رقیب جدید آمریکا در نوآوری

 با وجود پیشتازی مطلق ایالات‌متحده در هزینه‌کرد کلی تحقیق و توسعه، بخش دولتی چین با ضریب 1.6 از ایالات‌متحده پیشی گرفته که این امر بر سرمایه‌گذاری سنگین پکن در ابتکارات تحقیقاتی دولتی تأکید دارد. این رویکرد دولتی، با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های تجاری و آموزش عالی تکمیل می‌شود، اگرچه ایالات‌متحده همچنان در این حوزه‌ها پیشتاز است. همچنین، شدت تحقیق و توسعه چین (که به‌عنوان درصد هزینه‌کرد تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی (GDP) اندازه‌گیری می‌شود) به‌طور پیوسته افزایش یافته و در سال 2024 به 2.68 درصد رسید که نشان‌دهنده تعهد پایدار به نوآوری با وجود چالش‌های اقتصادی است.

چین برای سال 2025، تقریباً 55 میلیارد دلار (398.12 میلیارد یوان) را به علم و فناوری اختصاص داده که این میزان، افزایشی 10 درصدی نسبت به سال 2024 را نشان می‌دهد. این بودجه که سومین ردیف هزینه در بودجه ملی پس از مصارف دفاعی و پرداخت سود اوراق قرضه محسوب می‌شود، نشان‌دهنده اولویت استراتژیک و تمرکز پکن بر پیشرفت‌های علمی و فناوری است. این افزایش بودجه، بخش‌های کلیدی مانند نیمه‌هادی‌ها، هوش مصنوعی (AI)، رایانش کوانتومی و اکتشافات فضایی را هدف قرار می‌دهد که همگی برای جاه‌طلبی‌های چین در خودکفایی فناورانه و رهبری جهانی حیاتی است.

دولت چین همچنین حمایت خود را از تحقیقات بنیادی افزایش داده است، به‌طوری‌که هزینه‌کرد در این زمینه در سال 2024 با رشد 10 درصدی، به حدود 250 میلیارد یوان رسید که تقریباً 7 درصد از کل هزینه‌کرد تحقیق و توسعه را به خود اختصاص می‌دهد. این تمرکز بر علوم پایه برای ظرفیت نوآوری بلندمدت حیاتی است و پیشرفت‌هایی را ممکن می‌سازد که زیربنای فناوری‌های کاربردی هستند. علاوه بر این، چین تدابیری را برای حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) فعال در نوآوری، از جمله برنامه‌های تأمین مالی و مشوق‌های مالیاتی، معرفی کرده است که هدف آن پرورش یک اکوسیستم نوآوری پویاتر و متنوع‌تر است.

با وجود رشد سریع چین، ایالات‌متحده همچنان در هزینه‌کردهای تحقیق و توسعه در بخش‌های تجاری و آموزش عالی پیشتاز است که این امر ناشی از سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه تولیدکنندگان فناوری و دانشگاه‌های آمریکایی است. بااین‌حال، رشد تحقیق و توسعه ایالات‌متحده در سال‌های اخیر کند شده و رشد سالانه آن از سال 2019 تا 2023 به‌طور متوسط 4.7 درصد بوده است، درحالی‌که رشد چین در همین دوره 8.9 درصد بوده است. این روند نشان می‌دهد که اگر مسیرهای فعلی ادامه یابد، چین ممکن است به‌زودی از ایالات‌متحده در کل سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه پیشی بگیرد.

در سطح جهانی، انتظار می‌رود رشد هزینه‌کرد تحقیق و توسعه چین از سایر اقتصادهای بزرگ در آینده‌ای نه‌چندان دور پیشی بگیرد. در سال 2023، نرخ رشد هزینه‌کرد تحقیق و توسعه چین در مقایسه با 1.7 درصد در ایالات‌متحده و 1.6 درصد در اتحادیه اروپا، 8.7 درصد بوده است. این شتاب سریع، فاصله در هزینه‌کرد ناخالص داخلی تحقیق و توسعه (GERD) بین چین و ایالات‌متحده را به تنها 4 درصد بر اساس برابری قدرت خرید کاهش داده که این رقم در یک دهه گذشته به میزان 28 درصد بوده است. این همگرایی، منعکس‌کننده تمرکز استراتژیک چین بر نوآوری به‌عنوان یکی از ارکان جاه‌طلبی‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی این کشور است.

در مجموع، خیزش چشمگیر چین در هزینه‌کرد تحقیق و توسعه در حال تغییر شکل چشم‌انداز نوآوری جهانی است. چین با سرمایه‌گذاری پایدار دولتی، حمایت فزاینده از تحقیقات بنیادی و شرکت‌های کوچک و متوسط و بودجه‌گذاری هدفمند در بخش‌های استراتژیک با فناوری بالا، در حال آماده‌سازی خود برای به چالش کشیدن سلطه ایالات‌متحده در علم و فناوری است. اگرچه ایالات‌متحده همچنان در برخی بخش‌های تحقیق و توسعه پیشرو است، اما رشد سریع و تمرکز استراتژیک چین، آینده‌ای را نشان می‌دهد که در آن این کشور ممکن است به قدرت اصلی تحقیق و توسعه در جهان تبدیل شود.

 منابع:

https://www.visualcapitalist.com/charted-the-rise-of-chinas-rd-spending/

https://www.stats.gov.cn/english/PressRelease/202502/t20250207_1958579.html

https://finance.yahoo.com/news/china-spend-55-billion-r-180532451.html

https://itif.org/publications/2025/04/09/china-catching-up-rd-may-have-already-pulled-ahead/

https://www.oecd.org/en/data/insights/statistical-releases/2025/03/rd-spending-growth-slows-in-oecd-surges-in-china-government-support-for-energy-and-defence-rd-rises- sharply.html

https://www.tomshardware.com/tech-industry/china-to-spend-usd55-billion-on-r-and-d-in-2025-semiconductor-ai-and-quantum-computing-fields-to-benefit