باستان‌شناسی هم علم عمل است در میانه میدان و کاوش و کشف و گردآوری روشمندانه منابع و داده‌های مشهود یا مشاهده‌پذیر مورد مطالعه هم معرفت مقام داوری بوده‌های مفقود است با چراغ نظر و تفکر و تعقل نظری در مقام نظر.
مواد فرهنگی که از بیش از یکصد سال کاوش در محوطه‌های باستانی ایران به دست آمده و در انبار موزه‌ها و مراکز فرهنگی ما انباشته شده به حدی است که حتی اگر برای یک دهه کاوش‌ها را متوقف کنیم، هنوز مواد برای مطالعه داریم.
مدت‌ها باور عمده بر آن بود که در ابتدا خط و متون اقتصادی در بین‌النهرین بوجود آمده و با اختلاف ۱۰۰ساله در ایران هم این شکل خط رواج پیدا می‌کند و می‌توان گفت یک رابطه پدر و فرزندی برای خط‌های بین‌النهرینی و خط ایرانی در نظر گرفته می‌شد اما مطالعات جدید و تاریخگذاری‌هایی که بر روی نوشته‌ها و لایه‌های مربوط به این نوع خط بدست آمده، نشان می‌دهد خط آغاز ایلامی نه تنها رابطه فرزندی با خطوط بین‌النهرینی ندارد بلکه یک رابطه برادری دارد و می‌توان گفت خطوط ایرانی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال زودتر از اولین اشکال پیدایش خط در دنیا، در ایران ظاهر می‌شود.
یک باستان‌شناس درباره تازه‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی متعلق به شهر خارکس گفت: پژوهشگران دانشگاه منچستر و مونیخ در منطقه‌ای به نام جبل خیابر در نزدیکی بصره در حال کاوش هستند و دیواری عظیم در آن محوطه پیدا کرده‌اند و تصورشان آن است که آن محوطه که قدمتش به دوره سلوکی- اشکانی می‌رسد، همان شهر خاراکس است. هنوز سند قطعی دراین خصوص وجود ندارد. از آنجا که این محوطه توسط ایران ثبت شده بهتر است تحقیقات بیشتری درخصوص آن انجام شود تا بدانیم بر اساس منابع موجود و یافته‌های باستانی، این همان خاراکس است یا خیر.
