سیدحسین فدایی حسین:
آزادی عمل از هنرمند گرفته شده است
سیدحسین فدایی حسین؛ معتقد است چون اجرای نمایش‌های عاشورایی صرفا محدود به مقطع زمانی ماه‌های محرم و صفر شده است، از این رو هیچ وقت در کلیت تئا‌تر کشور به جریان تبدیل نشده است.
ایلنا: سیدحسین فدایی حسین؛ نویسنده و پژوهشگر تئا‌تر به خبرنگار صحنه گفت: چون نمایش‌های دینی همچون نمایش‌های عاشورایی، به جریانی در تئا‌تر کشور تبدیل نشده‌اند، از این جهت، تاثیر آن نیز برای مخاطب نیز مقطعی و گذرا خواهد بود. به عبارت دیگر وقتی نمایش‌هایی برای مدت و زمان و مناسبت خاصی تدارک دیده می‌شوند، کاربردش نیز در همان محدودهٔ زمانی، محدود می‌شود و امکان این‌که بتواند در طول سال اجرا شود از دست می‌رود. بنابراین تاثیرش بر مخاطب مقطعی و گذرا می‌شود.
این نمایش‌نامه‌نویس، کیفیت تکنیکی عموم نمایش‌های مناسبتی- مذهبی را نیز نامطلوب دانست و اظهار داشت: وقتی تولید اثر و نمایشی، سفارش داده می‌شود، لزوما نتیجهٔ کیفی آن اثر مطلوب نخواهد بود. در واقع هنرمندی که نمایش سفارشی‌ای را تولید می‌کند به این پشت گرمی که نمایش به هرحال اجرای خود را خواهد رفت، ممکن است آن توجه لازم را برای تولید یک نمایش درخور، لحاظ نکند. البته عموماً هنرمندان صاحب اعتبار، چنین سفارشاتی را نمی‌پذیرند. هنرمندان نامدار اگر احساس کنند با توجه به بودجه و مدت زمان انجام کار، نمی‌توانند اثر مطلوبی را تولید کنند، اساسا سفارش تولید چنین نمایش‌هایی را نمی‌پذیرند. ولی بیشتر نمایش‌های مناسبتی- مذهبی، توسط افرادی تولید می‌شوند که می‌خواهند رزومهٔ خود را پر کنند و نیز آماری به آمار سفارش دهندگان اضافه کنند. از این رو معمولا شاهد نمایش‌های خوبی در این زمینه نیستیم.
وی در ادامه توضیح داد: البته اگر نهادی تولید چنین سفارشاتی را دائم در دستور کار خودش داشته باشد، با توجه به گسترهٔ زمانبندی کاری خود، محدودیت زمانی برای انجام کار ندارد و از این رو سعی می‌کند بیشترین کیفیت را از هنرمند خود بخواهد. ولی بیشتر سفارش دهندگان فقط برای مناسبت‌ها، برنامهٔ تولید نمایش دارند از این رو چون زمان تولید اثر محدود می‌شود، نتیجهٔ کار نیز ضعیف از کار در می‌آید.
فدایی حسین، تحمیل سلایق سفارش دهندگان نمایش‌های مناسبتی، به هنرمندان را از دیگر علل ضعف این‌گونه آثار عنوان داشت و گفت: وقتی اثری بر اساس سفارش خلق می‌شود، هنرمند سفارش‌گیرنده سعی دارد نظر سفارش‌دهنده را راضی کند. این باعث می‌شود آثار تولید شدهٔ سفارشی- بر اساس سلیقهٔ سفارش دهنده- شبیه به هم شوند. نمی‌گویم نگاه ارگان سفارش‌دهنده نازل است که نمایش حاصل از آن نگاه نیز نازل می‌شود اما می‌گویم سلیقهٔ آن ارگان خاص، باعث می‌شود نگاه‌ها و چشم‌انداز‌ها به موضوع خاص، محدود شود و آزادی عمل از هنرمند گرفته می‌شود. از همین جهت است که خیلی از نمایش‌های عاشورایی مثلا حاوی روضه خوانی می‌شوند، یا شعار زده و کم محتوا می‌شوند.
وی افزود: در خیلی از نمایش‌های عاشورایی، می‌بینیم، محتوا، صرفا نشان دادن یک رویداد تاریخی است و فقط به این امر بسنده می‌شود و شاهد آزادی نگاه در این موضوع نیستیم که این‌ها همه به نوع نگاه سفارش دهنده مربوط می‌شود.
این کار‌شناس ارشد هنرهای نمایشی، به ضعف نمایش‌نامه‌های دینی و عاشورایی اشاره کرد و اظهار داشت: ضعف نمایش‌نامه در نمایش‌های مناسبی- مذهبی، بیشتر از دیگر نمایش‌ها دیده می‌شود. به نظر من برای رفع این معضل سفارش دهندگان در ابتدای امر به جای این‌که به سراغ کارگردان‌ها بروند، بهتر است تعدادی از نویسندگان خوب را دور خود جمع کنند و دست به تولید متون ارزشمند در راستای اهداف خود بزنند و سپس به تناسب متون به سراغ کارگردان‌ها بروند.
حسین فدایی حسین در پایان گفتگوی خود با صحنه تصریح کرد: معتقدم اخیرا نگاه‌های تازه‌ای می‌خواهد وارد حوزهٔ نمایش‌های مذهبی شود. اما این نگاه‌ها در عبور از شوراهای مختلف، مورد ممیزی‌های مختلف قرار می‌گیرند و سپس اثر خود را از دست می‌دهند. مشاهده می‌شود که از طرف هنرمند این سعی وجود دارد که نگاه‌های جدید به عرصهٔ نمایش‌های دینی و عاشورایی وارد بشود اما این بستگی به همراهی مسئولین دارد.
