سیدمحمد بهشتی مطرح کرد:
فرهنگ به زباله تبدیل نمی‌شود/ توسعه محصول عدل است نه ظلم
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: «اگر مقصد توسعه فرهنگ نباشد هنر ما تنها تولید زباله است و فرهنگ آن چیزی است که زباله نمی‌شود و باقی می‌ماند.»
به گزارش ایلنا، سیدمحمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در نشست تخصصی بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در دستگاه‌های فرهنگی و پژوهشی که در محل پژوهشگاه برگزار شد، متذکر شد: «فرهنگ و توسعه به حدی آشنا هستند که از فرط آشنایی متوجه نمی‌شویم آنها را نمی‌شناسیم و به‌همین دلیل واژه‌هایی که از این جنس هستند باید آشنایی‌زدایی شوند.»
او گفت: «در تاریکی قرار گرفتن وضعیتی را در ما ایجاد می‌کند که دچار گم‌گشتگی می‌شویم و گم‌گشتگی اضطراب را برای ما به همراه دارد.»
بهشتی با اشاره به اینکه همه در کودکی یک‌بار گم و دچار اضطراب شده‌اند، افزود: «در این وضعیت انگار تمام اطراف تهدید علیه انسان است و در این حالت در ظلمت قرار می‌گیریم و گرفتاری‌هایی نظیر ترس، اضطراب و گم‌گشتگی سراغمان می‌آید.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری این حالت را نوعی بیماری دانست که نامش استقرار در ظلمت است و روشن کردن چراغ را راه حل آن شمرد و گفت: «در این صورت است که می‌فهمیم کجاییم و چه افرادی در آنجا هستند.»
بهشتی با تأکید بر اینکه راه چاره ظلمت روشن کردن چراغ است افزود: «زمان‌هایی قضیه پیچیده‌تر می‌شود یعنی دچار ظلمت و اوهام می‌شویم، مثلا اینکه فکر می‌کنیم این ما هستیم که می‌گوییم اینجا کجا باشد، چه افرادی در آن حضور داشته باشند و...»
تلاش برای قرار داشتن ایران در جای خاص
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با بیان اینکه صد سال است که تصمیم می‌گیریم ایران کجا باشد و تلاش می‌کنیم ایران یک جای خاصی باشد، گفت: «همواره از اینکه ایران آن‌طوری که می‌خواهیم، مثلا جزیره‌ای در شمال اروپا نیست، ناراحت می‌شویم.»
او افزود: «از اینکه در کویر مرکزی باشیم خجالت می‌کشیدیم و از اینکه کشورمان شبیه انگلیس و آلمان و... نبود غصه می‌خوردیم و حالا هم غصه می‌خوریم چرا ایران شبیه دبی نیست.»
بهشتی با اشاره به اینکه از انتقادهایی که در شبکه‌های اجتماعی از ایران می‌شود، افسوس می‌خوریم یا خود را با آلمانی‌ها و ژاپنی‌ها مقایسه می‌کنیم، گفت: «گویی این اراده ماست که کی بشویم. این اراده ماست که سرزمین‌مان کجا باشد یا کی باشیم و در چه زمانی بهسر ببریم.»
او با اشاره به اینکه آنچه را که گفته شد توهم عمیق می‌داند، گفت: «فرهنگ یعنی به‌جا آوردن، یعنی بفهمیم امروز چه زمانی است، اینجا کجاست و افرادی که در آن زندگی می‌کنند که هستند و درباره چه موضوعی سخن می‌گویند.»
فرهنگ نجات از اوهام است
بهشتی در ادامه فرهنگ را نجات از اوهام و نسیان توصیف کرد و با اشاره به اینکه توسعه هم دچار همین بیماری شده، گفت: «توسعه واژه‌ای است که از عربی گرفته شده و در فارسی به معنای وسعت یافتن است.»
او با تأکید بر این نکته که سالم، چابک و قوی بودن چیزهایی است که در توسعه مدنظر داریم گفت: «زمانی اقتصاددان‌های ما واژه رشد را در مقابل توسعه تحقیر کرده‌اند.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری افزود: «در این وضعیت توسعه همه‌جانبه بودن و رشد نرخ شاخص شد ولی هنگامی که از رشد سخن می‌گوییم رشید و مرشد مدنظرمان است یعنی صحبت از تربیت است. اگر بگوییم توسعه، یعنی می‌خواهیم با افزایش ظرفیت زیستی‌مان در شرایط بهتری زندگی کنیم و قدمی به‌سمت سعادتمندی برداریم.»
بهشتی تصریح کرد: «بدون اینکه ما در روشنایی بهسر ببریم و بخواهیم قسم بخوریم که بین فرهنگ و توسعه نسبت وجود دارد این امر اتفاق نمی‌افتد و بدیهی است که مقدمه توسعه همین روشن شدن است یعنی اینکه بفهمیم با چه افرادی سرو کار داریم، در کجاییم و...»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مقدمه و پایه توسعه را فرهنگ دانست و افزود: «با وجود اینکه تلاش می‌کنیم در تولید گندم خودکفا شویم و بهترین صنایع را تولید کنیم، تنها تولید زباله می‌کنیم زیرا از زمان حضرت آدم تا امروز تمام محصولات کشاورزی و صنعتی به زباله تبدیل شده است.»
او با طرح این پرسش که آیا احساس سعادتمندی یک کیفیت یا کمیت است، افزود: «اگر ما متوجه کیفیت شویم می‌فهمیم که مقصد توسعه هم فرق می‌کند یعنی مبدأش فرهنگ و مقصدش فرهنگ است.»
فرهنگ به زباله تبدیل نمی‌شود
بهشتی با تأکید بر این نکته که اگر مقصد توسعه فرهنگ نباشد هنر ما تنها تولید زباله است، افزود: «فرهنگ آن چیزی نیست که تبدیل به زباله شود بلکه باقی می‌ماند و به هیچ عنوان به زباله تبدیل نمی‌شود.»
او اظهار کرد: «این توسعه اگر در نسبت با فرهنگ نباشد شما در تاریکی بهسر می‌برید، در تاریکی بودن یعنی در ظلمت بهسر بردن و هر کاری در تاریکی از جنس ظلمت و ظلم است.»
بهشتی افزود: «تنها در زمان روشنایی است که پی می‌بریم کی‌به‌کی، کجا‌به‌کجاست و چی‌به‌چی است و این یعنی عدل.»
او گفت: «عدل یعنی قرار داشتن هر چیزی در جای خودش، اگر در تاریکی باشیم اینها در جای خودشان نیستند که می‌شود ظلم و هر کاری شما بکنید ظالمانه کرده‌اید.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: «توسعه محصول عدل است نه محصول ظلم پس نسبت بین فرهنگ و توسعه تزیینی و از روی لطف نیست یعنی هر امری که در نسبت با فرهنگ قرار نگیرد اصلا توسعه نیست و در ادبیات گذشته هر جا صحبت از آبادانی است آبادانی موکول به عدل و عمارت است.»
بهشتی در ادامه عدل را به معنای روشنایی دانست و تصریح کرد: «آبادی موکول است به فرهنگ زیرا فرهنگ دانایی کی‌به‌کی، کجا‌به‌کجا و چی‌به‌چی است.»
او در پایان با اشاره به این نکته که فرهنگ یعنی اینکه هر گوشه‌ای از این کشور دارای چه ویژگی‌هایی است، گفت: «یعنی تمام مطالعات ما در حوزه فرهنگ مشخص می‌کند که چه کسانی در این سرزمین زندگی می‌کنند و چه خصوصیاتی دارند و توانایی انجام دادن چه کارهای خوبی را دارند.»
