دلیل کاهش سه میلیون نفری مخاطب در نیمه اول سال جاری چیست؟

به گزارش ایلنا، سینمای ایران در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ اگرچه فروش بیشتری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته داشته، اما با کاهش بیش از ۳ میلیون نفری تماشاگران مواجه بوده است. بسیاری جنگ ۱۲ روزه را دلیل این امر عنوان کرده و عده‌ای از تورم بی‌سابقه و شرایط نابسامان اقتصادی مردم می‌گویند. سینما همچنان در زمره تفریحات ارزان محسوب می‌شود اما نسبت به سال گذشته، قیمت بلیت سینما افزایش نسبتاً چشم‌گیری داشته است.

به طور کلی گیشه سینماهای ایران در نیمه اول سال ۱۴۰۴ رکوردی بیش از ۱۰۲ میلیارد تومان فروش را ثبت کرد. بر اساس آمار سامانه «سمفا»، از فروردین تا پایان شهریور امسال، بیش از ۱۲ میلیون و ۸۱۳ هزار نفر به سالن‌های سینما رفتند و مجموع فروش فیلم‌ها به ۱۰۲ میلیارد و ۱۱۰ میلیون تومان رسید.

این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۳، حدود ۱۱میلیارد تومان بیشتر است، اما تعداد تماشاگران از ۱۶ میلیون نفر به حدود ۱۲میلیون و ۸۱۳ هزار نفر کاهش یافت؛ کاهشی بیش از چهار میلیون نفر. کارشناسان دلیل اصلی افزایش فروش را نه استقبال بیشتر مردم، بلکه افزایش قیمت بلیت سینما عنوان می‌کنند.

تا ابتدای مهرماه، مجموع فروش سینمای ایران در سال ۱۴۰۴ به ۱۰۲ میلیارد تومان رسید و بیش از ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به تماشای فیلم‌ها نشستند.

فروش قابل توجه سینمای اجتماعی

محمد قنبری، مدیر سینمامگامال، درباره روند اکران و فروش فیلم‌ها در شش ماه اول سال به خبرنگار ایلنا گفت: فروش فیلم‌های اجتماعی نسبت به سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی داشته و مخاطبان تمایل بیشتری به این ژانر نشان داده‌اند.

او افزود: این روند تا حد زیادی به تصمیمات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صدور پروانه نمایش و همچنین شورای صنفی نمایش مرتبط است، زیرا در سال‌های گذشته فیلم‌های اجتماعی قدرتمند و جذابی در سبد اکران وجود نداشت و بسیاری از آثار توانایی رقابت با فیلم‌های کمدی را نداشتند.

قنبری با اشاره به اکران فیلم‌های مطرح اجتماعی در سال جاری گفت: اکران فیلم‌هایی مانند «پیر پسر»، «رها» و «ناتور دشت» در کنار فیلم‌های کمدی باعث شد مخاطبان علاقه‌مند به فیلم‌های اجتماعی دوباره به سینما جذب شوند.

او با تاکید بر تاثیر کیفیت بر فروش فیلم‌های کمدی بیان کرد: افت کیفیت فیلم‌های کمدی نیز به افزایش توجه به فیلم‌های اجتماعی کمک کرده است؛ مخاطبان با توجه به محتوای ضعیف‌تر کمدی‌ها، ترجیح دادند فیلم‌های با ارزش اجتماعی و قصه‌محور را دنبال کنند.

قنبری با اشاره به تبلیغات موثر فیلم‌های اکران شده در سینماهای کشور گفت: کیفیت فیلم مهم‌ترین عامل جذب مخاطب است و حتی ژانرهای متفاوت نمی‌توانند بدون محتوای قوی مخاطب را حفظ کنند. تبلیغات موثر نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت فیلم‌ها دارد؛ تبلیغات شهری، بنرها، فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای می‌توانند آگاهی عمومی درباره فیلم‌ها را افزایش دهند و باعث ترغیب مخاطب به خرید بلیط شوند.

قنبری گفت: با وجود بودجه محدود، تولید فیلم‌های با کیفیت و پرمخاطب به شرطی امکان‌پذیر است که طرح فیلم و اجرای آن حرفه‌ای باشد. حتی تبلیغات کم‌هزینه در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، به شرط همراهی با فیلمی با استانداردهای فنی و محتوایی، می‌تواند بازدهی قابل توجهی داشته باشد و مخاطب را برای تماشای فیلم در سالن‌های سینما جذب کند.

او افزود: یکی از دلایل استقبال مخاطب از فیلم‌های اجتماعی، وجود ترکیبی مناسب از ژانرها در سبد اکران است. این ترکیب باعث شد مخاطبانی که عموماً به فیلم‌های اجتماعی علاقه دارند، به سالن‌های سینما مراجعه کنند و تجربه تماشای آثار دیگر، مانند کمدی‌ها، را نیز داشته باشند.

زیستن در شرایط حساس کنونی و افت فروش فیلم‌ها

زندگی در شرایطی که یک جنگ را پشت‌سر گذاشته و هرلحظه ممکن است جنگی دیگر پیش رویمان باشد، دیگر تماشای فیلم در سینما را به اولویت چندم زندگی شهروندان تبدیل می‌کند

قنبری درباره این امر که با وجود افزایش فروش، میزان مخاطب نسبت به شش ماهه اول سال گذشته کاهش داشته است، بیان کرد: بخشی از این امر به شرایط اجتماعی و بحران‌هایی مثل جنگ مربوط می‌شود. همچنین، بسیاری از فیلم‌های سال گذشته با کیفیت و جذابیت کمتر نسبت به آثار امسال بودند و همین عامل بر کاهش تعداد مخاطبان تاثیر گذاشته است.

او درباره افزایش قیمت بلیط سینما و تاثیر آن بر کاهش مخاطبان بیان کرد: در حال حاضر، قیمت بلیط نسبت به هزینه‌های تولید و نگهداری سالن‌ها پایین است و بنابراین نمی‌توان تنها قیمت بلیط را عامل اصلی کاهش یا افزایش مخاطب دانست.

قنبری در پاسخ به این پرسش که چرا ژانرهای مختلفی همچون دفاع مقدس، وحشت، جنایی و انیمیشن تولید محدودی در ایران دارند، بیان کرد: ژانرهای دفاع مقدس و وحشت در طول سال‌های گذشته به شکل محدود ساخته شده‌اند و علاقه مخاطب به این ژانرها هنوز پاسخ داده نشده است.

او افزود: استقبال مخاطب از یک فیلم تنها به ژانر آن بستگی ندارد، بلکه کیفیت داستان، بازیگری، کارگردانی و هماهنگی میان عوامل تولید تعیین‌کننده است. برای موفقیت یک فیلم، تبلیغات درست، اطلاع‌رسانی مناسب و استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های شهری ضروری است.

قنبری گفت: استفاده از رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی در تبلیغات، باعث می‌شود فیلم‌ها دیده شوند و حتی اثر دهان‌به‌دهان میان مخاطبان شکل بگیرد. تبلیغات در فضای مجازی و شبکه‌های ماهواره‌ای، به ویژه برای فیلم‌هایی که کیفیت مطلوب دارند، تاثیرگذاری بالایی دارد و می‌تواند مخاطبان جدیدی جذب کند.

او افزود: در مجموع، تولید و عرضه فیلم‌های اجتماعی با کیفیت و همراه با تبلیغات موثر می‌تواند روند بازگشت مخاطب به سینما را تقویت کند. سینماگران می‌توانند با تمرکز بر کیفیت محتوا، داستان‌پردازی جذاب و بهره‌گیری از ژانرهای مختلف، تنوع بیشتری در بازار سینما ایجاد کنند و مخاطبان بیشتری جذب کنند.

قنبری گفت: حمایت دولت و نهادهای صنفی از تولیدکنندگان فیلم، سرمایه‌گذاری در تبلیغات موثر و توجه به تنوع ژانری، سه عامل کلیدی برای افزایش فروش و ارتقای کیفیت آثار سینمایی هستند. با رعایت این اصول، سینمای ایران می‌تواند به رشد مخاطب و توسعه فرهنگی کمک کند و آثار اجتماعی را به شکل گسترده‌تری به مخاطبان معرفی کند.

جنگ ۱۲ روزه و ریزش مخاطبان سینما

جنگ ۱۲ روزه مردم را از خانه‌هایشان و شهر زادگاهشان جدا کرد، در این شرایط چه کسی به تماشای فیلم در سالن سینما می‌اندیشد؟

محمد کمالی‌پور، تهیه‌کننده سینما که امسال دو فیلم «هفت بهار نارنج» و «کوکتل مولوتف» را بر پرده سینماها داشت، به خبرنگار ایلنا گفت: یکی از دلایل موثر بر کاهش میزان مخاطبان سینما در ۶ ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، وقوع جنگ ۱۲ روزه است. مردم چند ماه درگیر جنگ و تأثیرات اجتماعی آن بودند و این امر بر استقبال مخاطبان از سینما نیز موثر بود.

او افزود: پس از وقوع جنگ هم شرایط اقتصادی مردم نابسامان شد و این امر هم از عوامل کاهش مخاطب سینما بود. در حقیقت مخاطبانی که امسال به سینما آمدند، تماشاچیان وفادار سینما هستند.

کمالی‌پور درباره استقبال بیشتر مردم از فیلم‌های اجتماعی و تماشای کمتر فیلم‌های کمدی بیان کرد: طی سال‌های گذشته همواره این نوسان را درمیان فیلم‌های کمدی و اجتماعی داشتیم؛ همواره چندسال فیلم‌های اجتماعی با اقبال بیشتری مواجه بودند و چندسال فیلم‌های کمدی! این امر قطعا به کیفیت تولید این فیلم‌ها نیز مرتبط است.

او افزود: امسال کیفیت فیلم‌های اجتماعی بالاتر بوده و فیلم‌های کمدی حتی به لحاظ قصه نیز با افت قابل توجهی مواجه بوده‌اند.

حضور بازیگران تکراری در همه فیلم‌های سینما

زمانی کارگردانان در پی یافتن چهره‌های جدید و کشف استعداد بودند اما اکنون با بازیگران محدود و تکراری همه فیلم‌ها را ساخته و به سراغ چهره‌های جدید و جوان نمی‌روند

کمالی‌پور درباره حضور چند بازیگر محدود در تمامی فیلم‌ها تاکید کرد: کارگردان‌ها حاضر به ریسک نیستند، سرمایه‌گذار پولش را می‌خواهد، تهیه‌کننده موظف است فیلم را اکران کند تا فیلم به فروش برسد. در واقع مساله اصلی سینماداران هستند؛ چراکه فقط دنبال فروش فیلم بوده و معتقدند فلان بازیگر معروف اگر در فیلم بازی کند؛ فیلم فروش خوبی خواهد داشت.

او درباره‌ عدم گرایش کارگردانان به ژانرهای دیگری به جز ژانر اجتماعی و کمدی گفت: کارگردانان شهامت ساخت فیلم در ژانرهای دیگر را ندارند. حتی اگر در ژانر وحشت هم فیلم بسازند، با تم کمدی فیلم را به تولید می‌رسانند. زمانی مردم برای فیلم‌های جنایی صف می‌کشیدند اما اکنون کمتر فیلمی در این حوزه ساخته می‌شود.

کمالی‌پور گفت: البته سینمای کودک دیگر مانند گذشته مهجور نیست و فیلم‌های خوبی در این زمینه ساخته شده است. در ژانر دفاع مقدس هم اگر کارگردانان فیلم را به خاطر علاقه شخصی و اعتقادات خود بسازند، فیلم با استقبال مواجه می‌شود اما تا زمانی که فیلم را به خاطر سفارش نهادهای مختلف می‌سازند، موفقیت دهه ۶۰ و ۷۰ در این زمینه تکرار نخواهد شد.

او افزود: اکنون فیلم روماک به کارگردانی بهمن گودرزی را در ژانر کودک و نوجوان در دست ساخت دارم.