تفتان، آتشفشان لایهای فعال ایران واقع در استان سیستان و بلوچستان، با قدمت 700 هزار ساله هنوز مورد توجه پژوهشگران زمینشناسی دنیا است و مطالعات جدید زوایای تازهای از این کوه آتشفشانی نزدیک مرز ایران و پاکستان را روشن کردهاند.
استاد زلزلهشناسی میگوید: تغییر در کشش گرانشی در ماهگرفتگی مانند افزایش اندک نیروهای جزر و مدی در طول ماه کامل یا نو میتواند باعث تغییر شکلهای جزئی در پوستهی زمین شود، اما این فشار برای ایجاد یک فاجعهی طبیعی بزرگ مانند آتشفشان یا زلزله بسیار ضعیف است. ماهگرفتگیها به طور منظم – چندین بار در سال – اتفاق میافتند و سوانح طبیعی نیز یک اتفاق مداوم در زمین هستند. با توجه به اینکه هر دو رویداد چقدر مکرر اتفاق میافتند، اجتنابناپذیر است که گاهی اوقات همزمان شوند.
استاد پژوهشگاه زلزلهشناسی میگوید: آتشفشانهای چینهای خفته مانند دماوند به ویژه بالقوه خطرناک هستند زیرا ماگماهای آنها اغلب چسبناک و غنی از گاز آندزیتی تا ریولیتی هستند که آنها را مستعد فورانهای انفجاری میکنند. دوره طولانی سکون از آخرین انفجار ـ ۷۳۰۰ سال قبل ـ امکان ایجاد فشار قابل توجهی را فراهم میکند و اگر ساختمان آتشفشانی در برابر فشارهای وارده ضعیف شود، خطر فوران فاجعهبار در آینده افزایش مییابد.
تصاویر فضانوردان ایستگاه فضایی بینالمللی از صحرای بزرگ آفریقا، پدیدهای شگفتانگیز را آشکار کرده است: لکهای سفید بر فراز آتشفشان خاموش Emi Koussi در شمال چاد که برخلاف تصور اولیه، برف نیست بلکه رسوب نمکی دریاچهای باستانی است.
آتشفشان فعال کیلاویا در جزیره هاوایی فوران کرد و ستونهای عظیم دود و گدازه به آسمان برخواست.
مهدی زارع استاد تمام زمین شناسی: از دماوند همواره گازهای مختلفی خارج میشود؛از جمله گازهای فرومرولیک و گازهای گوگردی. بخار آب نیز می تواند همراه این گازها از دهانه کوه بیرون بیاید. آنچه امروز دیده میشود یک روند طبیعی است. شواهدی بر آغاز فوران یا انفجار آتشفشانی نیست.