حضور سازمان محیط زیست در اجلاس برزیل حداقلی بود

وی افزود: تقریبا یک ماه و نیم قبل از اجلاس من در جلسه هیئت دولت گزارشی از اجلاس دادم و آقای دکتر عراقچی - وزیر امور خارجه - هم تاکید کردند که سران در این اجلاس شرکت می‌کنند و به خصوص پس از جنگ تحمیلی همچنین با اقدامات خوب دولت از جمله رشد ۷۵ درصدی نیروگاه‌های خورشیدی، بهتر است ایران حضور پررنگ‌تری داشته باشد. 

رییس سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: توسعه نیروگاه‌های خورشیدی از جمله مواردی بود که در اجلاس تغییرات اقلیم دنبال می‌شد. از دیگر موارد مهم نیز یکی «کاهش فلرینگ» بود که در این زمینه نیز ایران دستاوردهایی داشته است. در حال حاضر وزارت نفت پای کار آمده و اقدامات خوبی در حوزه کاهش فلرینگ انجام شده است البته این برنامه‌ باید در طولانی مدت تداوم یابد. 

وی ادامه داد: موضوع سوم تصمیم برنامه مدیریت تغییرات اقلیمی بود که ما برای اولین بار برنامه‌ای - البته سند اقتصاد کم کربن در دولت ۱۱ نوشته شده بود- برای مدیریت تغییرات اقلیمی داشته باشیم. این برنامه در دو محور افزایش سازگاری و کاهش انتشار کربن پیش می‌رفت. این  سه‌مورد از جمله مواردی بود که می‌خواستیم در اجلاس تغییرات اقلیم امسال به جهان ارائه کنیم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در جلسه هیئت دولت همچنین بحث این بود که در طول اجلاس غرفه نمایشگاهی داشته باشیم و به اصطلاح غرفه پر و پیمانی باشد که دولت جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس با قدرت بیشتری حضور پیدا کند. در نهایت قرار شد محوریت شرکت در اجلاس با سازمان حفاظت از محیط زیست باشد و ما بر این اساس شروع به برنامه‌ریزی و برآورد هزینه کردیم.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هزینه‌هایی از جمله هزینه شرکت در اجلاس در قوانین سالانه بودجه ردیف مختص به خود را ندارد؟ تاکید کرد: ما عضو ۱۴ کنواسیون مهم زیست‌محیطی هستیم و برای هرکدام به فراخور آن کنواسیون یک پیش بینی کلی داریم اما یک مشکل مهم دیگر وجود دارد. وقتی ما در دولت چهاردهم وارد فضای کار شدیم با یک انباشت بدهی عجیب و غریب در حق عضویت‌ها به این کنوانسیون‌ها مواجه شدیم. در بعضی موارد حق عضویت کنوانسیون ایران تا بیش از ۱۰ سال پرداخت نشده بود. برای مثال در کنوانسیون راپمی که مربوط به آلودگی‌های محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان است کم‌کم داشتند حق رای را به علت بدهی از ایران می‌گرفتند یا در کنوانسیون رامسر که از اساس به نام ایران است و اساسا ابتکار آن به عنوان اولین کنوانسیون محیط زیستی دنیا به دست ایران انجام شده، امکان داشت دبیرخانه منطقه‌ای آن را به علت بدهی از ایران بگیرند و به یکی از کشورهای عربی بدهند و از قضا آن کشور هم بسیار پیگیر بود تا دبیرخانه منطقه‌ای کنوانسیون را به دست آورد. با توجه به محدودیت منابع مالی باز هم اولویت‌بندی کردیم و توانستیم در دولت چهاردهم بخشی از بدهی به کنوانسیون‌هایی که حق رای ما در آن‌ها در حال تعلیق بودند را پرداخت کنیم.

انصاری افزود: نگاه رییس جمهوری به تقویت دیپلماسی عمومی و در ذیل آن تقویت دیپلماسی محیط زیست یعنی چیزی که در طول یک سال وجود داشته این است که در حوزه‌های مختلف با کشورهای منطقه بالاخص مراودات خود را تقویت کنیم. این نگاه را ما در حوزه محیط زیست هم دنبال می‌کنیم با تاکید بر این که محیط زیست، به طور ویژه، محدود به مرزهای سیاسی نیست، یعنی اتفاقاتی که مبدا آن ایران نیست، تاثیراتی بر محیط زیست ایران می‌گذارد. برای نمونه کانون‌های گرد و غبار ما کانون‌های فرامرزی هستند یا در زمینه آب‌های فرامرزی نیز با این روند مواجهیم. مثل تالاب هورالعظیم که بخشی از مشکلاتمان بازمی‌گردد به بحث رعایت حقآبه تالاب در حوضه آبریز عراق. یا آتش‌سوزی‌هایی که داریم. این‌ها موضوعاتی است که طبیعتا با حضور فعال در معاهدات و گردهمایی‌های بین‌المللی می‌توانیم برایشان چاره‌اندیشی کنیم. 

 وی در پاسخ به این پرسش که کشور ما با این هزینه‌کرد و عضویت در این کنوانسیون‌ها چه بهره‌ای می‌برد؟ گفت: از کاپ ۲۸ (اجلاس تغییرات اقلیم سال ۲۰۲۳)‌ در دبی که بحث گذر از سوخت‌های فسیلی طرح شد و در ادامه آن کاپ ۲۹ که در باکو بود، موضوع پرچالش سازوکارهای مالی طرح شد، یعنی چگونه کشورهایی که تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای هستند و کشورهایی که توسعه یافته‌اند باید به کشورهای جنوب کمک کنند، به خصوص کشورهایی که نسبت به موضوع تغییر اقلیم آسیب‌پذیری بالاتری دارند. 

معاون رییس جمهوری ادامه داد: ما نیز از پدیده تغییر اقلیم متاثر هستیم. به عنوان مثال درست است که بخشی از محدودیت منابع آبی کشور ناشی از سوءمدیریت بوده است ولی بخش دیگری که با کم بارشی شدید مواجه هستیم و الگوهای بارش تغییر یافته، ناشی از تغییر اقلیم است که در غرب آسیا شدت بیشتری دارد. سال گذشته در باکو جلسات بسیار خوبی داشتیم؛ هم با دبیر اجرایی کنوانسیون تغییر اقلیم هم با سازمان‌های ذیل ملل متحد.

وی افزود: از اجلاس گذشته تا اجلاس امسال چندین پروژه را داریم پیگیری می‌کنیم که یکی به مرحله امضا رسیده است. در واقع بر این اساس ما مبلغ سه میلیون دلار برای مضوع سازگاری با تغییر اقلیم دریافت می‌کنیم که این مورد مربوط به اجلاس سال گذشته باکو بود اما نباید هم فراموش کنیم که عدم حضور ما در این اجلاس مهم زمانی که کشورهای مهم و با هیئت‌های بزرگ چند ده نفری حاضر می‌شوند، عملا خروجمان از تصمیم‌گیری‌های جهانی درباره محیط زیست است. 

انصاری افزود: در کاپ ۳۰ چین با یک هیئت ۹۰ نفره حاضر شده بود و کویت نیز هیئتی ۲۰ نفره فرستاده که در راس آن وزیر نفت این کشور بود و طی برنامه‌شان پس از بازگشت وزیر نفت بنا بوده وزیر محیط زیست این کشور نیز در روزهای بعدی اجلاس حضور یابد. هیئتی که امسال از ایران به شهر بلم برزیل رفت، عبارت بود از من به عنوان رییس سازمان حفاظت محیط زیست و همکارم در امور بین الملل سازمان و بنابر پروتکل‌ها یک نفر سوم نیز به عنوان تشریفات و محافظ در این سفر حضور داشت. سفر ما که قرار بود در اجلاس سران شرکت کنیم دو روز به طول انجامید و پس از آن دو نفر دیگر از کارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست در شهر بلم حاضر می‌شدند که یک نفر از آنان ۱۰ روز در اجلاس حضور داشت و نفر دیگر در دو روز پایانی که بناست بیانیه اجلاس قرائت شود، حضور ‌یابد. 

وی در پاسخ به این پرسش که این تعداد زیاد هیئت‌های شرکت‌کننده به چه دردی می‌خورد، گفت: یک اجلاس بین‌المللی برگزار شده است. در طول این 10 روز پنل‌ها و جلسات تخصصی متعددی وجود دارد. طبیعتا حضور فعال کشورها در هر یک از این جلسات و پنل‌ها نتایج بسیار زیادی دارد. 

رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره هزینه سفر به برزیل اظهارکرد: هزینه سفر ما شامل بلیط چهار پرواز تا شهر بلم برای سه نفر بود که می‌خواستیم در جلسه سران اجلاس شرکت کنیم. محل اقامت هم یک محل بسیار بسیار معمولی بود. شهر بلم اساسا زیرساخت کافی نداشت و حتی یکی از مشکلات اجلاس فعلی این است که این شهر زیرساخت‌های کافی برای برگزاری اجلاس ندارد. محل اقامت ما را نیز سفارت ایران در برزیل پیش‌بینی کرد. مبلغی هم واریز شد که از بودجه سازمان حفاظت از محیط زیست پرداخت کردیم اما درباره آنچه که با سازمان برنامه و بودجه مکاتبه کردیم برای برنامه‌ریزی برای ایجاد غرفه نمایشگاهی بود که قرار بود بزرگ باشد و وزارت امور خارجه هم درباره آن به ما توصیه کرد و اسناد آن نیز موجود است. خود وزارتخانه هزینه یک غرفه ۱۰۰ متری را ۲۶۰ هزار یورو برآورد کرد و ما براساس آن و هیئت 10 نفره‌ای که می‌خواستیم در اجلاس شرکت کنند، مکاتبه‌ای با سازمان برنامه و بودجه برای دریافت بودجه انجام دادیم که دست آخر نیز تامین نشد.

وی در پاسخ به این پرسش که آبا بهتر نبود این جزئیات را به پیوست نامه اضافه کرد، گفت: این نامه، نامه داخلی ما با سازمان برنامه و بودجه بود. نامه که قرار نبود منتشر شود. سازمان برنامه یک نهاد رسمی است و طرف ما سازمان برنامه و بودجه بود و اگر موضوع مشکوکی داشتیم نامه را محرمانه می‌کردیم اما هزینه‌های این سفر برای ما چنان روشن و شسته و رفته بود که فکر نمی‌کردیم نیاز به این جزئیات باشد. 

انصاری درباره اقدامات انجام شده در سفر به برزیل توضیح داد: ما در اجلاس سران شرکت کردیم. من در این اجلاس یک سخنرانی داشتم  و در مورد کارهایی که در ایران انجام شده همچنین مشکلاتی که به لحاظ متاثر بودن از پدیده تغییر اقلیم، افزایش دما و کم‌بارشی داریم و از این منظر یک کشور آسیب پذیر هستیم، صحبت کردم. جلسه‌ای با خود دبیر اجرایی کنوانسیون تغییر اقلیم آقای سایمون استیل داشتیم. همین طور جلسات و رایزنی‌هایی با یونپ یا همان برنامه محیط زیستی ملل متحد  همچنین یو.ان هبیتات( برنامه سازمان ملل متحد برای سکونتگاه‌های انسانی و توسعه شهری پایدار) داشتیم که هر کدام از این‌ها در تخصیص اعتبارات به کشورها نقش مهمی دارند.

وی خاظرنشان کرد: این کاپ، کاپ مالی است و مسئله تخصیص اعتبارات محور بسیار مهمی در این دور از اجلاس بوده است. از طرفی یکی دیگر از محورهای اجلاس هم موضوع حفاظت از جنگل‌ها بود. چون به هر حال اجلاس امسال در نزدیکی جنگل‌های آمازون برگزار شده است و دولت میزبان تمایل دارد که به این موضوع پرداخته شود چون موضوع بحث‌ها و جلسات در اجلاس باکو در نحوه و ساز و کار تخصیص اعتبارات و کمک‌های مالی به نتیجه نرسید، این موضوع موکول شد به امسال در برزیل. باید توجه داشته باشیم که حجم زیاد اعتبارات ( ۳۳۰ میلیارد دلار) بحث کمک‌هایی است که به کشورهای آسیب پذیر و جزایر کوچک خواهد شد.

انصاری در پاسخ به این پرسش که آیا اعتباری عاید ایران شد؟ گفت: ما هنوز نتوانستیم کاری به انجام برسانیم. آن چیزی که درباره سه میلیون دلار که درباره پدیده سازگاری کشور با تغییر اقلیم بوده به مراحل نهایی رسیده و ۳۰ میلیون دلار نیز میزان پروژه دیگری است که داریم پیگیری می‌کنیم اما هنوز به نتیجه نرسیده.

وی تاکید کرد: توافقات مربوط به سال قبل هستند که همچنان درحال پیگیری هستیم، یعنی نتایج و خروجی حضور سال گذشته ما در اجلاس باکو این مواردی بوده که گفتم و در جریان است. طبیعتا حضور موثر و پررنگ ما در این اجلاس و جلسات ذیل آن می‌تواند کمک کند. خصوصا به بخش فنی‌مان. ما نباید در موضوعاتی که مرتبط با کمک‌های مالی نهادهای بین المللی است غایب باشیم. در غیبت ما اولا تصمیماتی گرفته می‌شود که در آن مشارکت نداریم و ثانیا به دسترسی ما به تسهیلات بین‌المللی کمک می‌کند تا در نهایت از فناوری های پاک محروم نمانیم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: من یک دیدار خوب با آقای گوترش - دبیر کل سازمان ملل - داشتم  و در مورد این که مسائل محیط زیست اساسا بشردوستانه است و نباید مشمول تحریم‌ها شود با او گفت‌وگو کردم و او هم بر این موضوع تاکید و خیلی هم از جمهوری اسلامی ایران تشکر کرد که با وجود جنگ تحمیلی ۱۲ روزه در این اجلاس حضور داشته است. 

انصاری در پایان تاکید کرد: حضور ما در این اجلاس حضور حداقلی بوده و قطعا در ادامه نتایج این سفر را با جزئیات خدمت مردم اعلام می‌کنیم. قطعا با همه این موانعی که بود تلاشمان این است ضمن این که تعامل‌مان را با جهان، به خصوص در زمینه تغییر اقلیم افزایش می‌دهیم، بتوانیم از تسهیلات بین‌المللی هم استفاده کنیم.