هرم مازلو و قاعده آینده بهتر

هر ساله آمارهایی از صلح آمیز ترین کشورهای جهان منتشر می شود که معمولا قابل استناد است و با ارزیابی های دقیق حاصل شده اند. موسسه صلح جهانی، از سال 2007 با شاخصه‌های مورد نظر خود میزان صلح و آرامش نسبی کشورها را می سنجد و از این نظر کشورها را بطور سالیانه رده بندی می کند.  در آخرین آمارگیری انجام شده ایسلند، دانمارک و اتریش صلح‌آمیزترین کشورهای جهان هستند و ایران با 6 میلیون نزاع خیابانی در سال در رتبه 138 قرار دارد.جالب تر اینکه 30 کشور اول این لیست، بیشترین سرانه مطالعه را به خود اختصاص داده اند.

حال به سراغ کشورمان برویم که بیشتر شهروندانش منتظرند کسی از دور دست‌ها سوار بر مرکبی خاص بیاید و آنها را از این همه درد و رنج و نا‌امیدی و صد البته مشکل اقتصادی نجات دهد.‌غافل از اینکه سر‌منشأ بسیاری از آنچه پیرامون ما رخ می دهد، خود ما هستیم.

طبق هرم مازلو ما به عنوان مردم عامه، بیس و قاعده هرم را تشکیل می دهیم و تعیین می کنیم چه افرادی در راس هرم قرار بگیرند و قطعا منش ما تعیین کننده ترین عامل برای سیاستمداران و متولیان اداره کننده کشور است. از سوی دیگر ما در سیستم واحدی به نام آموزش و پرورش تعلیم می‌بینیم که بیشتر خصوصیات اخلاقی و رفتاری ما را سبب می شود و نهال وجود ما را به درختی تنومند برای فردایی بهتر برای کشورمان تبدیل می کند.

در این سیستم آموزشی مستهلک و غیر پویا چه چیزی به فرزندان این سرزمین آموزش داده می شود تا به آینده ای روشن برسیم؟ آیا شاهد شادی و نشاط و شور کودکی هستیم؟ آیا به ارزشگذاری در خصوص بهترین خصایل و رفتارهای انسانی، اجتماعی و شهروندی دسترسی داریم و یاد می‌گیریم چگونه برای خود، خانواده و جامعه مفید باشیم؟ آیا آموزش دیده ایم که چگونه از آب، طبیعت، آثار باستانی و میراث فرهنگی مان محافظت کنیم؟ آیا یاد گرفته ایم که توسعه پایدار یعنی حرکت به جلو با حفظ منابع طبیعی است؟ آیا یاد گرفته ایم به طبیعت و میراث فرهنگی مان احترام بگذاریم؟ آیا یاد گرفته ایم چگونه با دیگران گفت‌وگو کنیم که حرف یکدیگر را خوب بفهمیم و در صورت نداشتن وجه اشتراک بدون تنش و برخورد فیزیکی و نزاع باهم تعامل کنیم؟ آیا یاد گرفته ایم که اهل مطالعه باشیم و کتاب های غیر درسی بخوانیم؟ آیا دموکراسی را یاد گرفته ایم که به دیگران احترام بگذاریم، حتی اگر با ما هم نظر نباشند؟ آیا یاد گرفته‌ایم که باید با دیگران برای رسیدن به وجه اشتراک گفتگو کنیم و اگر به نتیجه نرسیدیم بدون جنگ کلامی و برخورد فیزیکی و بدخواهی برای طرف مقابل به دنبال راهکار دیگری باشیم؟

آیا‌های بی‌شماری وجود دارد که در این مقال نمی‌گنجد ولی جواب بیشتر آنها " خیر" است. ما در سیستم آموزشی‌مان به مثابه ماشینی برای حفظ کردن آنچه سالها پیش عده‌ای باور داشته‌اند که درست است، بوده‌ایم و بدون هیچ پرسشگری آن مطالب را برای شب امتحان به ذهن سپرده و بعد از تحویل برگه به مراقب جلسه، اغلب‌شان را از یاد برده ایم.

ما نه یاد گرفته‌ایم شاداب و با نشاط باشیم، نه پرسشگر و نه کارآفرین و خلاق! آنچه فرا گرفته‌ایم این است که اگر حرف گوش‌کن باشیم و راه دیگران را که صد البته گمان برده اند درست است طی طریق کنیم به سعادت می رسیم. این شد که به اینجا رسیدیم. جایی مثل برزخ. نه اقتصاد داریم و نه سیاست و از شور و نشاط فردی و اجتماعی در ما خبری نیست. آنقدر از مطالعه دوریم که مطالبه‌گری های بی منطق‌مان کمر‌مان را خم کرده است. چقدر از ما می دانیم که پول را باید در بخش تولید سرمایه گذاری کرد تا چرخ اقتصاد بچرخد؟ چقدر از ما می‌دانیم که سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و طلای آب شده و خرید طلا و دلار یعنی خروج سرمایه از بخش تولید و افزایش بیکاری و از بین رفتن چرخه تولید؛چقدر می‌دانیم که افکار غیر اقتصادی ما که ناشی از عدم آگاهی درست از شرایط است سبب شده تا نرخ دلار و نیازهای ضروری ما گران شود؟ در اینجا پرسش‌های زیادی قابل طرح است که جواب بیشتر آنها یکی است.

 بیاییم از امروز به خودمان قول دهیم روزی فقط سی دقیقه مطالعه کنیم،  رمان بخوانیم ،یک برگ شعر را زیر لب زمزمه کنیم. بیاییم طبع‌مان را لطیف، آگاهی‌مان را عظیم و قدرت مطالبه‌گری های مان را بر اساس مطالعه مفید بالا ببریم. بیاییم در این هرم مازلو قاعده خوبی برای جامعه باشیم و آینده بهتری را برای فرزندان این سرزمین رقم بزنیم. اگر اهل مطالعه شویم بیشتر از پیش به سمت توسعه پایدار و اقتصاد غیر نفتی حرکت خواهیم کرد و می توانیم تولید ناخالص ملی مان را افزایش دهیم و به آینده ای روشن برسیم.

سمیه مسرور/ روزنامه نگار