در همایش ملی مراقبت‌های حمایتی و تسکینی بیان شد:
پوشش بیمه‌ای کامل مراقبت‌های تسکینی تا پایان سال ۱۴۰۴ ممکن می‌شود
معاون پرستاری وزارت بهداشت با اشاره به اینکه توسعه مراقبت‌های حمایتی باید بخشی از نظام سلامت و پزشکی خانواده باشد، افزود: پوشش کامل بیمه‌ای مراقبت‌های تسکینی تا پایان سال ۱۴۰۴ هدف وزارت بهداشت است.
به گزارش ایلنا، عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پنجمین همایش ملی مراقبت‌های حمایتی و تسکینی و کنفرانس علمی یک روزه طب حمایتی و تسکینی، به تشریح برنامه‌ها و چشم‌اندازهای وزارت بهداشت در این حوزه پرداخت. وی با تاکید بر ضرورت گنجاندن مراقبت‌های تسکینی به عنوان بخشی از زنجیره خدمات نظام سلامت، به ویژه در پزشکی خانواده و سلامت خانواده، گفت: اگر مراقبت تسکینی به صورت جزیره‌ای و مستقل ارائه شود، اثرگذاری و موفقیت آن کاهش می‌یابد.
معاون پرستاری وزارت بهداشت تصریح کرد: تحقق این هدف نیازمند همکاری و مشارکت جدی مردم، انجمن‌های علمی، نهادهای مردم‌نهاد و نمایندگان مجلس است و بدون حمایت همه‌جانبه، پیشرفت در این حوزه محدود خواهد بود.
وی همچنین به چالش‌های موجود از جمله ناآگاهی مردم و عدم دسترسی به خدمات در برخی مناطق کشور اشاره و تاکید نمود: برنامه‌های راهبردی وزارت بهداشت بر اساس برنامه هفتم توسعه، دسترسی عادلانه به خدمات مراقبتی، مدیریت موثر درد و تامین داروهای ضروری را در اولویت قرار داده است.
عبادی از تلاش وزارت بهداشت برای توسعه ظرفیت نیروی انسانی متخصص در حوزه مراقبت تسکینی خبر داد و یادآور شد: طی پنج سال گذشته با همکاری سازمان‌های بین‌المللی، تعداد قابل توجهی از پرستاران و پزشکان و سایر متخصصان در این رشته آموزش دیده‌اند.
وی همچنین از تدوین سند ملی مراقبت تسکینی، تشکیل کمیته راهبردی و اصلاح ساختار وزارت بهداشت در این زمینه خبر داد و از تشکیل انجمن علمی مراقبت تسکینی و برگزاری انتخابات هیئت مدیره آن به عنوان گامی مهم در تولید دانش و توسعه خدمات یاد کرد.
وی به تدوین دستورالعمل‌های دسترسی به داروهای مسکن و راهبردهای مدل ارائه خدمات مراقبتی اشاره کرد و گفت:خدمات مراقبتی باید متناسب با نوع بیماری و شدت آن ارائه شود و در این راستا آیین‌نامه‌ها و نقشه راه‌های مشخصی تهیه شده است.
عبادی افزود: حضور پزشکان متخصص و همکاری میان رشته‌ای از ارکان مهم گسترش خدمات مراقبت حمایتی است و از تمامی دست‌اندرکاران و نهادهای مرتبط خواست که در توسعه این حوزه همراهی و حمایت کنند. یکی از چالش‌های مهم در این حوزه، تأمین تجهیزات و حمایت مالی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
سلامت معنوی رکن کلیدی در مراقبت‌های حمایتی و تسکینی است
رئیس دانشکده علوم پزشکی بقیه‌الله با اشاره به اینکه سلامت معنوی؛ بعد مغفول مانده در نظام سلامت کشوراست، افزود: سلامت معنوی رکن کلیدی در مراقبت‌های حمایتی و تسکینی است.
حسن ابوالقاسمی، رئیس دانشکده علوم پزشکی بقیه‌الله در پنجمین همایش ملی مراقبت‌های حمایتی و تسکینی و کنفرانس علمی یک روزه طب حمایتی و تسکینی که در دانشکده علوم پزشکی مشهد برگزار شد به تشریح اهمیت و جایگاه سلامت معنوی در نظام سلامت کشور پرداخت. وی با اشاره به سابقه طولانی فعالیت‌های خود در حوزه سلامت معنوی و ارتباطات علمی با انجمن‌های تخصصی، گفت: سلامت معنوی یکی از ابعاد کلیدی سلامت است که متأسفانه در نظام سلامت ما کمتر به آن توجه شده است. این موضوع در فرهنگ و ادبیات غنی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و نمونه‌های فراوانی از مفاهیم معنوی در اشعار بزرگان ایرانی مانند پروین اعتصامی قابل مشاهده است. نگاه صرف به سلامت جسمی کافی نیست و باید تمام ابعاد سلامت شامل جسم، روان، اجتماعی و معنوی در ارائه خدمات به بیماران مورد توجه قرار گیرد.
وی به ضرورت گنجاندن سلامت معنوی در مراقبت‌های تسکینی و حمایتی تاکید کرد و آن را یکی از الزامات اساسی برای ارتقای کیفیت زندگی بیماران عنوان نمود.
ابوالقاسمی با بیان اینکه در سال‌های اخیر تلاش‌های قابل توجهی برای توسعه سلامت معنوی در کشور انجام شده است، اظهار داشت: این حوزه نیازمند توجه بیشتر نهادهای علمی، پزشکی و فرهنگی است تا بتواند به‌طور موثر در نظام سلامت جا بیفتد. اکنون با حمایت وزارت بهداشت و همکاری دانشگاه‌ها، برنامه‌های مدونی برای آموزش و توسعه سلامت معنوی تدوین شده است.
رئیس دانشکده علوم پزشکی بقیه‌الله با تأکید بر ارتباط میان علوم پزشکی و ادبیات غنی ایرانی گفت: ادبیات ما سرشار از مفاهیم معنوی است که می‌تواند الهام‌بخش توسعه رویکردهای نوین در مراقبت‌های حمایتی باید تلاش کنیم این فرهنگ و دانش را در مسیر بهبود سلامت معنوی بیماران به کار ببریم و از ظرفیت‌های فرهنگی و معنوی ایران بهره‌مند شویم.
ابوالقاسمی با اشاره به تجربه بین‌المللی گفت که دانشگاه‌های معتبر دنیا «سلامت معنوی» را بخشی از دروس دانشگاهی می‌دانند، زیرا باور دارند که انسان هدفمند زندگی می‌کند و ابعاد روحی و معنوی او در کیفیت زندگی تأثیر دارد.
وی با اشاره به پژوهش‌های بین‌المللی خاطرنشان کرد: سلامت معنوی ارتباط مثبت و معناداری با کاهش بیماری‌های جسمی و رفتارهای پرخطر مانند مصرف دخانیات و رفتارهای جنسی مخاطره‌آمیز دارد. مطالعات متعدد نشان می‌دهد افرادی که سطح بالاتری از معنویت و اعتقادات مذهبی دارند، کمتر در معرض بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، خودکشی و مصرف مواد مخدر قرار می‌گیرند.
به دنبال ارتقای کیفیت زندگی بیماران صعب العلاج هستیم
محمد جهانگیری در پنجمین همایش مراقبت‌های حمایتی و تسکینی گفت: در نظام سلامت، یکی از ارکان اساسی، سامانه مدیریت اطلاعات است. ما در این حوزه سه پایه اصلی داریم که مهم‌ترین آن، کاهش بار اقتصادی و کاهش بار بیماری از دوش بیماران است. در واقع هدف نهایی ما، کاهش هزینه‌های ناشی از بیماری و ارتقای کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌های آنان است. در طول ده تا پانزده سال گذشته، تجربه‌های ارزشمندی در حوزه‌های مختلف پزشکی، پرستاری، روان‌شناختی و معنوی به دست آمده است. مراقبت‌های حمایتی و تسکینی امروز تنها محدود به درمان بالینی نیست؛ بلکه جنبه‌های اجتماعی، ژنتیکی، تغذیه‌ای، تأمین تجهیزات و سایر ابعاد سلامت بیماران را نیز دربرمی‌گیرد. در نظام سلامت، ما چند نوع محیط ارائه خدمات داریم: بستری، سرپایی، مشاوره در بیمارستان و درمانگاه. متأسفانه مراقبت‌های درمانگاهی و مراقبت در منزل هنوز در بخش دولتی به‌صورت ساختاریافته وجود ندارد، در حالی که مراقبت بالینی در منزل یکی از ارکان مهم مراقبت تسکینی است و باید در نظام سلامت کشور نهادینه شود.
بر اساس گزارش عملکرد، تا امروز ۵۱,۹۱۹ بیمار تحت پوشش خدمات حمایتی قرار گرفته‌اند که از این میان، ۲۵ هزار نفر به رحمت خدا رفته‌اند و باقی در قید حیات هستند. نکته قابل‌توجه این است که میزان بانوان در قید حیات، بیش از آقایان است؛ و این نشانه‌ای مثبت از تداوم مراقبت‌ها و اثرگذاری خدمات ارائه‌شده است. یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی ما، افزایش درصد بیمارانی است که در منزل خود و در شرایطی انسانی‌تر و آرام‌تر فوت کرده‌اند. این تحول بزرگ، نشان‌دهنده‌ی ارتقای کیفیت زندگی بیماران و مرگ با کرامت است؛ نتیجه‌ی زحمات و همراهی شما فعالان حوزه مراقبت تسکینی.
اکوسیستم مراقبت تسکینی شامل طیفی از خدمات است: پزشکی، پرستاری، مددکاری اجتماعی، روان‌شناسی و مراقبت معنوی. در این مدل، ما از تشخیص تا درمان و مراقبت حمایتی، یک چرخه کامل مراقبتی را دنبال می‌کنیم. این چرخه از خودمراقبتی آغاز می‌شود و با استقرار پزشک خانواده و استفاده از شبکه‌های بهداشت و درمان ادامه می‌یابد. پزشک خانواده باید مسئولیت‌پذیر و همراه بیمار باشد، نه صرفاً پاسخ‌دهنده‌ی تماس تلفنی. مراقبت تسکینی یعنی حضور واقعی در کنار بیمار و همراهی مؤثر با او.
در این مسیر، شش اقدام کلیدی باید انجام شود:
۱. ارائه مستقیم خدمات به بیمار و خانواده
۲. یکپارچه‌سازی خدمات
۳. سیاست‌گذاری منسجم و پایدار
۴. مشارکت فعال تشکل‌های مردم‌نهاد
۵. رسمیت یافتن جایگاه این تشکل‌ها در نظام سلامت
۶. ادغام ساختاری مراقبت‌های حمایتی در سیاست‌های ملی
دولت به‌تنهایی نمی‌تواند این مأموریت بزرگ را انجام دهد. نقش تشکل‌های مردم‌نهاد (NGOها) در این میان بسیار تعیین‌کننده است. این تشکل‌ها باید علمی، آموزشی و پژوهشی باشند تا بتوانند در سطح ملی مؤثر واقع شوند.
امروز مؤسسه نیکوکاری مکسا به‌عنوان نمونه‌ای موفق از نهاد مردم‌نهاد علمی، این مسیر را طی کرده است. ما فرایند کامل مراقبت را تدوین کرده‌ایم در سطوح یک و دو نظام سلامت، غربالگری بیماران انجام می‌شود تا مشخص شود اگر بیمار قطعی است، چگونه باید مدیریت شود و اگر مشکوک است، چه اقداماتی باید صورت گیرد. همه این‌ها با نگاه حمایتی و تسکینی طراحی شده‌اند تا در چرخه‌ای هماهنگ، بیماران بتوانند از خدمات بهره‌مند شوند.
