متعاقب آن با شیوه تولید آسیایی آغاز می‌شود و نتایج این روابط استثماری، نظام بهره برداری از زمین که مبتنی بر سهم بری می‌باشد مورد بحثقرار می‌گیرد.

درنهایت بر کشاورزی تجاری متمرکز می‌شویم تا بازاریابی مواد ستانده شده را نشان دهیم؛ مازادی که توسط طبقات مسلط به مناطق شهری انتقال می‌یافت.