کتابهای نعمت الله فاضلی رونمایی شد
این کتاب برخلاف کتابهای دیگر که معمولا مردم‌نگاری را در حوزه‌ی شناخت اقوام مختلف کشور دنبال کرده‌اند، زندگی مردم را در یک جامعه‌ی شهری مورد بررسی قرار داده است.
ایلنا: غرفه انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در هفتمین روز از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، عصر سه شنبه؛ هفدهم اردیبهشت ماه، میزبان مراسم رونمایی دو جلد از کتابهای نعمت الله فاضلی(پژوهشگر و استاد مردم شناسی) بود. در این مراسم، کتاب «پشت دریاها شهری است» برای اولین بار و ویرایش دوم کتاب «فرهنگ و شهر» که چاپ اول آن در سال گذشته منتشر شده بود، روی میز فروش قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در این مراسم که با حضور چند نفر از اساتید دانشگاهی برگزار شد، نعمت الله فاضلی با اشاره به کتاب «فرهنگ و شهر» گفت: یکی از اتفاقات جالب و شیرینی که در خصوص این کتاب برای من رخ داد، این بود که استاد انوری؛ مترجم، فیلسوف، ریاضیدان، ادیب و نسخه شناس شناخته شده‌ی کشور؛ نقد ریزبینانه‌ای روی این کتاب نوشتند که به لحاظ معنوی، برای من بسیار ارزشمند بود. همچنین نکته‌ی قابل توجهی که می‌توانم در مورد این کتاب بگویم، این است که این کتاب بدون انگیزه‌ی قبلی نوشته شده است؛ چراکه حاصل تجمیع و گردآوری مقالات، مصاحبات و سخنرانی‌های من در موضوعات مختلف شهری است.
این پژوهشگر ضمن بیان این مطلب که خوشبختانه این کتاب مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته و به چاپ دوم رسیده است، افزود: ارزش این نوع کتاب‌ها در این است که معمولا ما در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هامان، در طرح مسائل و موضوعات مختلف، خلاقانه‌تر و با اتکا به دریافت‌های شخصی خودمان به ارائه‌ی مطالب می‌پردازیم. درحالیکه در نگارش کتاب با سبک و سیاق معمول و متداول، مجبور هستیم دائما به کتابهای دیگر رجوع کرده و مطالب مختلف را در کنار یکدیگر، کولاژ کنیم.
فاضلی در ادامه‌ی سخنانش، به رونمایی کتاب «پشت دریاها شهری‌ست...» اشاره کرد و تشریح این کتاب اظهار داشت: این کتاب، در 3 بخش نوشته شده است. در بخش نخست؛ به کاربردهای مردم نگاری در رشته‌های مختلف- در دو فصل به مردم نگاری عمومی و در یک فصل به مردم نگاری کاربردی- پرداخته‌ام. آنچنان‌که تجربه‌های ایرانی و جهانی خود را درخصوص مردم‌نگاری شهری مورد نظر قرار داده‌ام. از این حیث، این کتاب برخلاف کتابهای دیگر که معمولا مردم‌نگاری را در حوزه‌ی شناخت اقوام مختلف کشور دنبال کرده‌اند، زندگی مردم را در یک جامعه‌ی شهری مورد بررسی قرار داده است. به عبارت دیگر من مردم‌نگاری را از دریچه‌ای جدید و برای جامعه‌ی مدرن و صنعتی امروزی به کار گرفته‌ام.
وی ادامه داد: بخش دوم از این کتاب، به آموزش مباحث اسنوگرافی و اتواسنوگرافی اختصاص یافته است. درخصوص بحث اول، مقالات زیادی وجود دارد؛ بنابراین این قسمت از کتاب، چندان جذاب و تازه نیست. اما در قسمتِ آموزش اتواسنوگرافی مباحث جدید و متفاوتی را مطرح کرده‌ام؛ که به پژوهشگران و مردم شناسان آموزش می‌دهد که چگونه یافته‌های خود را در حوزه مردم‌نگاری به رشته تحریر درآورند.
این مردم شناس درخصوص بخش سوم از کتابش نیز توضیح داد: بخش پایانی با چهار فصل، به بررسی مطالعات موردی درخصوص شهر ایرانی اختصاص یافته است. در فصل اول از این بخش، تجربه‌ی شهری شدن ایران را که مطابق با اطلاعات موجود؛ به سال 1365 برمی‌گردد را مورد بررسی قرار داده‌ام. هرچند که برخی از کارشناسان معتقدند هنوز هم منش و رویههای غالب در میان مردم، روستایی و عشایری است.
این نویسنده افزود: به هر تقدیر، تا به حال هیچ تعریف روشنی از اینکه چطور شد مردم روستایی کشورمان، شهری شدند ارائه نشده است. همانطور که می‌دانید این مساله؛ تنها مسالهی ایران نیست! چراکه اکثر ملل جهان نیز حداقل تا 50 سال قبل در جوامعه روستایی زندگی می‌کردند. بر این اساس؛ از آنجایی که خودِ من روستایی بودم، تجربه‌های شهری شدن خود را به کار گرفتم و با در نظر گرفتن روحیات ایرانی، به نوشتن این قسمت از کتاب پرداختم. جالب است بدانید که طبق مطالعات انجام گرفته، تنها بیست درصد از جوامع شهری در کشورمان هستند که 3 نسل قبل‌ترشان نیز سابقه‌ی زندگی شهری داشته‌اند.
نویسنده‌ی کتاب «پشت دریاها شهری است...» ادامه داد: سه فصل دیگر از این بخش نیز مباحث و دغدغه‌های جوامع شهری امروزی در کشورمان را شامل می‌شود. یکی از این مباحث، مبحث ترافیک است. من در این کتاب گفته‌ام که مردم ترافیک را دوست دارند؛ و حتی اگر ترافیک نباشد، از غصه دق خواهند کرد. چراکه فی‌الواقع، ترافیک یک تجربه‌ی فراغتی است و خیلی از مشکلات مردم، در همین ترافیک حل می‌شود.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از مباحث مورد نظر در بخش سوم، بحثِ راه رفتن در شهر است. در این خصوص، کتابهای زیادی به زبان انگلیسی نوشته شده اما هنوز در کشور ما، کتاب مستقلی در این باره منتشر نشده. من در این قسمت از کتابم، ضمن توضیح و تشریح مسالهی راه رفتن، تجربیات خود را از تکتیک‌های راه رفتن در جوامع شهری توضیح داده‌ام.
فاضل گفت: در فصل بعدی از این بخش نیز، به بررسی مسالهی چای‌نوشی در کشورمان پرداخته‌ام؛ چای نوشی به اشکالِ فردی، جمعی، شهری، روستایی و... مطالعات حول محور فرهنگ چای نوشی بسیار مرسوم است و کتابهای زیادی نیز در این خصوص نوشته‌اند. در کشور ما نیز چای‌نوشی؛ خصوصا چای‌نوشی‌هایی که با گپ و گفت ایرانیان همراه می‌شود، مسالهی مهمی‌ست. البته کشور ما در این خصوص، رقیبانی چون انگلستان و ژاپن را دارد اما یکی از مهمترین بارزه‌های جوامع ایرانی، همین بارزه‌ی چای‌نوشی و گپ‌زدن‌های صمیمانه است.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه‌های مردم شناسی، درخصوص کتاب «پشت دریاها شهری است...» افزود: مطالب موجود در این کتاب، هم می‌تواند مورد توجه مخاطبان عام قرار بگیرد و هم برای مسوولان و مدیران شهری قابل استفاده باشد. در پایان این کتاب نیز، حدودا 60 صفحه به درج منابع فارسی و انگلیسی اختصاص یافته؛ زیرا من برای تالیف این کتاب، ناچار بودم کتابهای متعددی را ریویو کنم؛ چراکه در این کتاب، تاریخ صد ساله‌ی کشورمان مورد مطالعه قرار گرفته است.
وی ضمن بیان این مطلب که این کتاب را؛ به جهت تلاش‌های فراوان، انتشار بیش از 30 عنوان کتاب و فعالیت در فضای مجازی به دکتر ناصر فکوهی تقدیم کرده است، خاطرنشان کرد: مدتی‌ست که انتشار کتاب در حوزه‌های مردم نگاری بدون لحاظ کردن رویکرده‌ی کیفی، مرسوم شده است. البته این اتفاق‌ها را در جهت توسعه‌ی مباحث مردم شناسی و مطالعات شهری به فال نیک می‌گیریم. اما واقعیت این است که ما در حوزه‌ی فعالیت‌های پژوهشی مردم نگاری خیلی عقب‌ایم. دلیلش هم این است که معمولا مطالعات شهری در حوزه‌های اقتصادی و کسب و کار؛ نظیر شهرسازی و معماری شهری مورد توجه بوده‌اند؛ نه در جایگاه پژوهش و تولید کتابهای ارزشمند.
