در مراسم بزرگداشت روز شعر مطرح شد:
اهالی فرهنگ سالهای سیاهی را پشت سر گذاشتهاند
رحماندوست: ارشاد هیچ وقت خانه مادری ما نبوده، اما میتواند یک نامادری مهربان باشد / باقری: صحبتها و رویکردهای مثبت آقای جنتی را به مثابه پیمان قلمداد میکنیم / حدادعادل: امیدواریم وزیر ارشاد بتوانند مفهوم اعتدال را در ارشاد محقق کند.
ایلنا؛ آیین گرامیداشت روز شعر و ادب فارسی و دیدار علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اهالی شعر، شب گذشته ۲۶ شهریور ماه در باغ زیبا برپا شد. در این مراسم شاعرانی همچون غلامعلی حداد عادل، مشفق کاشانی، موسوی گرمارودی، محمدعلی بهمنی، افشین علاء، سهیل محمودی، ساعد باقری، فاضل نظری، مصطفی رحماندوست، علیرضا قزوه، موسی بیدج، اسماعیل امینی، غزل تاجبخش، فاطمه راکعی، اسماعیل آذر، ناصر فیض، عبدالجبار کاکایی، حمیدرضا شکارسری، مهدیه الهی قمشهای و… حضور داشتند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، پس از خوشآمد گویی قادر طراوتپور؛ مسوول دفتر شعر وزارت فرهنگ و ارشاد و عذرخواهی بابت تاخیر در آغاز مراسم، موسوی گرمارودی در جایگاه حاضر شد و به مناسبت نزدیک شدن به روز اول ماه مهر و بازگشایی مدارس، ابیاتی در مورد جایگاه علم، دانش و تقوا قرائت کرد.
ساعد باقری: از انتخاب آقای جنتی نگران بودم!
پس از آن حمیدرضا برقعی شعری در مدح امام رضا(ع) خواند و سپس ساعد باقری که برای ایراد سخن فراخوانده شده بود، خطاب به وزیر ارشاد گفت: من به آقای جنتی تبریک میگویم؛ نه به جهت رسیدن به منصب وزارت؛ بلکه به دلیل عملکرد یک ماه و چند روزهای که در این مقام از خود نشان داده و چراغ امید را در دل اهالی فرهنگ و هنر روشن کرده است.
وی رویکرد وزیر ارشاد در گزینش مدیران این وزارتخانه را گواهی بر این مدعا خواند و افزود: صادقانه بگویم که وقتی شنیدم قرار است آقای جنتی به عنوان وزیر ارشاد منصوب شود، به شدت نگران شدم و نگرانیام را با برخی از بزرگان فرهنگ و ادب درمیان گذاشتم. اما با روی کار آمدن ایشان، نطقهای زیبایی که از ایشان شنیدم باعثشد نگرانیام برطرف شود.
باقری اظهار داشت: من به آقای وزیر قول شرف میدهم کسانی که تنها دغدغهشان رشد فرهنگی کشور است، همواره بهترین دوستان ایشان خواهند بود. هرچند دوستیهای واقعی بعد از عزل شدن یا برکناری مسوولان و مدیران اثبات میشود؛ زمانی که دیگر هیچ اختیاری ندارند و لاجرم هیچ انتظاری نیز نمیشود از آنها داشت.
این شاعر با اشاره به قولی از حضرت امیر(ع) ادامه داد: مسوولان باید به پیمانی که با امت میبندند، وفادار باشند و ما صحبتها و رویکردهای مثبت آقای جنتی را به مثابه پیمان قلمداد میکنیم. همچنین امیدواریم ایشان یک بار به انجمن شاعران تشریف بیاورند تا مباحثو ضروریات جزئی در حوزهی شعر را با ایشان درمیان بگذاریم.
مصطفی رحماندوست: ارشاد هرگز خانهی مادری ما نبوده است
مصطفی رحماندوست، سخنران بعدی این مراسم بود. او از همان آغاز سخن با لحنی صریح و انتقادجویانه رویهی مدیریت فرهنگی در ۸ سال اخیر را به چالش کشید و گفت: چند سال بود که ما ارشاد را دور انداخته بودیم و علارغم دعوتهای مکرر و سابقهای که خود من در همکاری با این وزارتخانه داشتم، حتی برای انجام کارهای بازنشستگی و بیمهام به ارشاد پا نگذاشتم.
وی با اشاره به گفتهای از علی جنتی با این محتوا که هنرمندان باید به خانه مادریشان(ارشاد) برگردند، اظهار داشت: ارشاد هیچ وقت خانه مادری ما نبوده و در دورههای مختلف با سنگاندازیهای گوناگون موی دماغ ما اهالی قلم شده است. اما با این وجود معتقدم حتی اگر این وزارتخانه نامادری مهربانی برای ما باشد، باز هم جای خوشبختیست.
رحماندوست ادامه داد: در سالهای سیاهی که پشت سر گذاشتیم، همان بلایی بر سر فرهنگ کشور آمد که سر اقتصاد هم آمد. باید بپذیریم که مشکلات به وجود آمده به سادگی حل نخواهند شد، اما ما هم دوست داریم این مشکلات در دورهی ارشاد جدید سر و سامان بگیرد.
وی خطاب به وزیر ارشاد جدید گفت: برای درک اوضاع به وجود آمده، کافیست نشریاتی همچون کتاب هفته و کتاب سال را ورق بزنند. آنوقت درخواهید یافت که اسم چه کسانی که نباید، در این نشریات دولتی به کررات دیده میشود و اسم چه کسانی که باید، اصلا به چشم نمیخورد! همچنین با بررسی قراردادهای مختلف درخواهید یافت که ارشاد تمام تیراژ کتابهای چه افرادی را خریداری کرده و از چه افرادی حتی یک کتاب نیز خریداری نشده! یا در بررسی عملکرد جوایز ادبی دولتی متوجه خواهید شد که هیاتداوران نام چه کسانی را نادیده گرفتهاند و روی اسم چه کسانی تمرکز ویژه داشتهاند!
این شاعر کودک و نوجوان در ادامه سخنانش ضمن بیان این مطلب که خانه اشاره به ارشاد - ابتدا باید آب و جارو شود بعد منتظر میهمان باشد، افزود: من به خاطر حمایت از آقای روحانی در انتخابات ریاستجمهوری، دعوت وزیر برگزیدهی ایشان را به این مراسم پذیرفتم اما نمیدانم این رفت و آمدها ادامه خواهد داشت یا خیر.
افشین علاء: پس از سالها انزوا، این دعوت را پذیرفتم
در ادامهی این مراسم، افشین علاء پشت تریبون رفت و درمورد وضعیت شعر کودک و نوجوان گفت: میدانیم که شعر کودک و نوجوان بعد از انقلاب، هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی رشد چشمگیری داشته اما در سالهای اخیر، دچار آفتهایی شده که ترجیح میدهم در این فرصت به آنها اشارهای داشته باشم.
وی افزود: متاسفانه تیراژ کتابهای کودک و نوجوان و همچنین کیفیت کتابهای چاپی به دلیل گرایش ناشران به کتابهای بازاری به شدت کاهش یافته است. از طرفی شاهد تولید انبوه کتابهای بیارزشی هستیم که امکان تمییز قائل شدن میان سره و ناسره –میان کتابهای خوب و بد - را از بین برده است.
علاء همچنین درمورد پذیرفتن دعوت شرکت در این مراسم اظهار داشت: من خوشحالم که بعد از سالها انزوا، با طیب خاطر دعوت به یک جمع دولتی را پذیرفتهام.
اکرامیفر: تمام گرایشهای هنری به شعر محتاجاند
محمود اکرامیفر، شاعر دیگری بود که در ادامه به جایگاه آمد و ضمن بیان این مطلب که به شخصه هیچ خواستهای از وزیر ارشاد ندارد، گفت: شاعران آنقدر مستغنی هستند که خواستهای نداشته باشند اما من پیشنهادی دارم که برای بهبود شرایط شعر در جامعه مفید است.
وی خطاب به علی جنتی ادامه داد: تمام بخشهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اعم از معاونت سینمایی، معاونت هنری، معاونت مطبوعاتی و معاونت فرهنگی بر گرایشهایی در حوزهی فرهنگ و هنر مدیریت دارند که همگی از شعر بهرهمند میشوند. بنابر این حمایت از شعر، یک ضرورت است.
اکرامیفر ضمن بیان این مطلب که رستم –اشاره به دفتر شعر ارشاد - اسب و اسلحه میخواهد، افزود: زمانی در همین سالن از وزیر ایبق ارشاد؛ آقای حسینی خواستم تا به میزان حمایتی که ارشاد از یک یا دو فیلم انجام میدهد، از شعر انجام دهد. هرچند شعر و شاعر همواره حرف خودشان را زدهاند و کار خودشان را کردهاند.
این شاعر گفت: خواهش من این است که حمایت از شعر، تنها به ایام جشنواره اختصاص نداشته باشد و در طول سال ادامه پیدا کند. دیگر اینکه باید بدانید ما شاعرها با هم متفاوت هستیم اما متخالف نیستیم! اتفاقا همین تفاوتهاست که عنصر خلاقیت را بالنده میکند.
سهیل محمودی: و نیازی به پروش شاعران دولتی نیست
سهیل محمودی سخنران دیگر این مراسم نیز در آغاز سخنانش ضمن اشاره به این مساله که آخرین بار در تیرماه ۸۴ به ارشاد پاگذاشته، گفت: نمیخواهم تلخ صحبت کنم. در ابتدا ببمه نصیحت برادر بزرگوارم جناب مسجدجامعی، از آقای جنتی بابت سعهی صدر در ایامی که زمام وزارتخانه را به عهده گرفته و امیدها را زنده کرده است؛ تشکر میکنم.
وی با اشاره به جایگاه و ویژگیهای کلمه و اهالی قلم ادامه داد: ذاتِ کلمه، پرسشگری است و تنها پرسشگران میتوانند دوستان و همراهان همیشگی باشند. وگرنه در حوزهی فرهنگ و ارشاد، کارمندهای زیادی وجود دارند که هیچ کدام دوست فرهنگ و اهالی آن نیستند.
محمودی با اشاره به تاریخ ادبیات ایران گفت: اگر دقت کنید درخواهید یافت که در دوران غزنوی، شاعران درباری بسیاری وجود داشتند که شخصیتهای پرسشگری نبودهاند و به همین دلیل فراموش شدهاند. اما شاعرانی همچون فردوسی، عطار و بزرگانی از این دست، به دلیل اینکه نسبت به مسائل جامعهی خود پرسشگر بودهاند، ماندگار شدهاند.
وی اظهار داشت: لازم نیست شعر، دولتی شود و نیازی به پروش و تربیت شاعران دولتی نیست! زیرا اگر حوزهی فرهنگ با آغوش باز فضاها و بسترهای لازم را فراهم آوردف شاعران پرسشگر هستند که عرصه حضور یافته و به ما و جامعه معنا میبخشند.
این شاعر ادامه داد: چرا نیما در تاریخ ادبیات ما ماندگار شده است؟ چون شاعر پرسشگری بود. به همین دلیل آنهایی که در آن دوران از نیما حمایت کردند، امروز سربلند هستند و آنهایی نیما از ترسشان در خانه به خود میلرزید، امروز سرافکنده هستند.
محمودی همچنین درمورد انجمن شاعران گفت: ۸ سال است که خانه شاعران با بیشترین جفاها روبرو بوده. اقای جنتی! از شما میخواهم به انجمن بیایید. این خانه، خانهی دوستان شماست؛ خانهی افرادی که حتی اگر به شما بله و چشم نگویند، باز هم دوست شما هستند.
وی در ادامه به مناسبت سالروز تولد شهریار و روز شعر، به خواندن قطعهای از این شاعر فقید با نام «مناظره منبر و دار» پرداخت که از سوی حاضران به شدت مورد تشویق قرار گرفت.
فاطمه راکعی: شعر نیازمند برنامهریزیهای سالانه است
فاطمه راکعی، مدیرعامل انجمن شاعران ایران در این مراسم، با اشاره به مشکلاتی که این انجمن طی ۸ سال اخیر با آن روبرو بوده و تاکید بر همیاری ارشاد و اهالی شعر برای اصلاح شرایط گفت: بیش از ده سال از نامگذاری روز ملی شعر در سالروز تولد شهریار میگذرد. هرچند ما آنقدر در حوزهی شعر قله و چهرههای برجسته داریم که اگر بخواهیم به هر کدامشان روزی را اختصاص دهیم، تقویم را پر میکنند.
وی ادامه داد: یکی از وظایف مهمی که در حوزهی شعر میبایست در دستور کار قرار گیرد، برنامهریزیهای یک ساله است. همچنین برای تجلیل از آثار برتر، تاسیس جایزهی ملی شعر ضرورت دارد. همگانی کردن شعر فارسی، برگزاری مسابقات درستخوانی شعر و توجه به روز جهانی شعر، امور دیگریست که نیازمند برنامه ریزی است.
حدادعادل: شاعران بیتوقعترین هنرمندان هستند
در ادامه غلامعلی حدادعادل، آخرین سخنران شاعر در این مراسم بود که در جایگاه حاضر شد و گفت: ما در مجلس تلاش کردیم تا آقای جنتی با اکثریت آرا به وزارت ارشاد منصوب شود. برای ایشان آرزوی موفقیت داریم و امیدواریم بتوانند مفهوم اعتدال را در ارشاد محقق کند.
وی خطاب به وزیر ارشاد افزود: هر وعدهای بار مالی دارد اما تنها هنری که هیچ بار مالی برای شما ندارد، شعر است زیرا تنها ابزار شعر، کلام و اندیشه است که شاعر آنها را با خود دارد. بنابر این شما امشب بیتوقعترین هنرمندان را در کنار خود دارید که تنها احترام و مهیا شدن شرایط نشر اشعارشان را از شما میخواهند.
در بخش پایانی این مراسم، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جایگاه حاضر شد و ضمن پرداختن به اهمیت جایگاه شعر و جمیع شاعران به اظهارات سخنرانهای این مراسم پاسخ داد. سخنان ایشان در گزارشی مستقل منعکس خواهد شد.
حواشی مراسم:
۱ - طبق اعلام قبلی، این مراسم قرار بود که از ساعت ۱۹:۳۰ دقیقه آغاز شود اما با تاخیر بیش از یک ساعت و نیم برگزار شد و وزیر ارشاد درست در آغاز مراسم در سالن حاضر شد.
۲ - حضور شاعرانی که چند سالی بود بنا به اختلافنظرهای به وجود آمده عزلت گزیده و از حضور در مراسمهای دولتی سرباز میزدند، جالب توجه بود. از جمله این شاعران میتوان به ساعد باقری، افشین علاء و… اشاره کرد.
۳ - علی جنتی از آغاز این مراسم، به دقت سخنان و گلایههای اهالی شعر را گوش داده و در مورد تک تک مسائل مطرح شده اظهار نظر کرد. این رویکرد و سخنرانی وزیر ارشاد جدید که نشان از توجه و احترام به دغدغههای حوزهی شعر داشت، با رویکرد و سخنرانیهای سیدمحمد حسینی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد که عموما بخش عمدهای از سخنانش را به مباحثی بیربط با موضوع جلسه اختصاص میداد، تفاوتهای زیادی داشت.
۴ - علی جنتی در این مراسم، کوشید تا نهایت رسم ادب را در رویارویی با اهالی شعر به جا آورد. تا جایی که با ورود غزل تاجبخش به سالن، از پا برخواست و به خاضعانه به او احترام گذاشت. همچنین این حرکت نشان داد که جنتی به جز شاعرانی که عموما در جلسات دولتی چهرههایی همیشگی و آشنا هستند، با نام و چهرهی شاعران مستقل آشنایی دارد.
۵ - قطعه «مناظره منبر و دار» سروده زنده یاد شهریار که از سوی سهیل محمودی در مراسم خوانده شد و استقبال حضار را درپی داشت از این قرار است:
منبر از پشت شیشهی مسجد
چشمش اُفتاد و دید چوبهی دار
عصبی گشت و غیضی و غضبی
بانگ بر زد کهای خیانت کار
تو هم از اهل بیت ما بودی
سخت وحشی شدی و وحشت بار
نردهی کعبه حرمتش کم بود؟
که شدی دارِ شحنه، شرم بدار
ما سرو کارمان به صلح و صلاح
تو به جُرم و جنایتت سر و کار
دار، بعد از سلام و عرض ادب
وز گناه نکرده استغفار
گفت ما نیز خادم شرعیم
صورت اخیار گیر، یا اشرار
تو قلم میزنی و ما شمشیر
غِلظت از ما قضاوت از سرکار
تا نه فتوی دهند منبر و میز
دار کی میشود سر و سر دار
هر کجا پند و بند، درماندند
نوبتِ دار میرسد ناچار
منبری را که گیر و دارش نیست
همه از دور و بر کنند فرار
باز منبر فرو نمیآمد
همچنان بر خر ِ ستیزه سوار
عاقبت دار هم ز جا در رفت
رو به دَر تا که بشنود دیوار
گفت اگر منبر تو منبر بود
کار مردم نمیکشید به دار