مبانی نظری و پیشینه تحقیق و اهمیت آن

ایلنا؛ بکارگیری مطالعات گذشته تحت عنوان  مبانی نظری و پیشینه دال بر ارزش و صداقت بیشتر تحقیقات و جلوگیری از تکرار و هدر رفتن وقت و آشنایی با ابزار بکار رفته و در نتیجه استفاده از مطالعات قبلی برای ارائه‌ فرضیه‌های جدید می‌شود.مطالعه مبانی نظری به محقق کمک می‌کند تا ابعاد و کاربرد مختلف موضوع موردمطالعه را دریابد و از کلی‌گویی یا بیان مطالب هجو پرهیز کند.

علت استفاده از مبانی نظری و پیشینه

اساس یک پژوهش پاسخ سوالات یا آزمون فرضیاتی است که در بیان مساله مورد مطالعه مطرح شده است. از آنجا که این تحقیق اولین یا تنها پژوهش در این زمینه خاص نیست همواره باید احتمال داد که پژوهشگران دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشند که به مساله ای مانند یا شبیه این موضوع تحقیق پرداخته باشند  مبانی نظری یک چارچوب پایه‌ای است که تمام طرح پژوهش بر آن چیده می‌شود و بر اساس نظریه‌ها و مطالعات دانشمندان پیشین می‌باشد. رسیدن به ابتدای شکل‌گیری هر پدیده به محقق در شناخت بهتر موضوع کمک می‌کند. این کار باعث سرعت عمل تحقیق می‌شود و به او هنگام مواجه شدن با موضوعی که شناختی ندارد کمک می‌کند تا به اصل موضوع برسد.

لازم به ذکر است که در کارهای علمی تسلط به مطالعات قبلی از ارکان اساسی است زیرا ما نیاز داریم بدانیم قبل از ما چه مطالعاتی انجام شده و ما چه چیز تازه‌ای را می‌توانیم به این زمینه اضافه کنیم. بطور کلی هدف از این کار نقد و بررسی و کشف تفاوت و تشابه کار محقق با دیگر تحقیقات یافت شده در این زمینه در داخل و خارج کشور می‌باشد. به این ترتیب او می‌تواند با تشریح مطالعات پیشین و تحلیل دلیل نپرداختن به موضوع مدنظر او ادعای پژوهش خود را درباره ناکافی بودن دانش موجود در موضوع مورد نظر اثبات کند و در پی این ادعا مسئله پژوهش خود را تعریف کند و همچنین احتمال تکرار خطا در پژوهش را کاهش دهد. در پایان محقق با بررسی ادبیات و مبانی نظری، مدل نظری خود را ارائه می‌دهد.

اهداف بکارگیری مبانی نظری

بررسی مبانی نظری پیشینه ، نقدی از دانش موجود پیرامون موضوع تحقیق است که با اهداف زیر انجام می‌گیرد:

۱.تعریف و حدود مسئله به منظور شناسایی بهتر و دست‌یابی به طبقه بندی مناسب در این باب

۲.ایجاد چارچوبی جهت قرار دادن نتایج تحقیق با رویکرد مطالعات گذشته

۳.جلوگیری از تکرار به منظور صرفه‌جویی در زمان، نیروی انسانی و هزینه‌ها

۴.بررسی و شناسایی ابزار بکار رفته در کارهای قبلی به منظور انتخاب روشی مناسب‌تر

5. پرهیز از بیان مطالب، به طور مجزا و بدون رابطه با یکدیگر.

6. تنظیم مطالب به طور سازماندهی شده، همراه با روابط منطقی بین آنها.

7. انتخاب منابع اطلاعات مرتبط با مسئله مورد مطالعه و تحقیق.

ارکان اساسی مبانی نظری

۱.مبانی نظری:نظریه‌ها و مدل های علمی که محقق آن را به عنوان پایه‌ی کار خود انتخاب می‌کند تا بتواند نتیجه را بر اساس آن اعلام کند.

۲.مبانی تجربی:منظور مطالعات و پژوهش‌های پیرامون موضوع که قبلا به آن پرداخته شده است، که به دو دسته‌ی مستقیم و غیر مستقیم طبقه‌ بندی شده است.

هدف مبانی نظری نقد تئوری‌های موجود و شناسایی تئوری‌های معتبر و‌قوی در زمینه‌ پژوهش است و محقق باید طبق دو دسته بندی تئوری مادر و تئوری خرد به مشخص کردن نظریه‌ی استنادی خود پیرامون موضوع مورد تحقیق بپردازد. همچنین در توضیح مبانی تجربی مستقیم و غیر مستقیم می‌توان گفت که مطالعات مستقیم عینا به بررسی روابط بین متغیرها و غیر مستقیم به بررسی متغیرها در قالب یک مطالعه پرداخته است.

مهمترین قسمت یک مبانی نظری پیشین

در بیان مطالب از پیشینه محور اصلی را سوالات و فرضیات خود قرار دهید، به این صورت که مشخص کنید در تحقیقات خود به سوال‌ها و فرضیه‌های ما چگونه و با چه ابزاری پاسخ داده‌ اند. در حقیقت آن قسمتی را لازم داریم که مطلبی مرتبط با موضوع ما دارد. از این رو پیشینه‌ها به دو بخش موضوعی و روشی تقسیم می‌شوند که همانطور که واضح است بخش موضوعی تحقیقاتی را شامل می‌شوند که به سوالات ما پاسخ می‌دهند و بخش روشی به نحوه‌ کار مرتبط با موضوع ما اشاره دارد.

چگونگی تنظیم مبانی نظری پیشینه

باید بدانید که پیشینه‌ تحقیق فقط گردآوری چند چکیده‌ تحقیق پیرامون موضوع نیست. بلکه باید به کاربرد آن در تحقیق دقت شود. این تنظیمات را طبق موضوع تحقیق به چند دسته‌ توصیفی، تبیینی، روشی و موضوعی تقسیم می‌کنند اما نکته‌ مهمتر تجزیه‌ و تحلیل و جمع‌بندی این بخش است. در تجزیه و تحلیل محقق علاوه بر تعیین واگرایی و همگرایی تحقیقات انجام شده و بررسی نقاط ضعف و قدرت باید به مقایسه آنها با تحقیق خود بپردازد.

سوال‌هایی که در بخش مبانی نظری باید به آنها پاسخ داده شود:

موضوع تحقیق درباره‌ چیست؟

چه توانایی‌هایی را شامل می‌شود.

فلسفه‌ پیدایش این موضوع چه بوده است؟

کارایی آن برای حل چه مسائلی است؟

برای بهره‌برداری از قابلیت‌های این موضوع چه راهی را ارائه می‌دهید؟

مراحل بررسی پیشینه‌ی تحقیق

تعیین واژگان کلیدی

یافتن منابع

خلاصه سازی و نقد منابع

ویرایش مبانی تجربی

مبانی نظری تحقیق در فصل دوم پژوهش

بطور کلی فصل دوم پژوهش به مبانی نظری تحقیق اختصاص داده شده است که بعد از مقدمه قرار گرفته است. هدف آن شفاف‌سازی مفاهیم نظری بکار برده شده و مشخص کردن ویژگی‌های آن می‌باشد بدین ترتیب که پس از تعیین مفاهیم نظری تحقیق خود با استناد به تحقیق‌ها و آثار نویسندگان قبلی به توضیح آنها می‌پردازید. دقت کنید که این آثار باید هر دو متون داخلی و خارجی را در برگیرد تا دامنه‌ مستندات شما بیشتر شود و ترتیب نگارش آنها نیز به صورت زیر رعایت شود:

ابتدا متون داخلی از جدید به قدیم و سپس به همین ترتیب متون خارجی.

بطور کلی و خلاصه فصل دوم پایان‌ نامه با عنوان مبانی نظری پیشینه یا ادبیات پژوهشی شامل موارد زیر است:

مقدمه

بررسی آثار و نظریه‌ها و سابقه‌ آنها

تحقیقات داخلی

تحقیقات خارجی

پیشینه‌ تحقیق را در کجا جست و جو کنید

بسیاری از سایت‌های معتبر علمی از جمله سایت ایران داک با مدارک علمی ایرانی، سایت جهاد دانشگاهی یا SID، مطالعات علوم انسانی و سایر سایت های داخلی و خارجی.