در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
سیاست کلی سازمان منابع طبیعی، برداشت درختان شکسته و افتاده از جنگل‌ها نیست/ امیدواری به اصلاح ماده ۴۳ طرح جهش تولید، قبل از تبدیل شدن به قانون
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی با تاکید بر این که سیاست کلی این سازمان، صدور مجوز برای برداشت درختان شکسته و افتاده از جنگل‌های کشور نیست، گفت: بند سوم ماده ۴۳ «طرح تامین مالی و جهش تولید از طریق اصلاح قوانین و رفع موانع تولید رقابت‌پذیر» که اخیرا به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، هنوز توسط شورای نگهبان تایید نشده است و امیدواریم این مصوبه قبل از تبدیل شدن به قانون حتما اصلاح شود.
«نقی شعبانیان»، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آخرین برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای برداشت درختان شکسته، افتاده، خشک و پوسیده جنگل‌های هیرکانی، احتمال صدور مجوز بهره‌برداری از این درختان توسط سازمان منابع طبیعی و نگرانی‌های مطرح‌شده پیرامون احتمال باز شدن پای پیمانکاران چوبی به جنگل‌های شمال در صورت صدور این مجوز، توضیح داد: در حال حاضر هرگونه بهره‌برداری از درختان سرپا در تمام عرصه‌های جنگلی کشور از جمله جنگل‌های هیرکانی ممنوع است، اما درباره درختان شکسته و افتاده از گذشته براساس قانون به سازمان منابع طبیعی اجازه داده شده است که مطابق اصول علمی و کارشناسی برای برداشت بخشی از این درختان برنامه‌ریزی کند.
وی افزود: اخیرا ماده ۴۳ «طرح تامین مالی و جهش تولید از طریق اصلاح قوانین و رفع موانع تولید رقابت‌پذیر» به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است که در بند سوم آن، به سازمان منابع طبیعی اجازه داده شده که در عرصه‌های خارج از طرح‌های جنگلداری، فعالیت‌هایی از قبیل جنگل‌کاری، حفاظت از جنگل‌ها، جلوگیری از قاچاق چوب و برداشت‌های غیرصیانتی را در قبال بهره‌برداری از درختان شکسته، افتاده، ریشه‌کن، خشک سرپا و آفت‌زده غیرقابل احیا، در قالب قرارداد و به صورت رقابتی به اشخاص غیردولتی واگذار کند. اما نکته قابل توجه این است که اولا این ماده هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده است و ثانیا اگر هم توسط این شورا تایید شود، اجرای آن برای سازمان منابع طبیعی الزام‌آور نخواهد بود.
معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تاکید کرد: در بند سوم ماده ۴۳ طرح جهش تولید تصریح شده است که سازمان منابع طبیعی می‌تواند در عرصه‌های خارج از طرح‌های جنگلداری در قبال بهره‌برداری از درختان شکسته و افتاده، مجوز انجام فعالیت‌های حفاظتی و احیایی را به بخش خصوصی واگذار کند. اما باید توجه داشت که سازمان منابع طبیعی از سال گذشته تهیه طرح‌های تفصیلی مدیریت پایدار را برای تمام ۱۰۴ حوضه آبخیز جنگل‌های هیرکانی آغاز کرده است و هدف اصلی ما این است که تا ۵ سال آینده تدوین تمام این طرح‌های جنگلداری را به پایان برسانیم و عرصه‌های جنگلی شمال را صرفا براساس این طرح‌ها اداره کنیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همین حالا نیز براساس قوانین و مقررات جاری، سازمان منابع طبیعی اجازه دارد که برای بهره‌برداری از درختان شکسته و افتاده با پیمانکاران بخش خصوصی قرارداد ببندد، ولی براساس تشخیص کارشناسان سازمان، سال‌هاست که برداشت این درختان را متوقف کرده‌ایم و فعلا هم قصدی نداریم که مجوزی برای بهره‌برداری از این درختان صادر کنیم. ضمن این که هم در ماده ۴۳ طرح جهش تولید و هم در مقررات قبلی، هرگونه صدور مجوز برای برداشت درختان شکسته و افتاده منوط به تشخیص کارشناسی سازمان منابع طبیعی است و سیاست مدیریت فعلی سازمان این است که فعلا مجوزی برای بهره‌برداری از این درختان در جنگل‌های هیرکانی صادر نکنیم؛ بنابراین جای نگرانی درباره باز شدن پای پیمانکاران چوب به عرصه‌های جنگلی شمال کشور وجود ندارد.
هیچ‌کس حق ندارد بدون مجوز منابع طبیعی درختان شکسته و افتاده را بردارد
شعبانیان با تاکید بر این که هیچ‌کس حق ندارد بدون مجوز سازمان منابع طبیعی، درختان شکسته، افتاده، پوسیده و ریشه‌کن را برداشت و از جنگل‌ها خارج کند، گفت: برداشت درختان شکسته و افتاده از جنگل‌ها دستورالعمل خاص خود را دارد که براساس آن، ابتدا سازمان منابع طبیعی باید طبق اصول علمی باید تشخیص بدهد که در یک عرصه جنگلی خاص نیاز به برداشت این درختان وجود دارد. سپس درختانی که قرار است از جنگل خارج شوند، باید با نظارت کارشناسان سازمان منابع طبیعی نشانه‌گذاری شوند و بدون مجوز این سازمان، هیچ‌کس حق ندارد اقدامی برای نشانه‌گذاری یا برداشت درختان شکسته و افتاده انجام دهد.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی با بیان این که سیاست کلی این سازمان، صدور مجوز برای برداشت درختان شکسته و افتاده از جنگل‌های کشور نیست، عنوان کرد: ما معتقدیم که درختان شکسته، افتاده، خشک و پوسیده حتی بعضا می‌توانند ارزش اکولوژیکی بیشتری از درختان سرپا داشته باشند؛ چراکه اولا وجود این درختان می‌تواند باعث غنی شدن خاک یک عرصه جنگلی شود و ثانیا این درختان در چرخه حیات باکتری‌ها، حیوانات و به طور کلی تنوع زیستی جنگل نقش دارند. با این حال، در بعضی موارد ممکن است کارشناسان براساس اصول علمی به این نتیجه برسند که بهتر است در برخی نقاط جنگل‌ها درختان شکسته و افتاده برداشت شود.
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: برخی درختان شکسته و افتاده در حاشیه جاده‌های جنگلی قرار گرفتهاند و عملا مزاحم جاده و خطرساز هستند، همچنین وجود درختان افتاده و پوسیده‌ای که در کنار چشمه‌ها و آبراهه‌ها قرار گرفتهاند، به دلیل رفت‌وآمد زیاد و اتراق گردشگران در این عرصه‌ها، می‌تواند احتمال وقوع حریق را بالا ببرد. همچنین ممکن است برای اجرای طرح‌های مدیریت پایدار نیاز باشد که برخی جاده‌های جنگلی تعمیر شوند که برای این منظور بعضا نیاز است که درختان شکسته و افتاده موجود در حاشیه این جاده‌ها برداشته شوند.
وی در ادامه تاکید کرد: در چنین مواردی، ممکن است کارشناسان سازمان منابع طبیعی تشخیص دهند که بهتر است در برخی نقاط در عرصه‌های جنگلی، درختان شکسته و افتاده برداشت شوند، اما سیاست اصلی سازمان منابع طبیعی، صدور مجوز برای بهره‌برداری چوبی از جنگل‌ها حتی با برداشت درختان شکسته و افتاده نیست و در دوره کنونی مدیریت سازمان نیز به هیچ وجه به عرصه‌های جنگلی به عنوان منبع تامین چوب نگاه نمی‌کنیم و همچنان با هرگونه بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های کشور مخالفیم.
نشانه‌گذاری درختان شکسته و افتاده در ۷۰ متری حاشیه جاده‌های جنگلی
شعبانیان درباره نشانه‌گذاری‌هایی که در زمستان ۱۴۰۱ روی درختان شکسته و افتاده موجود در برخی عرصه‌های جنگلی هیرکانی انجام شد نیز توضیح داد: در زمستان سال گذشته براساس درخواست سازمان مدیریت بحران کشور، برخی درختان شکسته و افتاده‌ای که در بستر آبراهه‌ها قرار گرفتهاند و وجود آنها احتمال وقوع سیل را افزایش می‌دهد یا درختان شکسته و افتاده‌ای که در بالادست جاده‌های جنگلی قرار دارند و احتمال غلت خوردن آنها به درون جاده و ایجاد حادثه وجود دارد، نشانه‌گذاری شدند.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی در ادامه توضیحات خود گفت: براساس دستورالعمل صادرشده توسط سازمان منابع طبیعی، در حال حاضر در برخی عرصه‌های جنگلی شمال کشور، درختان شکسته و افتاده‌ای که در فاصله ۷۰ متری از حاشیه جاده‌های جنگلی قرار گرفتهاند، نشانه‌گذاری شده‌اند؛ علت در نظر گرفته شدن این فاصله نیز این است که ماشین‌آلاتی که می‌خواهند درختان شکسته و افتاده را از عرصه‌های جنگلی خارج کنند، به هیچ وجه نباید از داخل جاده خارج نشوند و باید با استفاده از تجهیزات خود صرفا در فاصله ۷۰ متری جاده، درختان نشانه‌گذاری‌شده را بردارند.
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: ما نیاز داشتیم که برای برداشت درختان شکسته و افتاده مرز مشخصی را تعیین کنیم تا اگر زمانی مجوز خروج این درختان از جنگل صادر شود، پیمانکاران حد معینی را برای برداشت این درختان از عرصه‌های جنگلی داشته باشند و بیش از آن مرز مشخص وارد جنگل نشوند. ضمن این که گردشگرانی که برای تفرج به عرصه‌های جنگلی می‌روند، معمولا بیش از ۷۰ متر از حاشیه جاده وارد جنگل نمی‌شوند و عمده کسانی که به عمق عرصه‌های جنگلی می‌روند، افراد طبیعت‌دوستی هستند که حواسشان هست به جنگل آسیب نزنند.
وی در همین راستا اظهار داشت: مجموع این موارد باعث شد که فاصله ۷۰ متری از حاشیه جاده‌های جنگلی را به عنوان مرز مشخص برداشت درختان درختان شکسته و افتاده از دل جنگل‌ها در نظر بگیریم و نشانه‌گذاری این‌گونه درختان را در برخی عرصه‌های جنگلی هیرکانی در ۷۰ متری حاشیه جاده‌های جنگلی انجام دهیم. البته هنوز هیچ مجوزی برای برداشت درختان شکسته و افتاده صادر نکرده‌ایم، اما اگر قرار باشد روزی چنین مجوزی صادر کنیم، حتما اولویت ما برداشت درختانی است که نشانه‌گذاری شده‌اند.
تکمیل طرح‌های مدیریت پایدار؛ مهمترین اولویت اداره جنگل‌های هیرکانی
شعبانیان با تاکید بر این که سازمان منابع طبیعی فعلا نسبت به صدور مجوز برای برداشت درختان شکسته و افتاده دست نگه داشته است، گفت: در ماه‌های آینده ممکن است براساس طرح‌های در دست تدوین مدیریت پایدار مربوط به ۱۰۴ حوضه آبخیز هیرکانی، در برخی عرصه‌ها صرفا برای باز کردن راه ورود به عرصه جنگلی از سمت جاده، بعضی درختان شکسته و افتاده حاشیه جاده را برداریم. این کار نیز براساس تشخیص کارشناسی خود سازمان منابع طبیعی و دستورالعملی که خودمان برای برداشت درختان شکسته و افتاده تدوین کرده‌ایم، انجام خواهد شد، نه آنچه در بند سوم ماده ۴۳ طرح جهش تولید مطرح شده است.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی ادامه داد: مهمترین اولویت ما برای اداره جنگل‌های هیرکانی، تکمیل طرح‌های تفصیلی مدیریت پایدار در ۱۰۴ حوضه آبخیز این جنگل‌هاست. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، امیدواریم تا پایان سال ۱۴۰۲ تهیه طرح تفصیلی برای ۱۹ حوضه را به پایان برسانیم و اجرای این ۱۹ طرح را از سال آینده آغاز کنیم و هم‌زمان برای حدود ۲۰ حوضه دیگر نیز در سال ۱۴۰۳ طرح تفصیلی تدوین کنیم. فرآیندی که برای تکمیل طرح‌های مدیریت پایدار پیش‌بینی کرده‌ایم، حدودا ۵ سال طول خواهد کشید، اما به محض این که تدوین طرح تفصیلی یک حوضه تمام شود و به تصویب شورای عالی جنگل برسد، اجرای آن آغاز خواهد شد؛ یعنی این‌طور نیست که ابتدا بخواهیم طرح‌های مربوط به تمام ۱۰۴ حوضه را تدوین کنیم و سپس آنها را به اجرا درآوردیم.
شعبانیان همچنین تاکید کرد: بعد از تکمیل طرح‌های مدیریت پایدار برای تمام ۱۰۴ حوضه آبخیز هیرکانی، عملا بند سوم ماده ۴۳ طرح جهش تولید دیگر کاربردی نخواهد داشت، چراکه در این ماده آمده است که سازمان منابع طبیعی اجازه دارد بهره‌برداری از درختان شکسته و افتاده را صرفا در عرصه‌های فاقد طرح جنگلداری به بخش خصوصی واگذار کند، این در حالی است که با تکمیل طرح‌های تفصیلی، عملا تمام ۱۰۴ حوضه آبخیز جنگل‌های هیرکانی دارای طرح جنگلداری خواهند شد و مشمول بند سوم ماده ۴۳ طرح جهش تولید نمی‌شوند.
این مقام مسئول در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور خاطرنشان کرد: تا قبل از به پایان رسیدن تدوین و تصویب طرح‌های مدیریت پایدار برای ۱۰۴ حوضه آبخیز جنگل‌های هیرکانی، صرفا در مواردی که کارشناسان سازمان منابع طبیعی تشخیص دهند که برای اجرای یک طرح خاص نیاز است که تعدادی از درختان شکسته و افتاده برداشته شوند تا مسیر ورود به عرصه جنگلی مربوطه باز شود، اقدام به برداشت این درختان خواهیم کرد؛ این اقدام نیز ربطی به بند سوم ماده ۴۳ طرح جهش تولید ندارد، بلکه صرفا براساس تشخیص کارشناسی خودمان انجام خواهد شد.
وی در پایان گفت: سازمان منابع طبیعی همین حالا براساس قوانین و مقررات موجود اجازه دارد که برای برداشت درختان شکسته و افتاده در عرصه‌هایی که خودش تشخیص می‌دهد، مجوز صادر کند، بنابراین بهتر بود که اصلا بند سوم ماده ۴۳ طرح جهش تولید تصویب نمی‌شد که این شائبه برای برخی فعالان حوزه منابع طبیعی به وجود آید که دولت می‌خواهد مدیریت بعضی عرصه‌های جنگلی را به بخش خصوصی واگذار کند؛ زیرا ما در زمینه برداشت درختان شکسته و افتاده دچار کمبود مقررات نبودیم که حالا بخواهیم با تصویب چنین ماده‌ای، این کمبود را جبران کنیم. البته هنوز شورای نگهبان این مصوبه مجلس را تایید نکرده است و امیدواریم این مصوبه قبل از تبدیل شدن به قانون حتما اصلاح شود.
