آیا خانه عسگری همدان از خطر جان سالم به‌درمی‌برد؟/مخالفت‌ با ثبتِ خانه تاریخی

به گزارش خبرنگار ایلنا، خانه تاریخی موسوم به خانه عسگری در کوچه مجاور مقبره‌ی اِستِرو مردخای همدان در معرض خطر ریزش است. قدمت ساخت این خانه به اواخر دوره‌ی قاجاریه و اوایل دوره‌ی پهلوی بازمی‌گردد. خانه عسگری به شکل حیاط مرکزی در ۲ طبقه ساخته شده، سقف آن شیروانی است و آجرکاری‌های منحصربه‌فردی دارد. همچنین کنگره‌ها، ستون‌ها و قاب پنجره‌های آجری از شاخص‌های معماری این خانه است.

بعد از تخریبِ سه خانه‌ی تاریخیِ واجد ارزش در محله‌ی کبابیان همدان در دی‌ماه سال ۹۶، حال این سؤال مطرح است که سازمان میراث فرهنگی در قبال خانه‌ای که هنوز سر پاست و امید می‌رود که به حیات خود ادامه دهد، چه اقدامی خواهد کرد؟

علی مالمیر (مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان) به خبرنگار ایلنا گفت: ما دو درخواست از بناهایی که مالک خصوصی دارند، داریم؛ اول اینکه آن‌ها رضایت بدهند و در مرمت بنا به میراث فرهنگی کمک کنند. ما در اداره کل میراث فرهنگی همدان حاضریم که در قالب تفاهم‌نامه‌ی مشارکت در مرمت بنا با مالکین همکاری کنیم و علاوه بر ظرفیت‌های فنی‌ که در اختیار آن‌ها قرار خواهیم داد، حداقل ۵۰ درصد از هزینه‌های مرمت را نیز متقبل شویم.

او افزود: در بعضی مواقع میراث فرهنگی با مالکان بنا دچار مشکل می‌شود. آن‌ها علاقه‌ای به این مشارکت ندارند و اجازه‌ی مرمت به میراث نمی‌دهند؛ با وجود اینکه معافیت‌هایی در پرداخت عوارض و مالیات برای مالکان قائل هستیم و علاوه بر آن تسهیلات کم‌بهره هم برای آن دسته از فعالیت‌های اقتصادی‌ای که بتواند درآمدزا باشد، اختصاص می‌دهیم.

او با اشاره به خانه تاریخی عسگری گفت: خانه عسگری ازجمله بناهایی است که ما پیگیر بحث بازسازی آن هستیم. تاکنون با مقاومت‌های مالک برای فروش مواجه شده‌ایم. ما به دنبال آن بودیم که برای بهره‌برداری از آن تأمین اعتبار کنیم اما استقبالی از سوی مالک ندیدیم. ما آمادگی اینکه این بنا را مرمت اضطراری کنیم، داریم و همچنین آ‌مادگی داریم که اگر مالک موافقت کند در قالب طرح مشارکت با هم کل پروژه مرمت بنا را انجام دهیم. اما هنوز استقبالی ازسوی مالک بنا ندیده‌ایم.

احمد ترابی (معاون اداره میراث فرهنگی همدان) نیز در همین رابطه گفت: خانه عسگری از بناهای واجد ارزشی است که در داخل بافت تاریخی بازار همدان و جنب مقبره‌ی اِستِر واقع شده است. با این اوصاف که خود بنا دارای ارزش تاریخی است و در محوطه‌ای واقع شده که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و جزو لاینفک این بافت تاریخی محسوب می‌شود.

او ادامه داد: در حال حاضر، این خانه خالی از سکنه است. ما به مالک خانه توضیح داده‌ایم باتوجه به اینکه این خانه ارزش تاریخی دارد ما در راستای مرمت‌ها (چه مرمت اضطراری و چه مرمت مستمر) حاضر به مشارکت هستیم. شیوه مشارکت ما به این طریق است که تفاهم‌نامه‌ای را با مالک به امضا می‌رسانیم و برآورد می‌کنیم که بنا چقدر هزینه دارد. سپس تفاهم‌نامه را به سازمان مرکزی ارسال می‌کنیم تا سازمان مرکزی بعد از بررسی‌های لازم، تأمین اعتبار کند.

او با اشاره به مخالفت‌های مالک بنا درخصوص ثبتِ آن در فهرست آثار ملی گفت: باتوجه به نامه‌ای که امروز ازسوی مالک برای ما ارسال شده، او موافق این مشارکت نیست و مخالف ثبت شدن این بنا در فهرست آثار ملی کشور است.

او درباره‌ی پرونده‌ی ثبتی این بنا توضیح داد و گفت: این بنا در دست ثبت است. چون به رضایت مالک نیاز داریم، پرونده‌ را به مالک ابلاغ کرده‌ایم و او هم جوابی به ما نداده است. حال منتظریم سازمان میراث فرهنگی با توجه به اینکه بنا منحصر به فرد است، دستور نهایی را صادر کند و در این صورت، دیگر نیازی به رضایت مالک نیست. فعلاً سازمان مرکزی ۱۵ روز از ما وقت خواسته و بعد از ۱۵ روز کارهای ثبتی به صورت یک طرفه انجام خواهد شد.

او ادامه داد: واقعیت امر این است که مالک توجیه نیست. با توجه به اینکه ساختمان در حریم اِستِر و بافت بازار واقع شده است، محدودیت ساخت و ارتفاع دارد. مالک فکر می‌کند اگر میراث فرهنگی این خانه را مرمت کند، آن را تصاحب می‌کند. او تصور می‌کند با تخریب بنا می‌تواند ساختمان‌های مرتفعی بسازد در صورتی که این منطقه محدودیت ارتفاع و ساخت دارد.

او در مورد میزان اعتبار لازم برای بازسازی و تغییر کاربری بنا گفت: طبق ظواهر امر فکر می‌کنم بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان بودجه لازم دارد که سازمان میراث فرهنگی می‌تواند ۵۰ درصد آن را تقبل کند.

او در پایان گفت: اگر این بنا تغییر کاربری داده شود باتوجه به اینکه در داخل بافت بازار است، موقعیت خوب اقتصادی دارد و می‌توان از آنجا به عنوان نمایشگاه مرکز عرضه‌ی طلا و جواهرات و حتی محل اقامتی استفاده کرد.