مبحث ۲۲ مقررات ملی حلقه مفقوده ایمنی ساختمان

مراقبت و نگهداری از ساختمان از جمله اصولی است که توجه به آن منافع بسیاری را برای مالکین و ساکنین در پی خواهد داشت، منافعی چون حفظ سرمایه، تأمین آسایش و ایمنی. اما متأسفانه در کشور ما کمتر به این مهم توجه شده و می شود. در بررسی علل این کم‌توجهی به مسائل مختلفی برمی‌خوریم ازجمله کمبود منابع مالی و تلقی هزینه ای به جای منفعت از نگهداری، عدم اهتمام مسئولین ذیربط به اجرای مقررات و فقدان ضمانت اجرایی در برخی موارد شاید از جمله مهمترین آنها باشند. اما به نظر می‌رسد مهمترین وجه این کم توجه، فرهنگی است. چرا که اگر نوع نگاه ما به مراقبت و نگهداری نگاه کوتاه مدت نباشد و تلقی سرمایه گذاری جهت حفظ منابع سرمایه ای جایگزین اتلاف آن گردد، موجب توجه بیشتر از سوی صاحبان سرمایه به این امرخواهد شد. این ادعا در مراقبت ازخودمان هم نمود دارد. چرا که تا قبل از وقوع بیماری کمتر به سلامت خود توجه می نماییم، درحالی که مراقبت های اولیه می تواند منجر به پیشگیری از وقوع بیماری هایی شود که درمان آنها نیازمند صرف هزینه های بسیار برای ما و خانواده خواهد بود.

یکی از مقرراتی که موضوع این کم توجهی است، مبحث 22 مقررات ملی ساختمان است که موردغفلت قرار گرفته، به گونه ای که حتی در واقعه اخیر آتش سوزی ساختمان پلاسکو کمتر از این مبحث سخنی به میان آمد. این مبحث که نقطه ثقل آن مراقبت و نگهداری ازساختمان ها است، بازدیدهای ادواری را درکلیه بخشهای ساختمان اعم از معماری، سازه، تأسیسات برقی و مکانیکی به منظور تأمین ایمنی، بهداشت، آسایش ساکنین، بهره دهی مناسب و جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه ازطریق اشخاص ذیصلاح الزامی می‌داند.

براساس مفاد این مبحث مالک (یامالکین) یا نماینده قانونی او (یا آنها) در برابر نگهداری ساختمان و کلیه اجزای آن مسئول و موظف است تا کلیه شرایط وامکانات لازم را برای انجام امور مربوطه مانند عقدقرارداد نگهداری،بازرسی،اخذتأییدیه و کلیه امور مرتبط تأمین نماید. همچنین مسئول انجام کلیه دستورالعمل های اجرائی مطابق با ابلاغیه ها و حکم های صادره توسط مراجع ذیصلاح می باشد.

از جمله اموری که به کررات در این مبحث از آن یاد شده، بازرسی ادواری است. بر این اساس همه ساختمانها اعم از مسکونی، تجاری، اداری، آموزشی، درمانی و غیره در حیطه عملکردی مختلف از جمله ناحیه، منطقه، شهر و فراشهر باید به صورت ادواری توسط اشخاص ذیصلاح مورد بازرسی قرار گیرند و هرگاه بازرس متوجه عدم رعایت الزامات این مبحث شود باید ضمن ارائه گزارش به مراجع ذیصلاح به مسئول نگهداری ساختمان اخطار دهد. اخطاری شامل موارد تخلف و دستورات لازم برای اصلاح. همچنین براساس الزامات این مبحث، نادیده گرفتن اخطار تخلف محسوب گشته و شخص خاطی موردپیگرد قانونی قرارخواهدگرفت. بازرس می تواند به جهت غیرایمن بودن و عدم رعایت مقررات، ساختمان مورد بازرسی را غیرقابل سکونت تشخیص داده و از طریق مراجع ذیصلاح آن را محصور نماید.

معماری وسازه، نور، تهویه و شرایط سکونت، تاسیسات مکانیکی، بهداشتی وبرقی، تأسیسات گازرسانی،حفاظت در برابر حریق، آسانسور و پلکان برقی درساختمان‌ها همه از جمله مواردی است که نیازمند مراقبت و نگهداری و بازرسی مستمر و دائمی است و مبحث 22 مقررات ملی ساختمان ضمن صحه گذاشتن بر آنها عواقب ناشی از عدم اجرای آن را مشخص می‌نماید و تأکید دارد، الزامات این مبحث تا آنجایی که برای تأمین سلامت عمومی، ایمنی، رفاه و سکونت مردم و نگهداری از ساختمانها لازم است، باید اجرا شود.

و اما نکته آخر درضمانت اجرای این مقررات است. براساس ماده 34 قانون نظام مهندسی وکنترل ساختمان، شهرداری ها، مجریان، مهندسان، مالکان وکارفرمایان مکلفند مقررات ملی ساختمان را رعایت نمایند. اما براساس ماده 35 قانون مذکور مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای این مقررات برعهده وزارت راه وشهرسازی است. همچنین براساس مواد فصل چهارم آئین نامه اجرایی قانون، وزارت راه وشهرسازی علاوه برنظارت عالیه در آگاهی بخشی به افراد جامعه در اجرای مقررات ملی مسئول است.لذا علاوه برمسئولیت همه نهادهاواشخاص حقیقی وحقوقی مرتبط باساختمان، انتظار می رود وزارت راه وشهرسازی بیش ازپیش زمینه اجرای این مقررات را فراهم آورد، چراکه براساس مقدمه کمیته تخصصی مبحث 22 مقررات ملی ساختمان «ساختمان یک سرمایه ملی است وعدم کنترل های لازم پس ازساخت آن،خسارت های جبران ناپذیری براقتصادهرکشوربرجای می گذارد.»

افشین حبیب زاده؛ عضو علی البدل شورای اسلامی شهر تهران