کارگردان مستند مسابقه خانه ما مطرح کرد؛
خانه ما تلنگری به سبک زندگی مصرفی خانواده‌های ایرانی است/ نه سلبریتی داریم و نه حرف سیاسی اجتماعی می‌زنیم
احسان عمادی گفت: رئالیتی‌شوها به طور اورجینال برای شبکه خاصی نبوده که بتوان به مدل‌های ایرانی لقب کپی داد. به نوعی این برنامه‌ها واکنشی به تولید شبکه‌های فارسی زبان خارجی بوده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، رئالیتی‌شوها از جمله برنامه‌هایی هستند که این روزها در رسانه‌های جهان فراگیر شده و مخاطبان بسیاری پیدا کرده‌اند. تهیه‌کنندگان این مدل برنامه‌ها با استفاده از مردم معمولی و اتفاقاتی که در لحظه می‌افتند برنامه خود را به صورت مستند تولید می‌کنند. به این ترتیب مخاطبان با افراد درون تصویر تا حد زیادی همذات‌پنداری کرده و آنها را جدا از خود نمی‌ببنند. بر این اساس این برنامه‌ها می‌توانند تاثیر بسیاری در روند زندگی مردم ایفا کنند.
مستند مسابقه خانه ما از جمله اولین رئالیتی‌شوهای ایرانی بوده که ساعت ۲۱ هر پنجشنبه از شبکه نسیم روی آنتن می‌رود. این برنامه ۱ میلیون و پانصد هزار تومان در اختیار سه خانواده‌ای که در آن شرکت کرده‌اند گذاشته و از آنها می‌خواهد تا هزینه‌های مصرفی یک ماه خود را با آن مبلغ تامین کنند. هر کدام از خانواده‌ها که بتواند مبلغ بیشتری از خانواده‌های دیگر پس‌انداز کند، برنده این برنامه بوده و صد برابر مبلغ پس‌اندازی را به عنوان جایزه از برنامه دریافت خواهد کرد.
رئالیتی‌شوها به صورت اورجینال برای شبکه خاصی نیستند
خانه ما تلنگری به سبک زندگی مصرفی خانواده‌های ایرانی است
احسان عمادی (کارگردان مستند مسابقه خانه ما) در رابطه با چگونه شکل‌گیری این برنامه و شباهت با مدل‌های خارجی که در شبکه‌های فارسی زبان روی آنتن رفته است، توضیح داد: به طور کلی این مدل برنامه‌ها در دسته برنامه‌های رئالیتی‌شو قرار می‌گیرند و به صورت اورجینال برای شبکه خاصی نیستند که بگوییم از آنها کپی شده است. اما نکته آنجاست که مخاطبان ایرانی تا قبل از پخش برنامه بفرمایید شام که از یک شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان روی آنتن می‌رود، سابقه چندانی از دیدن این مدل برنامه‌ها نداشته‌اند. بر همین اساس احتمالا هر رئالیتی‌شویی که در محیط خانه و خانواده می‌گذرد را به آن برنامه ربط می‌دهند.
وی افزود: این در حالی است که برنامه خانه ما که در سال ۹۳ – ۹۴ صحبت ضبط و تولید آن مطرح شد، هیچ ارتباطی به برنامه‌های خارجی نداشته و ایده محتوایی آن به سبک زندگی ایرانی‌ها در مصارف شخصی و خانوادگی مربوط می‌شود که به نوعی سبک زندگی غلطی بوده و به لحاظ محتوایی نیاز به اصلاح و تلنگر دارد. همچنین به لحاظ فرمی مسابقه خانه ما قرار بود برنامه‌ای باشد که وارد زندگی آدم‌های معمولی می‌شود و تا حدی رابطه‌ها و شکل زندگی آنها و نحوه لباس پوشیدن و چگونگی حل مشکلات در خانواده را نشان می‌دهد.
عمادی ادامه داد: اکنون که در فصل هشتم این برنامه هستیم، گروه به تجربه‌های خوبی در فرم و محتوا دست پیدا کرده و به شخصه فکر می‌کنم در این فصل شاهد اتفاق بهتری هستیم. البته در کل باید بگویم فرمت کلی این برنامه در طول هشت فصل تغییر چندانی نکرده و ما تنها در هر فصل بسته به فیدبک‌هایی که از مخاطبان و صاحب‌نظران گرفته‌ایم، سعی کردیم کیفیت کار را بهبود بخشیم.
این کارگردان در رابطه با ساعت پخش این برنامه از شبکه نسیم که به نوعی آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است، توضیح داد: از تابستان سال ۹۶ که درگیر تولید این کار شدم، شناخت مردم از این برنامه مسئله خیلی عجیبی بود که به صورت غیرمنتظره شاهد آن بودم. تقریبا در هر شهری که ما مشغول ضبط برنامه بودیم، به محض اینکه مردم دوربینی را می‌دیدند که دنبال یک خانواده حرکت می‌کند، از ما سوال می‌کردند که آیا برنامه خانه ماست. یعنی اگر حتی خیلی از افراد برنامه را ندیده باشند، حتما اسم آن را شنیده و درباره آن اطلاعاتی دارند که برای شخص من غافلگیرکننده بوده است.
در فضای مجازی نیستیم چون نه سلبریتی داریم و نه حرف سیاسی اجتماعی می‌زنیم
وی ادامه داد: با این حال احساس می‌کنم، شاید برنامه آنچنان که باید در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیگر حضور ندارد و به همین دلیل در این فضا درباره آن صحبت نمی‌شود و مورد توجه نیست. آن هم در شرایطی که برنامه مخاطب هدف خود که خانواده‌ها هستند را دارد و معمولا خانواده‌ها به صورت دورهمی آن را نگاه می‌کنند ولی متاسفانه در فصل‌های قبلی آنچنان در رسانه‌های مجازی حضور نداشته و به نوعی انگار در این فصل بوده که مقداری در رابطه با آن صحبت می‌شود.
عمادی دلیل این اتفاق را این طور عنوان کرد: وقتی به سریال‌های تلویزیونی نگاه می‌کنیم، اغلب از چند ستاره شناخته‌شده بهره می‌برند. همچنین برنامه‌های تاک‌شو و ترکیبی‌مان هم یا توسط مجریانی اجرا می‌شوند که پس از سال‌ها حضور در تلویزیون تبدیل به سلبریتی شده‌اند یا اصولا چهره‌ای شناخته شده آن را اجرا می‌کند. همین موضوع شاید سبب شود تا در فضای مجازی و رسانه‌های مکتوب نیز به این برنامه‌ها توجه شود و درباره آنها صحبت‌هایی مطرح شود اما برنامه ما نه تنها از سلبریتی بهره نمی‌برد بلکه حرف جنجالی سیاسی و اجتماعی هم در آن مطرح نمی‌شود. احتمال می‌دهم بخشی از توجه نشدن به برنامه در فضای رسانه‌ای به همین دلایل باشد.
با راش‌هایی که فیلم‌های دیگر دور می‌ریزند برنامه تولید می‌کنیم
به دنبال آدم‌های قد بلند و چشم آبی نیستیم
وی ضمن بیان اینکه تاکید رسانه‌ای روی این برنامه کم بوده است، خاطرنشان کرد: برنامه خانه ما یک ویژگی دارد. اگر شما پنج دقیقه از این برنامه را ببینید؛ لزوما جذب آن نخواهید شد. به نوعی ما برنامه خود را با راش‌ها و موقعیت‌هایی که سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی دیگر آنها را دور می‌ریزند، تولید می‌کنیم. به عنوان مثال اگر شما بخواهید از خانه‌های شرکت‌کنندگان ما به عنوان لوکیشن سینمایی استفاده کنید، این امکان وجود ندارد. چراکه در این خانه‌ها فضای کافی برای دوربین، نورپردازی و مواردی از این دست موجود نیست. ما هم برای این خانه‌ها طراحی صحنه‌ای انجام نداده و حتی لباس شرکت کنندگانمان کاملا معمولی است.
کارگردان مستند مسابقه خانه ما در ادامه بیان کرد: ما در این برنامه به دنبال آدم‌های قد بلند و چشم آبی نیستم و ویژگی‌های دیگری مدنظرمان است. همین موضوع سبب می‌شود تا آن رنگ و لعابی که شما در یک برنامه تلویزیونی می‌بینید را در این برنامه‌ها نبینید. به این ترتیب در چند دقیقه از برنامه ما ممکن است تنها یک زن و شوهر و بچه نشان داده شود که با یکدیگر در حال بحثند که لزوما سکانس میخ‌کوب‌کننده‌ای هم نیست. ویژگی خانه ما این بوده که باید دل به دل آن بدهید و چند قسمتی از آن را ببینید تا بدین ترتیب کاراکترها را بشناسید و بعد در رابطه با نقاط مثبت و منفی آن صحبت کنید.
وی افزود: متاسفانه اکنون دیگر در رسانه‌ها کمتر کسی برای تماشای یک برنامه تلویزیونی چنین وقتی می‌گذارد. همه ترجیح می‌دهند که مثلا آقای رضا کیانیان به برنامه خنداونه بیاید و یک حرف انتقادی تند و درست درباره بحران آب بزند و همان تکه در فضای مجازی پخش و دست به دست شود و به این صورت قضیه رسانه‌ای شود اما ذات برنامه ما چنین چیزی را برنمی‌تابد و تعریف آن چیز دیگری است. برنامه خانه ما استانداردی را به صورت آهسته و پیوسته با خود جلو برده و قله و پیچش عجیب و غریبی ندارد که مثلا بگوییم در این لحظه همه چیز جذاب بوده و به اوج خود رسیده است.
احسان عمادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش در رابطه با اینکه چطور از بین ۱۵۰۰ خانواده که داوطلب شرکت در این برنامه بودند، سه خانواده انتخاب شده است، توضیح داد: ما در این فصل یک فیلتر اولیه بر حسب تعداد بچه‌ها گذاشته‌ایم که بر اساس آن افرادی که بچه نداشته یا بیشتر از ۳ فرزند داشتند را اتوماتیک از متقاضیان حذف کردیم و به این صورت ۳۰۰، ۴۰۰ خانواده باقی ماندند. با خانواده‌های باقیمانده به طور فشرده طی ۳، ۴ روز مصاحبه کردیم و طی فرآیند انتخابی ۲۰ نفر را انتخاب کردیم. بعد از این موضوع خانه‌های آنها را دیدیم و مصاحبه مجددی انجام دادیم که با در نظر گرفتن این موضوع که ترکیب کدام خانواده‌ها باهم جذاب می‌شوند، در نهایت به سه خانواده رسیدیم. این سه خانواده تا قسمت سوم برنامه که مهمانی اول مسابقه برگزار می‌شود همدیگر را ندیده و تنها اسم یکدیگر را شنیده و عکس هم را دیده‌‌اند که از نقاط جذاب برنامه است.
خانواده‌ها در خانه ما باید روحیه ماجراجویانه داشته و حریم شخصی سفتی نداشته باشند
این کارگردان ادامه داد: ملاکی که برای انتخاب خانواده‌ها وجود دارد، این بوده که مقداری روحیه ماجراجویانه داشته باشند، چون به هر حال برنامه ما چالش‌های بسیاری دارد و ضبط آن نیز یک ماه طول می‌کشد و آدمی که بخواهد خیلی محافظه کار و بی‌انرژی باشد، نمی‌تواند در این برنامه حضور داشته باشد. چراکه هم خودش اذیت می‌شود و هم در نهایت تصویر خوبی از آن جلوی دوربین ساخته نمی‌شود.
وی افزود: علاوه بر این موارد افراد در این برنامه نباید حریم شخصی خیلی سفت و سختی داشته باشند. البته این قضیه به سلیقه آدم‌ها مربوط است و کسی نمی‌تواند چنین چیزی را از دیگران بخواهد ولی برخی آدم‌ها شخصیت راحت‌تری داشته و خیلی مشکلی با این موضوع ندارند که جلوی دوربین با یکدیگر شوخی کنند. به نوعی در جلوی دوربین راحت هستند و ترسی از این ندارند که دوربین آشپزخانه به هم ریخته آنها را نشان دهد. آدم‌هایی که به نوعی این مدل حساسیت‌ها را دارند، برای حضور در جلوی دوربین مناسب نیستند. چراکه مرتب مراقب این هستند که تصویر بزک شده‌ای از خود ارائه دهند.
۵۰ میلیون تومان بیشترین جایزه برای برندگان است
رئالیتی‌شوهای ایرانی واکنشی به تولید شبکه‌های فارسی زبان خارجی بود
عمادی در ادامه بیان کرد: به هر کدام از سه خانواده‌ای که در برنامه شرکت می‌کنند مبلغ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان داده می‌شود که این مبلغ هزینه مصرفی آنها از جمله غذا، مواد شوینده، بهداشتی، رفت و آمد و به طور کلی هزینه‌های مصرفی را شامل می‌شود و اجاره بها و اقساط جز این موارد نیست. هر خانواده‌ای که برنده مسابقه شود، صد برابر پس‌اندازش را از برنامه جایزه می‌گیرد. البته نهایت جایزه برنامه ۵۰ میلیون تومان است، یعنی اگر خانواده‌ای بیش از ۵۰۰ هزار تومان پس‌انداز کند به کارش نمی‌آید.
این کارگردان در ادامه اظهار داشت: به طور کلی رئالیتی‌شو ساختن در ایران مسیری بوده که چند سال راه افتاده و به نوعی شاید واکنشی به ساخت برنامه‌هایی بوده که در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان خارج از کشور پخش شده است. در این چند سال به تقلید از این برنامه‌ها، آثار مختلفی ساخته شده که بیشتر هم در شبکه نمایش خانگی پخش شده است. مهارت لازم برای این نوع برنامه‌سازی با ساخت فیلم مستند یا سینمایی و سریال و حتی فیلم کوتاه تفاوت می‌کند. روند ساخت این قبیل رئالیتی شوها در ایران مستلزم کشف مسیری است که تا قبل از آن وجود نداشته است.
وی در پایان گفت: در این مدل برنامه‌سازی ممکن است شما بهترین فیلمبردار سینمای داستانی باشید که جایزه‌های بین‌المللی متعددی هم گرفته است، اما برای ساخت یک رئالیتی‌شو مناسب نباشید. چون در این مدل برنامه‌ها اتفاقات در لحظه می‌افتد و از دست ندادن زمان خیلی موضوع مهمی است. ممکن است هزار کمبود در لحظه وجود داشته باشد که از جمله آنها می‌توان به نور، میزانسن قرار گیری آدم‌ها، نامناسب بودن لوکیشن برای فیلم‌برداری یا صدابرداری و مواردی از این دست اشاره کرد. این مسیری است که در سال های اول طی شدن خود قرار دارد و به نوعی در این زمینه دانشی در حال تولید شدن است. به همین دلیل این مدل کار برای هیچ کدام از عوامل تولید، تبدیل به یک فرآیند تکراری نمی‌شود. چراکه خیلی از اتفاقات به صورت بداهه و در لحظه رخ می‌دهند. موضوعی که برای خود من خیلی هیجان‌انگیز و جذابیت اصلی کار است.
