در گفتوگو با ایلنا پاسخ داده شد؛
چرا صندلی طب اورژانس در دانشگاه‌ها خالی است؟
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت:پزشکان متخصص طب اورژانس در زمان بحران‌ها، جنگ‌ها و شرایط اضطراری نقش کلیدی ایفا می‌کنند. پزشکان اورژانس نه‌تنها در تأمین سلامت عمومی، بلکه از جنبه استراتژیک و حاکمیتی نیز اهمیت ویژه‌ای دارند.
«نادر توکلی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران و متخصص طب اورژانس در گفتوگو با خبرنگار ایلنا درباره خالی بودن رشته طب اورژانس در دانشگاه‌های کشور گفت: طب اورژانس به عنوان یکی از تخصص‌های مادر در رشته پزشکی محسوب می‌شود. وظیفه پزشک متخصص طب اورژانس، ارزیابی اولیه و تشخیص موارد تهدید کننده حیات است و خدمات فوریتی به بیماران و مصدومان ارائه می‌دهد. این بیماران که به اورژانس‌های بیمارستان مراجعه می‌کنند، پس از ارزیابی اولیه توسط پزشکان متخصص، خدمات فوریتی به آنان داده می‌شود و اقدامات حیات‌بخش انجام می‌گیرد.
وی افزود: پس از این مرحله، بیمار مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد و ویزیت تخصصی انجام می‌شود. اگر نیاز به کارهای تشخیصی بیشتر و درمانی یا مشاوره‌های بعدی باشد، این اقدامات صورت می‌گیرد. نهایتاً، بیمار از وضعیت اورژانسی خارج شده و درمان‌های لازم، معمولاً در بخش سرپایی در درمانگاه‌ها و کلینیک‌ها، ارائه می‌شود. در برخی موارد، بیمار بستری شده یا به اتاق عمل منتقل می‌شود. بنابراین، متخصصان اورژانس به عنوان خط مقدم در تمام بیمارستان ها، مدیریت بیماران را در بدو ورود بر عهده دارند.
توکلی در ادامه گفت: طب اورژانس به عنوان یک رشته تخصصی، فعالیت این رشته از سال ۸۰ در ایران آغاز شده و اکنون ۲۴ سال است که در ایران گسترش یافته و جا افتاده است. با این حال، این رشته شرایط ویژه‌ای دارد زیرا اورژانس‌ها به صورت ۲۴ ساعته و در تمام روزهای هفته باید فعالیت داشته باشند. این موضوع شرایط کاری سختی را ایجاد می‌کند و افراد مجرب در این رشته معمولاً در معرض فرسودگی شغلی و چالش‌های حرفه‌ای قرار دارند.
این متخصص طب اورژانس با بیان اینکه به طور کلی، افزایش ظرفیت بیشتر در حوزه پزشکی عمومی انجام می‌شود، گفت: اما وضعیت رشته‌های تخصصی متفاوت است، زیرا این رشته‌ها معمولاً در مقطع بعد از پزشکی عمومی انتخاب می‌شوند. رشته‌های دستیاری در این زمینه، سیاست‌گذاری متفاوتی دارند که بر اساس نیازها و پر کردن خلأهای تخصصی صورت می‌گیرد.
به گفته وی مسئله‌ای که در اینجا مطرح است، این است که اگر نتوانیم در دو بخش مهم، یعنی دوران دستیاری (دوره‌ای که فرد به عنوان دستیار تخصصی مشغول به کار می‌شود و معمولاً دوره آموزشی سه تا چهار ساله را می‌گذراند)، حق‌الزحمه‌های معیشتی و حقوق کاری که در کنار آموزش دریافت می‌کند، را تأمین کنیم، طبیعتاً شرایط سختی برای این افراد رقم خواهد خورد و آن‌ها رغبت کمتری برای ادامه مسیر نشان خواهند داد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح کرد: پس از این دوره، باید زمینه‌های کاری و انگیزه‌های لازم برای ادامه فعالیت در رشته تخصصی وجود داشته باشد تا این موضوع به‌طور مؤثر تحقق یابد. روند تربیت نیروی انسانی در طب اورژانس در ۱۰ سال اول به شکل کمی و کیفی انجام شد و تعداد زیادی متخصص اورژانس فارغ‌التحصیل شدند. با این حال، شرایط شغلی و استخدامی این افراد هنوز با چالش‌هایی مواجه است. این مسائل به کاهش جذابیت ورود به این رشته کمک می‌کند.
توکلی تاکید کرد: با این حال نکته مهم این است که به دلیل سختی کار و شرایط کاری دشوار، افراد معمولاً تمایل دارند رشته‌هایی را انتخاب کنند که راحت‌تر بوده و شیفت‌های ایام تعطیل را نداشته باشند. علاوه بر این، امکان تأسیس مطب و کار خصوصی در رشته‌های دیگر وجود دارد، در حالی که در رشته اورژانس این امکان فراهم نیست. این عوامل باعث می‌شوند که متخصصین کمتری به این رشته تمایل پیدا کنند.
وی درباره کمبود نیرو در حوزه طب اورژانس گفت: به‌طور خاص، در تهران و بیمارستان‌های اصلی مشکل کمتری وجود دارد و در برخی مناطق، به‌ویژه شهرستان‌ها، با کمبود مواجه هستیم. نگرانی‌ها در مورد آینده و تأمین نیروی انسانی نیز در شهرستان‌ها به‌ویژه در مناطق دور افتاده وجود دارد. وقتی ورودی به رشته‌ای نداشته باشیم، طبیعتاً با نیازهایی که ایجاد می‌شود و تعداد افرادی که از رشته خارج می‌شوند، مشکلاتی به وجود می‌آید. خروجی‌های رشته وقتی با ورودی‌ها متناسب نباشد، آینده رشته را تهدید می‌کند.
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه در حال حاضر برای بهبود وضعیت، می‌توان راهکارهای کوتاه‌مدت ارائه داد، گفت: به عنوان مثال، افرادی که بلافاصله فارغ‌التحصیل می‌شوند، اگر شرایط خاصی داشته باشند، می‌توانند بدون شرکت در امتحان، وارد دوره دستیاری اورژانس شوند. همچنین پزشکان عمومی با کمتر از ۱۰ سال سابقه کار در اورژانس می‌توانند تخصص خود را ادامه دهند.
وی در ادامه اظهار کرد: نکته مهم دیگر این است که حق‌الزحمه دستیاری در رشته‌های تخصصی مانند طب اورژانس، بیهوشی، جراحی عمومی، اطفال و عفونی که اقبال کمتری دارند، باید تأمین شود. این شرایط معیشتی می‌تواند تأثیر مثبتی بر جذب نیروی انسانی و افزایش علاقه به این رشته‌ها داشته باشد. اگر بتوانیم شرایط را به گونه‌ای فراهم کنیم که ورودی‌ها به حداقل وضعیت قبلی برگردد، می‌توانیم از این طریق به بهبود وضعیت رشته کمک کنیم.
توکلی در پایان گفت: در مورد پزشکان متخصص اورژانس، نکته مهم این است که آن‌ها صرفاً به عنوان یک تخصص در زمان‌های عادی شناخته نمی‌شوند. در زمان بحران‌ها، جنگ‌ها و شرایط اضطراری، این گروه همیشه آماده ارائه خدمات ویژه هستند و نقش کلیدی ایفا می‌کنند. پزشکان اورژانس نه‌تنها در تأمین سلامت عمومی، بلکه از جنبه استراتژیک و حاکمیتی نیز اهمیت ویژه‌ای دارند. آن‌ها در زمان‌های بحرانی به عنوان خط مقدم ارائه خدمات درمانی، به حفظ امنیت و سلامت جامعه کمک می‌کنند. بنابراین، حمایت و تقویت این رشته بسیار حیاتی است.
